6769 SAYILI SINAİ MÜLKİYET KANUNU YAYINLANDI
SINAİ MÜLKİYET KANUNU
Kanun Numarası : 6769
Kabul Tarihi : 22/12/2016
Yayımlandığı R.Gazete : Tarih: 10/1/2017 Sayı : 29944
Yayımlandığı Düstur : Tertip : 5 Cilt : 58
BAŞLANGIÇ HÜKÜMLERİ
Amaç, Kapsam, Tanımlar ve Korumadan Yararlanacak Kişiler
Amaç ve kapsam
Madde 1- (1) Bu Kanunun amacı; marka, coğrafi işaret, tasarım, patent, faydalı model ile
geleneksel ürün adlarına ilişkin hakların korunması ve bu suretle teknolojik, ekonomik ve sosyal
ilerlemenin gerçekleştirilmesine katkı sağlamaktır.
(2) Bu Kanun; marka, coğrafi işaret, tasarım, patent, faydalı model ile geleneksel ürün
adlarına ilişkin başvuruları, tescil ve tescil sonrası işlemleri ve bu hakların ihlaline dair hukuki ve
cezai yaptırımları kapsar.
Tanımlar
Madde 2- (1) Bu Kanunun uygulanmasında;
a) Amblem: Coğrafi işaretler ve geleneksel ürün adlarının bu Kanun hükümlerine uygun
olarak tescil edilmiş olduğunu gösteren ve Kurum tarafından oluşturulan; tescil edildiği adla
birlikte ürün veya ambalajı üzerinde kullanılan ya da niteliği gereği ürünün kendisi veya ambalajı
üzerinde kullanılamadığı durumlarda kolayca görülebilecek şekilde hak sahibi kullanıcılar
tarafından uygulanan ve coğrafi işaretler bakımından kullanılması zorunlu olan işareti,
b) Bitki çeşidi: Bir veya birden fazla genotipin ortaya çıkardığı bazı özellikleri ile
tanımlanan, aynı tür içindeki diğer genotiplerden en az bir tipik özelliğiyle ayrılan ve
değişmeksizin çoğaltılmaya uygunluğu bakımından bir birim olarak kabul edilen en küçük
taksonomik kısım içerisinde yer alan bitki grubunu,
c) Biyolojik materyal: Genetik bilgi içeren ve kendi kendine üreyebilen ya da bir biyolojik
sistemde üretilebilen herhangi bir maddeyi,
ç) Bülten: Yayım ortamının türüne bakılmaksızın bu Kanunda belirtilen hususların
yayımlandığı ilgili yayını,
12564
d) Çalışan: Özel hukuk sözleşmesi veya benzeri bir hukuki ilişki gereğince, başkasının
hizmetinde olan ve bu hizmet ilişkisini işverenin gösterdiği belli bir işle ilgili olarak kişisel bir
bağımlılık içinde ona karşı yerine getirmekle yükümlü olan kişiler ile kamu görevlilerini,
e) Kurum: Türk Patent ve Marka Kurumunu,
f) Kurul: Yeniden İnceleme ve Değerlendirme Dairesi Başkanlığı bünyesinde yer alan
Kurulu,
g) Marka vekili: Marka, tasarım ve coğrafi işaret ile geleneksel ürün adlarına ilişkin
konularda, hak sahiplerini Kurum nezdinde temsil eden kişileri,
ğ) Paris Sözleşmesi: 8/8/1975 tarihli ve 7/10464 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile
onaylanan Sınai Mülkiyetin Himayesine Mahsus Milletlerarası Bir İttihat İhdas Edilmesine Dair
20/3/1883 tarihli Sözleşmeyi ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından usulüne göre yürürlüğe
konulmuş bu Sözleşme ile ilgili değişiklikleri,
h) Patent vekili: Patent, faydalı model ve tasarım haklarına ilişkin konularda, hak
sahiplerini Kurum nezdinde temsil eden kişileri,
ı) Sınai mülkiyet hakkı: Markayı, coğrafi işareti, tasarımı, patent ve faydalı modeli,
i) Sicil: Sınai mülkiyet hakları ile geleneksel ürün adlarına ilişkin bilgilerin yer aldığı
kayıt ortamını,
j) Ücret: Bu Kanun kapsamında yer alan hizmetlere ilişkin olarak ilgili mevzuat
hükümlerine göre Kurum tarafından belirlenen varsa vergi ve harç dâhil ücreti,
ifade eder.
Korumadan yararlanacak kişiler
MADDE 3- (1) Bu Kanunla sağlanan korumadan;
a) Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları,
b) Türkiye Cumhuriyeti sınırları içinde yerleşim yeri olan veya sınai ya da ticari faaliyette
bulunan gerçek veya tüzel kişiler,
c) Paris Sözleşmesi veya 15/4/1994 tarihli Dünya Ticaret Örgütü Kuruluş Anlaşması
hükümleri dâhilinde başvuru hakkına sahip kişiler,
ç) Karşılıklılık ilkesi uyarınca, Türkiye Cumhuriyeti uyruğundaki kişilere sınai mülkiyet
hakkı koruması sağlayan devletlerin uyruğundaki kişiler,
yararlanır.
BİRİNCİ KİTAP
Marka
BİRİNCİ KISIM
Marka Hakkı ve Kapsamı
Marka olabilecek işaretler
Madde 4- (1) Marka, bir teşebbüsün mallarının veya hizmetlerinin diğer teşebbüslerin
mallarından veya hizmetlerinden ayırt edilmesini sağlaması ve marka sahibine sağlanan
korumanın konusunun açık ve kesin olarak anlaşılmasını sağlayabilecek şekilde sicilde
gösterilebilir olması şartıyla kişi adları dâhil sözcükler, şekiller, renkler, harfler, sayılar, sesler ve
malların veya ambalajlarının biçimi olmak üzere her tür işaretten oluşabilir.
12565
Marka tescilinde mutlak ret nedenleri
Madde 5- (1) Aşağıda belirtilen işaretler, marka olarak tescil edilmez:
a) 4 üncü madde kapsamında marka olamayacak işaretler.
b) Herhangi bir ayırt edici niteliğe sahip olmayan işaretler.
c) Ticaret alanında cins, çeşit, vasıf, kalite, miktar, amaç, değer, coğrafi kaynak belirten
veya malların üretildiği, hizmetlerin sunulduğu zamanı gösteren veya malların ya da hizmetlerin
diğer özelliklerini belirten işaret veya adlandırmaları münhasıran ya da esas unsur olarak içeren
işaretler.
ç) Aynı veya aynı türdeki mal veya hizmetlerle ilgili olarak tescil edilmiş ya da daha
önceki tarihte tescil başvurusu yapılmış marka ile aynı veya ayırt edilemeyecek kadar benzer
işaretler.
d) Ticaret alanında herkes tarafından kullanılan veya belirli bir meslek, sanat veya ticaret
grubuna mensup olanları ayırt etmeye yarayan işaret veya adlandırmaları münhasıran ya da esas
unsur olarak içeren işaretler.
e) Malın doğası gereği ortaya çıkan şeklini ya da başka bir özelliğini veya teknik bir
sonucu elde etmek için zorunlu olan veya mala asli değerini veren şeklî ya da başka bir özelliğini
münhasıran içeren işaretler.
f) Mal veya hizmetin niteliği, kalitesi veya coğrafi kaynağı gibi konularda halkı yanıltacak
işaretler.
g) Paris Sözleşmesinin 2 nci mükerrer 6 ncı maddesine göre reddedilecek işaretler.
ğ) Paris Sözleşmesinin 2 nci mükerrer 6 ncı maddesi kapsamı dışında kalan ancak
kamuyu ilgilendiren, tarihi ve kültürel değerler bakımından halka mal olmuş diğer işaretler ile
yetkili mercilerce tescil izni verilmemiş olan armaları, nişanları veya adlandırmaları içeren
işaretler.
h) Dinî değerleri veya sembolleri içeren işaretler.
ı) Kamu düzenine veya genel ahlaka aykırı işaretler.
i) Tescilli coğrafi işaretten oluşan ya da tescilli coğrafi işaret içeren işaretler.
(2) Bir marka, başvuru tarihinden önce kullanılmış ve başvuruya konu mal veya hizmetler
bakımından bu kullanım sonucu ayırt edici nitelik kazanmışsa bu markanın tescili birinci fıkranın
(b), (c) ve (d) bentlerine göre reddedilemez.
(3) Bir marka başvurusu, önceki marka sahibinin başvurunun tesciline açıkça muvafakat
ettiğini gösteren noter onaylı belgenin Kuruma sunulması hâlinde birinci fıkranın (ç) bendine göre
reddedilemez. Muvafakatnameye ilişkin usul ve esaslar yönetmelikle belirlenir.
Marka tescilinde nispi ret nedenleri
MADDE 6- (1) Tescil başvurusu yapılan bir markanın, tescil edilmiş veya önceki tarihte
başvurusu yapılmış marka ile aynılığı ya da benzerliği ve kapsadığı mal veya hizmetlerin aynılığı
ya da benzerliği nedeniyle, tescil edilmiş veya önceki tarihte başvurusu yapılmış marka ile halk
tarafından ilişkilendirilme ihtimali de dâhil karıştırılma ihtimali varsa itiraz üzerine başvuru
reddedilir.
12566
(2) Ticari vekil veya temsilcinin, marka sahibinin izni olmaksızın ve haklı bir sebebe
dayanmaksızın markanın aynı veya ayırt edilemeyecek kadar benzerinin kendi adına tescili için
yaptığı başvuru, marka sahibinin itirazı üzerine reddedilir.
(3) Başvuru tarihinden veya varsa rüçhan tarihinden önce tescilsiz bir marka veya ticaret
sırasında kullanılan bir başka işaret için hak elde edilmişse, bu işaret sahibinin itirazı üzerine,
marka başvurusu reddedilir.
(4) Paris Sözleşmesinin 1 inci mükerrer 6 ncı maddesi bağlamındaki tanınmış markalar ile
aynı veya benzer nitelikteki marka başvuruları, aynı veya benzer mal veya hizmetler bakımından
itiraz üzerine reddedilir.
(5) Tescil edilmiş veya tescil başvurusu daha önceki tarihte yapılmış bir markanın,
Türkiye’de ulaştığı tanınmışlık düzeyi nedeniyle haksız bir yararın sağlanabileceği, markanın
itibarının zarar görebileceği veya ayırt edici karakterinin zedelenebileceği hâllerde, aynı ya da
benzer markanın tescil başvurusu, haklı bir sebebe dayanma hâli saklı kalmak kaydıyla,
başvurunun aynı, benzer veya farklı mal veya hizmetlerde yapılmış olmasına bakılmaksızın
önceki tarihli marka sahibinin itirazı üzerine reddedilir.
(6) Tescil başvurusu yapılan markanın başkasına ait kişi ismini, ticaret unvanını,
fotoğrafını, telif hakkını veya herhangi bir fikri mülkiyet hakkını içermesi hâlinde hak sahibinin
itirazı üzerine başvuru reddedilir.
(7) Ortak markanın veya garanti markasının yenilenmeme sebebiyle koruma süresinin
sona ermesinden itibaren üç yıl içinde yapılan, ortak marka veya garanti markasıyla aynı veya
benzer olan ve aynı veya benzer mal veya hizmetleri içeren marka başvurusu, önceki hak
sahibinin itirazı üzerine reddedilir.
(8) Tescilli markanın yenilenmeme sebebiyle koruma süresinin sona ermesinden itibaren
iki yıl içinde yapılan, bu markayla aynı veya benzer olan ve aynı veya benzer mal veya hizmetleri
içeren marka başvurusu, önceki marka sahibinin itirazı üzerine bu iki yıllık süre içinde markanın
kullanılmış olması şartıyla reddedilir.
(9) Kötüniyetle yapılan marka başvuruları itiraz üzerine reddedilir.
Marka tescilinden doğan hakların kapsamı ve istisnaları
Madde 7- (1) Bu Kanunla sağlanan marka koruması tescil yoluyla elde edilir.
(2) Marka tescilinden doğan haklar münhasıran marka sahibine aittir. Marka sahibinin,
izinsiz olarak yapılması hâlinde, aşağıda belirtilen fiillerin önlenmesini talep etme hakkı vardır:
a) Tescilli marka ile aynı olan herhangi bir işaretin, tescil kapsamına giren mal veya
hizmetlerde kullanılması.
b) Tescilli marka ile aynı veya benzer olan ve tescilli markanın kapsadığı mal veya
hizmetlerle aynı veya benzer mal veya hizmetleri kapsayan ve bu nedenle halk tarafından tescilli
marka ile ilişkilendirilme ihtimali de dâhil karıştırılma ihtimali bulunan herhangi bir işaretin
kullanılması.
c) Aynı, benzer veya farklı mal veya hizmetlerde olmasına bakılmaksızın, tescilli marka
ile aynı veya benzer olan ve Türkiye’de ulaştığı tanınmışlık düzeyi nedeniyle markanın
itibarından haksız bir yarar elde edecek veya itibarına zarar verecek veya ayırt edici karakterini
zedeleyecek nitelikteki herhangi bir işaretin haklı bir sebep olmaksızın kullanılması.
12567
(3) Aşağıda belirtilen durumlar, işaretin ticaret alanında kullanılması hâlinde, ikinci fıkra
hükmü uyarınca yasaklanabilir:
a) İşaretin, mal veya ambalajı üzerine konulması.
b) İşareti taşıyan malların piyasaya sürülmesi, teslim edilebileceğinin teklif edilmesi, bu
amaçlarla stoklanması veya işaret altında hizmetlerin sunulması ya da sunulabileceğinin teklif
edilmesi.
c) İşareti taşıyan malın ithal ya da ihraç edilmesi.
ç) İşaretin, teşebbüsün iş evrakı ve reklamlarında kullanılması.
d) İşareti kullanan kişinin, işaretin kullanımına ilişkin hakkı veya meşru bağlantısı
olmaması şartıyla işaretin aynı veya benzerinin internet ortamında ticari etki yaratacak biçimde
alan adı, yönlendirici kod, anahtar sözcük ya da benzeri biçimlerde kullanılması.
e) İşaretin ticaret unvanı ya da işletme adı olarak kullanılması.
f) İşaretin hukuka uygun olmayan şekilde karşılaştırmalı reklamlarda kullanılması.
(4) Markanın sahibine sağladığı haklar, üçüncü kişilere karşı marka tescilinin yayım tarihi
itibarıyla hüküm ifade eder. Ancak marka başvurusunun Bültende yayımlanmasından sonra
gerçekleşen ve marka tescilinin ilan edilmiş olması hâlinde yasaklanması söz konusu olabilecek
fiiller nedeniyle başvuru sahibi, tazminat davası açmaya yetkilidir. Mahkeme, öne sürülen
iddiaların geçerliliğine ilişkin olarak tescilin yayımlanmasından önce karar veremez.
(5) Marka sahibi, üçüncü kişiler tarafından dürüstçe ve ticari hayatın olağan akışı içinde,
markasının aşağıda belirtilen biçimlerde kullanılmasını engelleyemez:
a) Gerçek kişilerin kendi ad veya adresini belirtmesi.
b) Malların veya hizmetlerin türüne, kalitesine, miktarına, kullanım amacına, değerine,
coğrafi kaynağına, üretim veya sunuluş zamanına ya da diğer niteliklerine ilişkin açıklamalarda
bulunulması.
c) Özellikle aksesuar, yedek parça veya eşdeğer parça ürünlerinde, malın ya da hizmetin
kullanım amacının belirtilmesinin gerekli olduğu hâllerde kullanılması.
Markanın başvuru eserlerinde yer alması
MADDE 8- (1) Tescilli bir markanın, basılı olarak veya elektronik ortamda sunulan
sözlük, ansiklopedi ya da başka bir başvuru eserinde, tescilli olduğu belirtilmeden jenerik ad
izlenimi verecek şekilde yayımlanması durumunda, marka sahibinin talebine bağlı olarak
yayımcı, elektronik ortamda sunulan eserlerde derhâl, basılı eserlerde ise yayımın talebi takip
eden ilk baskısında markanın tescilli olduğunu belirtmek suretiyle yanlışlığı düzeltir ya da
markayı eserden kaldırır.
Markanın kullanılması
Madde 9- (1) Tescil tarihinden itibaren beş yıl içinde haklı bir sebep olmadan tescil
edildiği mal veya hizmetler bakımından marka sahibi tarafından Türkiye’de ciddi biçimde
kullanılmayan ya da kullanımına beş yıl kesintisiz ara verilen markanın iptaline karar verilir.
(2) Aşağıda belirtilen durumlar da birinci fıkra anlamında markayı kullanma kabul edilir:
a) Markanın ayırt edici karakteri değiştirilmeden farklı unsurlarla kullanılması.
b) Markanın sadece ihracat amacıyla mal veya ambalajlarında kullanılması.
(3) Markanın, marka sahibinin izni ile kullanılması da marka sahibi tarafından kullanım
olarak kabul edilir.
12568
Ticari vekil veya temsilci adına tescilli markaya ilişkin talepler
Madde 10- (1) Marka sahibinin izni olmadan markanın aynı veya ayırt edilemeyecek
kadar benzerinin ticari vekil ya da temsilci adına tescilinin yapılması hâlinde, ticari vekil veya
temsilcinin haklı bir sebebi yoksa marka sahibi mahkemeden, markasının kullanımının
yasaklanmasını talep edebileceği gibi söz konusu tescilin kendisine devredilmesini de talep
edebilir.
İKİNCİ KISIM
Başvuru ve İtiraz
BİRİNCİ BÖLÜM
Başvuru, Rüçhan Hakkı ve İnceleme
Başvuru şartları, sınıflandırma ve bölünme
Madde 11- (1) Marka başvurusu;
a) Başvuru sahibinin kimliğine ilişkin bilgileri içeren başvuru formunu,
b) Marka örneğini,
c) Başvuruya konu mal veya hizmetlerin listesini,
ç) Başvuru ücretinin ödendiğini gösterir bilgiyi,
d) Başvuru, ortak marka veya garanti markası için yapılmışsa 32 nci madde kapsamında
düzenlenmiş teknik şartnameyi,
e) Rüçhan hakkı talebi varsa rüçhan hakkı talep ücretinin ödendiğini gösterir bilgiyi,
f) Marka örneğinde Latin alfabesi dışında harf veya harfler kullanılmışsa bunların Latin
alfabesindeki karşılığını,
kapsar.
(2) Her başvuruyla sadece bir markanın tescili talep edilebilir.
(3) Başvuruya konu mal veya hizmetler 12/7/1995 tarihli ve 95/7094 sayılı Bakanlar
Kurulu Kararı ile katılmamız kararlaştırılan Markaların Tescili Amacıyla Mal ve Hizmetlerin
Uluslararası Sınıflandırılmasına İlişkin Nis Anlaşmasına göre sınıflandırılır. Kurum, başvuruda
yer alan mal veya hizmetlerin ait olduğu sınıflarda ve sınıf numaraları üzerinde gerekli
düzeltmeleri yapabilir.
(4) Mal veya hizmetlerin aynı sınıflarda yer almaları benzer olduklarına, farklı sınıflarda
yer almaları da benzer olmadıklarına karine teşkil etmez.
(5) Marka başvurusu, başvuru sahibinin talebi üzerine, tescil edilene kadar, başvuru
kapsamındaki mal veya hizmetler bakımından iki ya da daha fazla başvuruya bölünebilir.
(6) Marka başvurusunda yer alan içerikte, marka örneğinde veya mal ya da hizmet
listesinde değişiklikleri kapsamayan imla hataları ve açık maddi hatalar başvuru sahibinin talebi
üzerine düzeltilir.
(7) Başvuru, sınıflandırma ve bölünmeye ilişkin usul ve esaslar yönetmelikle belirlenir.
12569
Rüçhan hakkı ve etkisi
MADDE 12- (1) Paris Sözleşmesi veya Dünya Ticaret Örgütü Kuruluş Anlaşmasına taraf
devletlerden birinin uyruğunda olan ya da bu devletlerden birinin uyruğunda olmamakla birlikte
bunlardan birinde yerleşim yeri veya işler durumda ticari müessesesi bulunan gerçek ya da tüzel
kişiler veya bunların halefleri, bu devletlerin herhangi birinde yetkili mercilere markanın tescili
için usulüne uygun olarak yaptıkları başvuru tarihinden itibaren altı aylık süre içinde, Paris
Sözleşmesi hükümleri kapsamında aynı marka ve aynı mal veya hizmetler için Türkiye’de
başvuru yapma konusunda rüçhan hakkından yararlanır. Bu süre içinde kullanılmayan rüçhan
hakları düşer. Rüçhan hakkından yararlanılabilmesi için ilk başvuru yapılan devletin yetkili
makamından rüçhan hakkı belgesi alınması şarttır.
(2) Birinci fıkrada belirtilen gerçek veya tüzel kişiler ya da bunların halefleri, Paris
Sözleşmesi ve Dünya Ticaret Örgütü Kuruluş Anlaşmasına taraf olmayan herhangi bir devlette
yaptıkları usulüne uygun marka başvurusuna dayanarak birinci fıkrada belirtilen esaslar
çerçevesinde rüçhan hakkından yararlanır.
(3) Başvuruya konu markanın kullanılacağı mal veya hizmetleri Türkiye’de açılan ulusal
ya da uluslararası sergilerde ya da Paris Sözleşmesi veya Dünya Ticaret Örgütü Kuruluş
Anlaşmasına taraf devletlerde açılan resmî ya da resmî olarak tanınan uluslararası sergilerde
markayla birlikte teşhir eden ve markanın tasdikli örneğini ibraz eden 3 üncü maddede belirtilen
gerçek veya tüzel kişiler, teşhir tarihinden itibaren altı ay içinde Türkiye’de aynı markanın tescili
için başvuru yapma konusunda rüçhan hakkından yararlanır.
(4) Başvuruda belirtilen markanın kullanılacağı mal veya hizmetler, sergide görünür
şekilde, resmî açılış tarihinden önce markayla birlikte teşhir edilmişse rüçhan hakkı süresi,
malların sergiye konulduğu veya hizmetin teşhir edildiği tarihten itibaren başlar.
(5) Herhangi bir sergide teşhir edilmiş mal veya hizmetler bakımından birden çok başvuru
yapılmışsa, bu mal veya hizmetleri ilk teşhir eden kişi, aynı zamanda teşhir edilmesi hâlinde ise
ilk başvuruda bulunan kişi rüçhan hakkından yararlanır.
(6) Rüçhan hakkına dayanılarak başvuru yapıldığı takdirde, rüçhan hakkının doğduğu
tarihten sonra üçüncü kişiler tarafından yapılan ve rüçhan hakkına konu olan marka ile aynı veya
ayırt edilemeyecek kadar benzer olan ve aynı veya aynı türdeki mal veya hizmetleri kapsayan
başvurular reddedilir.
Rüçhan hakkının talep edilmesi ve hükmü
MADDE 13- (1) Başvuru sahibi, yararlanmak istediği rüçhan hakkını başvuruyla birlikte
talep ücretini ödeyerek belirtir. Başvuru sahibi, rüçhan hakkı belgesini başvuru tarihinden itibaren
üç ay içinde vermediği takdirde rüçhan hakkı talebi yapılmamış sayılır.
(2) Rüçhan hakkının hüküm ve sonuçları, 12 nci maddede belirtilen tarihler itibarıyla
doğar.
(3) Marka başvurusu için birden fazla rüçhan hakkı talep edilmesi durumunda rüçhan
hakkı, geçerli olan ilk rüçhan tarihi itibarıyla başlar.
(4) Rüçhan hakkı talebine ilişkin usul ve esaslar yönetmelikle belirlenir.
12570
Madrid Protokolü kapsamında yapılan uluslararası marka başvuruları
Madde 14- (1) 5/8/1997 tarihli ve 97/9731 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile katılmamız
kararlaştırılan Markaların Uluslararası Tescili Konusundaki Madrid Sözleşmesi ile İlgili Protokol
kapsamında yapılan bir uluslararası başvuru, Kuruma doğrudan yapılan bir başvuruyla aynı
sonuçları doğurur. Bu başvuru, uluslararası başvuru tarihinin ilk saat ve dakikasında yapılmış
sayılır. Aynı tarihli birden çok uluslararası başvurunun bulunması hâlinde uluslararası tescil
numarası küçük olan başvuru önce yapılmış sayılır.
(2) Uluslararası başvuru, başvuru veya varsa rüçhan tarihinden sonraki tarihte yapılmış
olan ancak kendisinden daha önceki tarihte Kuruma sunulmuş marka başvurusu veya tescilli
marka nedeniyle reddedilemez. Sonraki tarihli marka başvurusu, önceki tarihli uluslararası marka
başvurusu dikkate alınarak 16 ncı maddenin birinci fıkrası hükmüne göre yeniden değerlendirilir.
(3) Madrid Protokolü kapsamında Kurum tarafından yapılan işlemler için alınan ücretler
tebliğle belirlenir.
Şeklî inceleme, şeklî eksikliklerin giderilmesi ve başvuru tarihi
MADDE 15- (1) Kurum, başvurunun 3 üncü ve 11 inci maddelere uygunluğunu şeklî
bakımdan inceler. Şeklî eksiklik bulunmadığına karar verilmesi hâlinde başvuru, başvurunun
alındığı tarih, saat ve dakika itibarıyla kesinleşir. Şeklî eksiklik bulunması hâlinde başvuru
sahibine eksikliği gidermesi için iki ay süre verilir.
(2) 11 inci maddenin birinci fıkrasının (a), (b), (c) ve (ç) bentlerine ilişkin eksiklik
bulunması hâlinde başvuru tarihi eksikliğin giderildiği tarih, saat ve dakika itibarıyla kesinleşir.
11 inci maddenin birinci fıkrasının (d), (e) ve (f) bentlerine ilişkin eksiklikler başvuru tarihinin
kesinleşmesini etkilemez.
(3) Süresi içinde eksiklikleri giderilmeyen başvuru işlemden kaldırılır. Ancak başvurunun
birden fazla sınıfı kapsayan mal veya hizmetler için yapılmış olması ve sınıflara ilişkin ücret
eksikliğinin süresinde giderilmemesi hâlinde başvuru, ödenen ücretin kapsadığı sınıf veya sınıflar
açısından incelenir. 11 inci maddenin birinci fıkrasının (e) bendi uyarınca rüçhan hakkına ilişkin
eksikliklerin giderilmemesi, rüçhan hakkının kaybı sonucunu doğurur.
(4) 3 üncü madde kapsamına girmeyen gerçek veya tüzel kişilerin başvurusu reddedilir.
Başvurunun mutlak ret nedenleri açısından incelenmesi ve yayımlanması
MADDE 16- (1) Kurum, başvurunun şeklî yönden eksikliği bulunmadığına karar verirse
5 inci madde kapsamında başvuruyu inceler. İnceleme sonucunda, başvurunun, başvuru
kapsamındaki mal veya hizmetlerin bir kısmı ya da tamamı için tescil edilemeyeceği sonucuna
varılırsa başvuru bu mal veya hizmetler bakımından reddedilir.
(2) Başvuru şartları eksiksiz şekilde yerine getirilmiş ve 15 inci madde ile bu maddenin
birinci fıkrası hükümlerine göre reddedilmemiş başvuru Bültende yayımlanır.
(3) Başvurunun, 15 inci madde ile bu maddenin birinci fıkrası hükümlerine göre
reddedilmesine yayımdan sonra karar verilmesi hâlinde bu karar da Bültende ayrıca yayımlanır.
12571
İKİNCİ BÖLÜM
Üçüncü Kişilerin Görüşleri, İtirazlar ve İtirazların İncelenmesi
Üçüncü kişilerin görüşleri
MADDE 17- (1) Marka başvurusunun yayımlanmasından sonra herkes, marka
başvurusunun 5 inci maddenin birinci fıkrasının (ç) bendi hariç diğer bentleri kapsamında tescil
edilemeyeceğini belirten yazılı ve gerekçeli görüşlerini markanın tesciline kadar Kuruma
sunabilir. Ancak bu kişiler, Kurum nezdinde işlemlere taraf olamaz.
(2) Kurum, görüşleri değerlendirir ve görüşlerin yerinde olduğuna kanaat getirirse marka
başvurusunu kısmen veya tamamen reddeder.
Yayıma itiraz
MADDE 18- (1) Bültende yayımlanmış bir marka başvurusunun, 5 inci veya 6 ncı
maddelere göre tescil edilmemesi gerektiğine ilişkin itirazlar ilgili kişiler tarafından marka
başvurusunun yayımından itibaren iki ay içinde yapılır.
(2) İtiraz, yazılı ve gerekçeli olarak Kuruma yapılır. İtiraz gerekçelerinin birinci fıkrada
belirtilen süre içinde sunulmaması hâlinde itiraz yapılmamış sayılır. İtirazın incelenmesi için
itiraz süresi içinde ücretin ödenmesi ve aynı süre içinde ücretin ödendiğine ilişkin bilginin
Kuruma sunulması zorunludur.
Yayıma itirazın incelenmesi
MADDE 19- (1) Kurum, başvuru sahibinden itirazlara ilişkin görüşlerini süresi içinde
bildirmesini ister. Kurum gerekli gördüğü takdirde taraflardan ek bilgi ve belge sunmalarını
isteyebilir. Görüşlerin veya istenilen ek bilgi ve belgelerin süresinde Kuruma sunulmaması
hâlinde itiraz, mevcut bilgi ve belgeler kapsamında değerlendirilir.
(2) 6 ncı maddenin birinci fıkrası kapsamında yapılan itirazlarda, itiraz gerekçesi
markanın itiraza konu başvurunun başvuru veya rüçhan tarihinde Türkiye’de en az beş yıldır
tescilli olması şartıyla, başvuru sahibinin talebi üzerine, itiraz sahibinden, itiraza konu başvurunun
başvuru veya rüçhan tarihinden önceki beş yıllık süre içinde itiraz gerekçesi markasını itirazına
dayanak gösterdiği mal veya hizmetler bakımından Türkiye’de ciddi biçimde kullanmakta
olduğuna ya da kullanmamaya dair haklı sebepleri olduğuna ilişkin delil sunması talep edilir.
İtiraz sahibi tarafından bu hususların ispatlanamaması durumunda itiraz reddedilir. İtiraz
gerekçesi markanın, tescil kapsamındaki mal veya hizmetlerin sadece bir kısmı için
kullanıldığının ispatlanması hâlinde itiraz, sadece kullanımı ispatlanan mal veya hizmetler esas
alınarak incelenir.
(3) İnceleme neticesinde markanın, başvuru kapsamındaki mal veya hizmetlerin bir kısmı
ya da tamamı için tescil edilemeyeceği sonucuna varılırsa, başvuru bu mal veya hizmetler
bakımından reddedilir. Aksi hâlde itirazın reddine karar verilir.
(4) Kurum gerekli görmesi hâlinde tarafları uzlaşmaya teşvik edebilir. Uzlaşma ile ilgili
hususlarda 7/6/2012 tarihli ve 6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu
hükümleri uygulanır.
(5) Yayıma itiraza ilişkin usul ve esaslar yönetmelikle belirlenir.
12572
Karara itiraz
MADDE 20- (1) Kurum tarafından bu Kitap kapsamında alınan kararlardan zarar gören
taraflar, kararlara karşı Kurum nezdinde itiraz edebilir.
(2) İtiraz, kararın bildirim tarihinden itibaren iki ay içinde yazılı ve gerekçeli olarak
Kuruma yapılır. İtiraz gerekçelerinin bu süre içinde sunulmaması hâlinde itiraz yapılmamış
sayılır. İtirazın incelenmesi için itiraz süresi içinde ücretin ödenmesi ve aynı süre içinde ücretin
ödendiğine ilişkin bilginin Kuruma sunulması zorunludur. İtiraz süresinden sonra itiraz
gerekçeleri değiştirilemez ve yeni gerekçeler eklenemez.
Karara itirazların incelenmesi
Madde 21- (1) Şeklî eksiklik içermeyen itirazlar, Kurul tarafından incelenir.
(2) Kurul, taraflardan itirazlara ilişkin görüşlerini süresi içinde bildirmelerini ister. Kurum
gerekli gördüğü takdirde taraflardan ek bilgi ve belge sunmalarını isteyebilir. İstenilen ek bilgi ve
belgelerin veya görüşlerin süresinde Kuruma sunulmaması hâlinde itiraz, mevcut bilgi ve belgeler
kapsamında değerlendirilir.
(3) Kurul, 19 uncu maddenin üçüncü fıkrası uyarınca verilen kararlara karşı yapılan
itirazlarda, gerekli görürse, tarafları 19 uncu maddenin dördüncü fıkrasına göre uzlaşmaya teşvik
edebilir.
(4) Kurul, itiraz hakkında yapacağı inceleme ve değerlendirme sonucunda Kurumun nihai
kararını verir.
ÜÇÜNCÜ KISIM
Tescil, Koruma Süresi ve Yenileme
Tescil
MADDE 22- (1) Başvurusu eksiksiz yapılmış veya eksiklikleri giderilmiş, 16 ncı madde
uyarınca incelenmiş, yayımlanmış, hakkında itiraz yapılmamış veya yapılan itirazların tümü nihai
olarak reddedilmiş ve tescil ücretinin ödendiğine ilişkin bilgi de dâhil olmak üzere eksik evrakı,
süresi içinde Kuruma sunularak bütün aşamaları tamamlanmış bir başvuru tescil edilerek sicile
kaydedilir ve Bültende yayımlanır. Markanın tescil edilmesine ilişkin ücretin ödenmemesi ve
ödendiğine ilişkin bilginin süresi içinde Kuruma sunulmaması hâlinde başvuru işlemden kaldırılır.
(2) Birinci fıkrada belirtilen aşamalardan herhangi biri tamamlanmadan tescil edilen
marka, tescilli marka olarak kabul edilmez, başvuru işlemleri tamamlanmayan aşamadan devam
ettirilir ve bu durum Bültende yayımlanır. Bu başvuruların tekrar tesciline karar verilirse daha
önce ödenen tescil ücreti tekrar talep edilmez. Ancak tescil tarihinden itibaren iki yıl geçmiş
olması hâlinde, markanın tescil durumu tamamlanmayan aşamadan etkilenmez.
(3) Sicil alenidir. Talep edilmesi ve ücretinin ödenmesi şartıyla sicil örneği verilir.
(4) Sicile kayıt, yayım ve tescil işlemlerine ilişkin usul ve esaslar yönetmelikle belirlenir.
Koruma süresi ve yenileme
MADDE 23- (1) Tescilli markanın koruma süresi başvuru tarihinden itibaren on yıldır.
Bu süre, onar yıllık dönemler hâlinde yenilenir.
12573
(2) Yenileme talebinin marka sahibi tarafından koruma süresinin sona erdiği tarihten
önceki altı ay içinde yapılması ve aynı süre içinde yenileme ücretinin ödendiğine ilişkin bilginin
Kuruma sunulması gerekir. Bu süre içinde talebin yapılmaması veya yenileme ücretinin
ödendiğine ilişkin bilginin Kuruma sunulmaması hâlinde, yenileme talebi, koruma süresinin sona
erdiği tarihten itibaren altı aylık süre içinde ek ücretin ödenmesi şartıyla da yapılabilir.
(3) Marka, tescil kapsamında bulunan mal veya hizmetlerin bir kısmı için de yenilenebilir.
(4) Ortak markanın yenilenmesi için gruba dâhil işletmelerden birinin talebi yeterlidir.
(5) Yenileme, önceki koruma süresinin sona erdiği tarihi izleyen günden itibaren hüküm
ifade eder. Yenileme, sicile kaydedilir ve Bültende yayımlanır.
DÖRDÜNCÜ KISIM
Lisans
Lisans
MADDE 24- (1) Marka hakkı, tescil edildiği mal veya hizmetlerin bir kısmı ya da tamamı
için lisans sözleşmesine konu olabilir.
(2) Lisans, inhisari lisans veya inhisari olmayan lisans şeklinde verilebilir. Sözleşmede
aksi kararlaştırılmamışsa lisans, inhisari değildir. İnhisari olmayan lisans sözleşmelerinde lisans
veren markayı kendi kullanabileceği gibi üçüncü kişilere de başka lisanslar verebilir. İnhisari
lisans sözleşmelerinde lisans veren, başkasına lisans veremez ve hakkını açıkça saklı tutmadıkça
kendisi de markayı kullanamaz.
(3) Sözleşmede aksi kararlaştırılmamışsa lisans sahipleri, lisanstan doğan haklarını
üçüncü kişilere devredemez veya alt lisans veremez.
(4) Lisans veren, lisans alan tarafından üretilecek malın veya sunulacak hizmetlerin
kalitesini garanti altına alacak önlemleri alır. Lisans alan, lisans sözleşmesinde yer alan şartlara
uymak zorundadır. Aksi takdirde marka sahibi, tescilli markadan doğan haklarını lisans alana
karşı ileri sürebilir.
BEŞİNCİ KISIM
Hakkın Sona Ermesi
BİRİNCİ BÖLÜM
Hükümsüzlük ve İptal
Hükümsüzlük hâlleri ve hükümsüzlük talebi
Madde 25- (1) 5 inci veya 6 ncı maddede sayılan hâllerden birinin mevcut olması hâlinde
mahkeme tarafından markanın hükümsüzlüğüne karar verilir.
(2) Menfaati olanlar, Cumhuriyet savcıları veya ilgili kamu kurum ve kuruluşları
markanın hükümsüzlüğünü mahkemeden isteyebilir.
(3) Marka hükümsüzlük davası, dava tarihinde sicilde marka sahibi olarak kayıtlı kişilere
veya hukuki haleflerine karşı açılır. Markanın hükümsüzlüğü davalarında Kurum taraf
gösterilmez.
(4) Bir marka, 5 inci maddenin birinci fıkrasının (b), (c) ve (d) bentlerine aykırı olarak
tescil edilmiş olup da kullanım sonucunda tescil edildiği mal veya hizmetler bakımından
hükümsüzlük talebinden önce ayırt edici nitelik kazanmışsa hükümsüz kılınamaz.
12574
(5) Hükümsüzlük hâlleri, markanın tescil edildiği bir kısım mal veya hizmete ilişkin
bulunuyorsa, sadece o mal veya hizmet yönünden kısmi hükümsüzlüğe karar verilir. Marka
örneğini değiştirecek biçimde hükümsüzlük kararı verilemez.
(6) Marka sahibi, sonraki tarihli bir markanın kullanıldığını bildiği veya bilmesi gerektiği
hâlde bu duruma birbirini izleyen beş yıl boyunca sessiz kalmışsa, sonraki tarihli marka tescili
kötüniyetli olmadıkça, markasını hükümsüzlük gerekçesi olarak ileri süremez.
(7) 6 ncı maddenin birinci fıkrası uyarınca açılan hükümsüzlük davalarında 19 uncu
maddenin ikinci fıkrası hükmü def’i olarak ileri sürülebilir. Bu durumda kullanıma ilişkin beş
yıllık sürenin belirlenmesinde dava tarihi esas alınır. Hükümsüzlüğü istenen markanın başvuru
veya rüçhan tarihinde, davacının markası en az beş yıldır tescilli ise davacı ayrıca, söz konusu
başvuru veya rüçhan tarihinde 19 uncu maddenin ikinci fıkrasında belirtilen şartların yerine
getirildiğini ispatlar.
İptal hâlleri ve iptal talebi
Madde 26- (1) Aşağıdaki hâllerde talep üzerine Kurum tarafından markanın iptaline karar
verilir:
a) 9 uncu maddenin birinci fıkrasında belirtilen hâllerin mevcut olması.
b) Marka sahibinin fiillerinin veya gerekli önlemleri almamasının sonucu olarak
markanın, tescilli olduğu mal veya hizmetler için yaygın bir ad hâline gelmesi.
c) Marka sahibi tarafından veya marka sahibinin izniyle gerçekleştirilen kullanım
sonucunda markanın, tescilli olduğu mal veya hizmetlerin özellikle niteliği, kalitesi veya coğrafi
kaynağı konusunda halkı yanıltması.
ç) 32 nci maddeye aykırı kullanımın olması.
(2) İlgili kişiler, Kurumdan markanın iptalini isteyebilir.
(3) Marka iptal talepleri, talep tarihinde sicilde marka sahibi olarak kayıtlı kişilere veya
hukuki haleflerine karşı ileri sürülür.
(4) Markanın, beş yıllık sürenin dolması ile iptal talebinin Kuruma sunulduğu tarih
arasında tescil edildiği mal veya hizmetler bakımından ciddi biçimde kullanılmış olması hâlinde,
birinci fıkranın (a) bendine ilişkin iptal talepleri reddedilir. İptal talebinde bulunulacağı
düşünülerek kullanım gerçekleşmişse talebin Kuruma sunulmasından önceki üç ay içinde
gerçekleşen kullanım dikkate alınmaz.
(5) İptal hâlleri, markanın tescil edildiği bir kısım mal veya hizmete ilişkin bulunuyorsa,
sadece o mal veya hizmet yönünden kısmi iptale karar verilir. Marka örneğini değiştirecek
biçimde iptal kararı verilemez.
(6) İptal incelemesi sırasında hak sahibinin değişmesi hâlinde, sicilde hak sahibi olarak
görünen kişiye karşı işlemlere devam edilir.
(7) İptal talepleri, iptali istenen markanın sahibine tebliğ edilir. Marka sahibi bir ay içinde
talebe ilişkin delillerini ve cevaplarını Kuruma sunar. Söz konusu bir aylık süre içinde talep
edilmesi hâlinde Kurum bir aya kadar ek süre verir. Kurum gerekli gördüğü takdirde ek bilgi ve
belge sunulmasını isteyebilir. Kurum, iddia ve savunmalar ile sunulan deliller çerçevesinde dosya
üzerinden kararını verir.
12575
Hükümsüzlüğün ve iptalin etkisi
Madde 27- (1) 25 inci madde gereğince markanın hükümsüzlüğüne karar verilmesi
hâlinde bu karar marka başvuru tarihinden itibaren etkili olup, markaya bu Kanunla sağlanan
koruma hiç doğmamış sayılır.
(2) 26 ncı madde gereğince markanın iptaline karar verilmesi hâlinde ise bu karar, iptal
talebinin Kuruma sunulduğu tarihten itibaren etkilidir. Ancak talep üzerine, iptal hâllerinin daha
önceki bir tarihte doğmuş olması hâlinde iptal kararının bu tarihten itibaren etkili olacağına karar
verilebilir.
(3) Marka sahibinin ağır ihmali veya kötüniyetli olarak hareket etmesi nedeniyle zarar
görenlerin tazminat talepleri saklı kalmak üzere, hükümsüzlük ve ikinci fıkranın ikinci
cümlesinde düzenlenmiş olan iptal kararının geriye dönük etkisi aşağıdaki durumları etkilemez:
a) Karardan önce, markanın sağladığı haklara tecavüz nedeniyle açılan davada verilen
kesinleşmiş ve uygulanmış kararlar.
b) Karardan önce kurulmuş ve uygulanmış sözleşmeler.
(4) Üçüncü fıkranın (b) bendi kapsamındaki sözleşmeler uyarınca ödenmiş bedelin,
hakkaniyet gereği kısmen ya da tamamen iadesi istenebilir.
(5) Markanın hükümsüzlüğüne veya iptaline ilişkin kesinleşmiş kararlar, herkese karşı
hüküm doğurur.
(6) Hükümsüzlük kararının kesinleşmesinden sonra mahkeme, bu kararı Kuruma resen
gönderir.
(7) Hükümsüzlük veya iptal kararının kesinleşmesinden sonra marka sicilden terkin edilir
ve durum Bültende yayımlanır.
İKİNCİ BÖLÜM
Diğer Sona Erme Hâlleri ve Sonuçları
Sona erme ve sonuçları
Madde 28- (1) Aşağıdaki hâllerde marka hakkı sona erer:
a) Koruma süresinin dolması ve markanın süresi içinde yenilenmemesi.
b) Marka sahibinin marka hakkından vazgeçmesi.
(2) Marka hakkının sona ermesi, sona erme sebebinin gerçekleşmiş olduğu andan itibaren
hüküm ifade eder.
(3) Marka sahibi, markanın tescil kapsamındaki mal veya hizmetlerin tamamından veya
bir kısmından vazgeçebilir. Vazgeçme yazılı olarak Kuruma bildirilir ve vazgeçme nedeniyle
marka hakkının sona erdiği Bültende yayımlanır. Vazgeçme, sicile kayıt tarihi itibarıyla hüküm
doğurur.
(4) Sicile kaydedilmiş hak ve lisans sahiplerinin izni olmadıkça marka sahibi marka
hakkından vazgeçemez. Marka üzerinde, üçüncü kişi tarafından hak sahipliği iddia edilmiş ve bu
hususta alınan tedbir kararı sicile kaydedilmişse, bu kişinin izni olmadıkça, markadan doğan
haklardan vazgeçilemez.
(5) Marka başvurusu, markanın tescil edilmesinden önce, başvuru sahibi tarafından geri
çekilebilir. Marka hakkından vazgeçmeye ilişkin hükümler marka başvurusunun geri çekilmesi
hakkında da uygulanır.
12576
ALTINCI KISIM
Marka Hakkına Tecavüz
Marka hakkına tecavüz sayılan fiiller
Madde 29- (1) Aşağıdaki fiiller marka hakkına tecavüz sayılır:
a) Marka sahibinin izni olmaksızın, markayı 7 nci maddede belirtilen biçimlerde
kullanmak.
b) Marka sahibinin izni olmaksızın, markayı veya ayırt edilemeyecek kadar benzerini
kullanmak suretiyle markayı taklit etmek.
c) Markayı veya ayırt edilemeyecek kadar benzerini kullanmak suretiyle markanın taklit
edildiğini bildiği veya bilmesi gerektiği hâlde tecavüz yoluyla kullanılan markayı taşıyan ürünleri
satmak, dağıtmak, başka bir şekilde ticaret alanına çıkarmak, ithal işlemine tabi tutmak, ihraç
etmek, ticari amaçla elde bulundurmak veya bu ürüne dair sözleşme yapmak için öneride
bulunmak.
ç) Marka sahibi tarafından lisans yoluyla verilmiş hakları izinsiz genişletmek veya bu
hakları üçüncü kişilere devretmek.
(2) 19 uncu maddenin ikinci fıkrası hükmü tecavüz davalarında def’i olarak ileri
sürülebilir. Bu durumda kullanıma ilişkin beş yıllık sürenin belirlenmesinde dava tarihi esas
alınır.
Marka hakkına tecavüze ilişkin cezai hükümler
Madde 30- (1) Başkasına ait marka hakkına iktibas veya iltibas suretiyle tecavüz ederek
mal üreten veya hizmet sunan, satışa arz eden veya satan, ithal ya da ihraç eden, ticari amaçla
satın alan, bulunduran, nakleden veya depolayan kişi bir yıldan üç yıla kadar hapis ve yirmi bin
güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır.
(2) Marka koruması olduğunu belirten işareti mal veya ambalaj üzerinden yetkisi olmadan
kaldıran kişi, bir yıldan üç yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adli para cezası ile
cezalandırılır.
(3) Yetkisi olmadığı hâlde başkasına ait marka hakkı üzerinde devretmek, lisans veya
rehin vermek suretiyle tasarrufta bulunan kişi iki yıldan dört yıla kadar hapis ve beş bin güne
kadar adli para cezası ile cezalandırılır.
(4) Bu maddede yer alan suçların bir tüzel kişinin faaliyeti çerçevesinde işlenmesi hâlinde
ayrıca bunlara özgü güvenlik tedbirlerine hükmolunur.
(5) Bu maddede yer alan suçlardan dolayı cezaya hükmedebilmek için markanın
Türkiye’de tescilli olması şarttır.
(6) Bu maddede yer alan suçların soruşturulması ve kovuşturulması şikâyete bağlıdır.
(7) Başkasının hak sahibi olduğu marka taklit edilerek üretilmiş malı, satışa arz eden veya
satan kişinin bu malı nereden temin ettiğini bildirmesi ve bu suretle üretenlerin ortaya
çıkarılmasını ve üretilmiş mallara elkonulmasını sağlaması hâlinde hakkında cezaya
hükmolunmaz.
12577
YEDİNCİ KISIM
Garanti Markası ve Ortak Marka
Garanti markası ve ortak marka
MADDE 31- (1) Garanti markası, marka sahibinin kontrolü altında birçok işletme
tarafından o işletmelerin ortak özelliklerini, üretim usullerini, coğrafi menşelerini ve kalitesini
garanti etmeye yarayan işarettir.
(2) Garanti markasının, marka sahibinin veya marka sahibine iktisaden bağlı olan
işletmenin mal veya hizmetlerinde kullanılması yasaktır.
(3) Ortak marka, üretim veya ticaret ya da hizmet işletmelerinden oluşan bir grup
tarafından kullanılan işarettir.
(4) Ortak marka, gruptaki işletmelerin mal veya hizmetlerini diğer işletmelerin mal veya
hizmetlerinden ayırt etmeye yarar.
Garanti markası veya ortak marka teknik şartnamesi
Madde 32- (1) Garanti markası veya ortak markanın tescili için markanın kullanımına
ilişkin usul ve esasları gösteren teknik şartnamenin başvuruyla birlikte sunulması zorunludur.
(2) Garanti markası teknik şartnamesi; markanın garanti ettiği mal veya hizmetlerin ortak
özelliklerini, markanın kullanılma usullerini, markayı kullanım hakkının verilmesinden sonra
denetimlerin nasıl ve hangi sıklıkta yapılacağı ile teknik şartnameye aykırı kullanma hâlinde
uygulanacak müeyyideleri belirler.
(3) Ortak marka teknik şartnamesi; ortak markayı kullanmaya yetkili işletmeler ile bu
işletmelerin oluşturdukları topluluğa üyelik şartlarını, markanın kullanım şartları ve varsa
müeyyideleri belirler. Ortak markanın tescili ve ortak marka hakkından vazgeçilmesi için gruba
dâhil işletmelerin tümü birlikte hareket eder.
(4) Ortak markayı kullanmaya yetkili olan gruba dâhil işletmeler tek başına dava açmaya
yetkilidir.
(5) Teknik şartnamede yapılacak değişiklikler, Kurum tarafından onaylanmadıkça
uygulanamaz.
(6) Teknik şartname, ikinci ve üçüncü fıkralarda belirtilen şartları içermediği ya da kamu
düzenine veya genel ahlaka aykırı olduğu takdirde, teknik şartnamede gerekli değişikliklerin
yapılması, Kurum tarafından marka sahibine bildirilir. Marka sahibinin bildirim tarihinden
itibaren altı ay içinde gerekli değişiklikleri yapmaması ve teknik şartnameyi düzeltmemesi
hâlinde garanti markası veya ortak markanın tescil talebi reddedilir.
(7) Marka sahibinin, garanti markası veya ortak markanın devamlılık arz eder biçimde
teknik şartnameye aykırı olarak kullanılmasını engellemek için gerekli önlemleri almaması
sebebiyle ilgili kişilerin, Cumhuriyet savcısının veya ilgili kamu kurum ve kuruluşunun başvurusu
üzerine tanınan süre içinde söz konusu aykırı kullanımın düzeltilmemesi hâlinde, markanın
iptaline karar verilir.
(8) Teknik şartnameye ilişkin usul ve esaslar yönetmelikle belirlenir.
12578
İKİNCİ KİTAP
Coğrafi İşaret ve Geleneksel Ürün Adı
BİRİNCİ KISIM
Coğrafi İşaret ve Geleneksel Ürün Adı Hakkı
Koruma kapsamındaki ürünler
MADDE 33- (1) Doğal ve beşerî unsurların bir araya gelmesi sonucu gıda, tarım, maden,
el sanatları ürünleri ve sanayi ürünlerinden bu Kitapta yer alan şartlara uygun olanlar, tescil
edilmesi şartıyla, coğrafi işaret veya geleneksel ürün adı korumasından yararlanır.
Menşe adı, mahreç işareti ve geleneksel ürün adı
MADDE 34- (1) Coğrafi işaret; belirgin bir niteliği, ünü veya diğer özellikleri
bakımından kökenin bulunduğu yöre, alan, bölge veya ülke ile özdeşleşmiş ürünü gösteren
işarettir. Coğrafi işaretler, aşağıda belirtilen özelliklerine göre menşe adı ya da mahreç işareti
olarak tescil edilir:
a) Coğrafi sınırları belirlenmiş bir yöre, bölge veya istisnai durumlarda ülkeden
kaynaklanan, tüm veya esas özelliklerini bu coğrafi alana özgü doğal ve beşerî unsurlardan alan,
üretimi, işlenmesi ve diğer işlemlerin tümü bu coğrafi alanın sınırları içinde gerçekleşen ürünleri
tanımlayan adlar menşe adıdır.
b) Coğrafi sınırları belirlenmiş bir yöre, bölge veya ülkeden kaynaklanan, belirgin bir
niteliği, ünü veya diğer özellikleri bakımından bu coğrafi alan ile özdeşleşen, üretimi, işlenmesi
ve diğer işlemlerinden en az biri belirlenmiş coğrafi alanın sınırları içinde yapılan ürünleri
tanımlayan adlar mahreç işaretidir.
(2) Coğrafi bir yer adı içermese dahi birinci fıkrada yer alan şartları taşıyan bir ürünü
belirtmek için geleneksel olarak kullanılan, günlük dilde yerleşmiş ve coğrafi bir yer adı
içermeyen adlar da menşe adı veya mahreç işareti olabilir.
(3) Menşe adı veya mahreç işareti kapsamına girmeyen ve ilgili piyasada bir ürünü tarif
etmek için geleneksel olarak en az otuz yıl süreyle kullanıldığı kanıtlanan adlar, aşağıdaki
şartlardan en az birini sağlaması hâlinde geleneksel ürün adı olarak tanımlanır:
a) Geleneksel üretim veya işleme yöntemi yahut geleneksel bileşimden kaynaklanması.
b) Geleneksel hammadde veya malzemeden üretilmiş olması.
Tescil edilmeyecek adlar
MADDE 35- (1) Aşağıda sayılanlar coğrafi işaret olarak tescil edilmez:
a) 34 üncü madde kapsamına girmeyen adlar.
b) Ürünlerin öz adı olmuş adlar.
c) Ürünün gerçek kaynağı konusunda halkı yanıltabilecek olan bitki tür ve çeşitleri,
hayvan ırkları veya benzeri adlar.
ç) Kamu düzenine veya genel ahlaka aykırı adlar.
d) 3 üncü maddede belirtilen şartları taşıyan kişiler tarafından başvurusu yapılmış
olmasına rağmen kendi ülkesinde korunmayan, koruması sona eren veya kullanılmayan adlar.
e) Tescilli veya başvurusu yapılmış bir coğrafi işaret ile tamamen veya kısmen eş sesli
olan ve tüketiciyi yanıltabilecek adlar.
12579
(2) Aşağıda sayılanlar geleneksel ürün adı olarak tescil edilmez:
a) 34 üncü maddede yer alan geleneksel ürün adına ilişkin şartları taşımayan adlar.
b) Ürünün genel özelliğini ifade eden adlar.
c) Ürünün niteliği konusunda halkı yanıltabilecek adlar.
ç) Kamu düzeni veya genel ahlaka aykırı adlar.
d) 3 üncü maddede belirtilen şartları taşıyan kişiler tarafından başvurusu yapılmış
olmasına rağmen kendi ülkesinde korunmayan, koruması sona eren veya kullanılmayan adlar.
İKİNCİ KISIM
Başvuru ve İtirazlar
BİRİNCİ BÖLÜM
Coğrafi İşaret ve Geleneksel Ürün Adı Başvurusu
Başvuru hakkı
MADDE 36- (1) Aşağıda sayılanlar coğrafi işaret ve geleneksel ürün adı tescil
başvurusunda bulunma hakkına sahiptir:
a) Üretici grupları.
b) Ürün veya ürünün kaynaklandığı coğrafi alanla ilgili kamu kurum ve kuruluşları ile
kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları.
c) Ürünle ilgili olarak kamu yararına çalışan veya üyelerinin ekonomik çıkarlarını
korumaya yetkili dernekler, vakıflar ve kooperatifler.
ç) Ürünün tek bir üreticisi varsa, bu durumu ispat etmesi şartıyla ilgili üretici.
(2) Bu Kitap kapsamında üretici; tarım ürünlerini, gıda maddelerini, madenleri, el
sanatları ve sanayi ürünlerini üreten veya işleyen yahut tedarik zincirinde yer alarak ürünün
tescile konu özelliklerini etkileyen bir işlem yapan kişiyi; üretici grupları ise kanuni oluşumuna
veya bileşimine bakılmaksızın aynı ürünün üreticilerinden oluşan birliği ifade eder.
Başvuru şartları
MADDE 37- (1) Coğrafi işaret başvurusu aşağıda belirtilen unsurları içerir:
a) Başvuru yapanın kimliğine ve 36 ncı maddede belirtilen başvuru hakkına sahip
olanlardan hangisine dâhil olduğuna ilişkin bilgileri de içeren başvuru formu.
b) Başvuru yapan gerçek veya tüzel kişinin ürünün tek üreticisi olması hâlinde, bu hususu
ispatlayan bilgi ve belgeler.
c) Tescili istenen coğrafi işaretin adı, menşe adı veya mahreç işaretinden hangisine uygun
olduğuna ve ürün grubuna ilişkin bilgi ile coğrafi işaret tanımına uygunluğunu kanıtlayan bilgi ve
belgeler.
ç) Ürünün tanımı, ürünün ve gerekiyorsa hammaddesinin fiziksel, kimyasal,
mikrobiyolojik ve duyusal özelliklerini açıklayan teknik bilgi ve belgeler.
d) Coğrafi alanın sınırlarını açıkça tanımlayan ve belirleyen bilgi ve belgeler.
e) Üretim metoduna ve varsa söz konusu ürüne özelliğini veren yerel üretim teknikleri ile
usul ve adetlere ilişkin bilgi ve belgeler.
12580
f) Coğrafi işaret tanımı kapsamında coğrafi işaret tesciline konu olan ürünün niteliğinin,
ününün veya diğer özelliklerinin söz konusu coğrafi alan ile bağlantısını kanıtlayan bilgi ve
belgeler.
g) Ürünün söz konusu coğrafi alandaki tarihsel geçmişine ilişkin bilgi ve belgeler.
ğ) 49 uncu madde hükümlerine uygun olarak denetim biçimini ayrıntılı olarak açıklayan
bilgi ve belgeler.
h) Coğrafi işaretin kullanım biçimi ve varsa etiketleme ve ambalajlama usullerini
açıklayan bilgiler.
ı) Başvuru ücretinin ödendiğine ilişkin bilgi.
(2) Geleneksel ürün adı başvurusu aşağıda belirtilen unsurları içerir:
a) Başvuru yapanın kimliğine ve 36 ncı maddede belirtilen başvuru hakkına sahip
olanlardan hangisine dâhil olduğuna ilişkin bilgileri içeren başvuru formu.
b) Tescili istenen geleneksel ürün adına ve ürün grubuna ilişkin bilgi ile 34 üncü maddede
yer alan tanıma uygun olduğunu kanıtlayan bilgi ve belgeler.
c) Ürünün tanımı, ürünün ve gerekiyorsa hammaddesinin fiziksel, kimyasal,
mikrobiyolojik ve duyusal özelliklerini açıklayan teknik bilgi ve belgeler.
ç) Ürün içeriğinde yer alan hammadde ve diğer bileşenlerin özellikleriyle birlikte ürün
karakteristiğine işaret eden ürün hazırlama tekniklerinin de açıklandığı üretim metodu tanımı.
d) 49 uncu madde hükümlerine uygun olarak denetim biçimini ayrıntılı olarak açıklayan
bilgi ve belgeler.
e) Geleneksel ürün adının kullanım biçimini ve varsa etiketleme ve ambalajlama
usullerini açıklayan bilgi ve belgeler.
f) Başvuru ücretinin ödendiğine ilişkin bilgi.
(3) Coğrafi işaret ve geleneksel ürün adı başvurularına ilişkin diğer usul ve esaslar
yönetmelikle belirlenir.
Başvurunun incelenmesi ve yayımı
MADDE 38- (1) Kurum, coğrafi işaret veya geleneksel ürün adı başvurularını 33 ila 37
nci ve 39 uncu maddelere göre inceler.
(2) Başvuru yapanın kimliğine ilişkin bilgilerin başvuru formunda bulunmaması hâlinde
başvuru yapılmamış sayılır. Başvurunun yapılmamış sayılmasına ilişkin karar Kurumun nihai
kararı olup, 40 ıncı madde kapsamında itiraza konu olamaz.
(3) Başvuru yapanın kimliğine ilişkin bilgiler hariç olmak üzere başvuruda 37 nci
maddede yer alan şartların yerine getirilmediğinin tespit edilmesi hâlinde, Kurum bu eksikliklerin
giderilmesini ister. Eksik bilgi ve belgelerin süresi içinde gönderilmemesi veya gönderilen bilgi
ve belgelerin şartları karşılamaması hâlinde başvuru reddedilir. Talep edilmesi hâlinde,
eksikliklerin giderilmesi için iki defayı geçmemek üzere ek süre verilir.
(4) Kurum, teknik bilgilerin değerlendirilmesi amacıyla ilgili kurum ve kuruluşlardan
görüş talep edebilir. Görüş için ilgili kurum ve kuruluşlar tarafından ücret talep edilmesi hâlinde
söz konusu ücret Kurum tarafından ödenir.
(5) Bu madde kapsamında incelenerek uygun bulunan başvurular Bültende yayımlanır.
(6) Başvurunun incelenmesi ve yayımına ilişkin usul ve esaslar yönetmelikle belirlenir.
12581
Yabancı ülke kaynaklı başvurular
MADDE 39- (1) Uluslararası anlaşma hükümleri saklı kalmak kaydıyla, yabancı ülke
kaynaklı coğrafi işaret veya geleneksel ürün adı başvurularına bu Kanun hükümlerinin
uygulanması için 37 nci maddede belirtilen şartlara ek olarak aşağıdaki şartlar ayrıca aranır:
a) Başvuruya konu coğrafi işaret veya geleneksel ürün adının kaynak ülke ya da dâhil
olduğu uluslararası topluluk tarafından korunuyor olması.
b) 49 uncu maddede belirtilen denetim şartlarının kaynak ülkede sağlanmış olması.
c) Kaynak ülkenin, Türkiye’den yapılacak coğrafi işaret veya geleneksel ürün adı tescil
başvurularına eşit koruma sağlaması.
(2) Yabancı ülke kaynaklı coğrafi işaret veya geleneksel ürün adı başvurusu Türkiye’de
korunan coğrafi işaret veya geleneksel ürün adı ile aynı ise inceleme, bölgesel ve geleneksel
kullanım ile benzer adların tüketici tarafından birbiriyle karıştırılması riski göz önüne alınarak
yapılır. Bu gibi coğrafi işaretlerin ve geleneksel ürün adlarının kullanımına, sadece üretildiği
kaynak ülkenin açık ve görülebilir şekilde etikette belirtilmesi hâlinde izin verilir.
İKİNCİ BÖLÜM
İtiraz ve İtirazın İncelenmesi
İtiraz ve itirazın incelenmesi
MADDE 40- (1) Başvuru yapan, 38 inci madde çerçevesinde reddedilen başvuruyla ilgili
olarak kararın bildirim tarihinden itibaren iki ay içinde gerekçeli ve yazılı olarak Kuruma itiraz
edebilir.
(2) Tescil talebinin 33 ila 37 nci ve 39 uncu maddelere uygun olmadığı iddiasıyla üçüncü
kişiler veya 48 inci madde kapsamında önceki tarihli herhangi bir hak sahibi tarafından,
başvurunun Bültende yayımlandığı tarihten itibaren üç ay içinde gerekçeli ve yazılı olarak itirazda
bulunulabilir. Başvuru yapana itiraz yapıldığına ilişkin bilgi verilerek görüşü istenir.
(3) İtiraza ilişkin ücretin, itiraz süresi içinde ödenmesi ve ödendiğine ilişkin bilginin aynı
süre içinde Kuruma sunulması zorunludur. Aksi takdirde itiraz yapılmamış sayılır. Kamu kurum
ve kuruluşlarınca yapılan itirazlardan ücret alınmaz.
(4) Birinci ve ikinci fıkralar uyarınca yapılan itirazlar yönetmelikle belirlenen esaslar
çerçevesinde Kurul tarafından incelenir. Kurul itirazda ileri sürülen hususların değerlendirilmesi
için ilgili kurum veya kuruluşlardan görüş talep edebilir. Görüş için ilgili kurum ve kuruluşlar
tarafından ücret talep edilmesi hâlinde söz konusu ücret itiraz eden tarafından ödenir.
(5) Kurum gerekli görmesi hâlinde tarafları uzlaşmaya teşvik edebilir. Uzlaşma ile ilgili
hususlarda 6325 sayılı Kanun hükümleri uygulanır.
(6) İtirazın incelenmesi sonucunda başvurunun biçim veya kapsamında değişiklik
yapılması hâlinde başvurunun son hâli, değişikliğe uğrayan kısım ayrıca belirtilmek suretiyle
Bültende yayımlanır. Bu yayıma itiraz edilemez.
(7) İtiraz üzerine başvurunun reddedilmesi hâlinde karar Bültende yayımlanır.
12582
ÜÇÜNCÜ KISIM
Tescil ve Değişiklik Talepleri
Tescil
MADDE 41- (1) Bültende yayımlandığı tarihten itibaren üç ay içinde hakkında herhangi
bir itiraz yapılmamış, yapılan itirazlar nihai olarak reddedilmiş veya itirazların değerlendirilmesi
sonucunda değişikliğe uğramış başvuru, bildirim tarihinden itibaren iki ay içinde tescil ücretinin
ödenmesi ve ödendiğine ilişkin bilginin aynı süre içinde Kuruma sunulması şartıyla tescil edilir,
sicile kaydedilir ve Bültende yayımlanır.
(2) Sicil alenidir. Talep edilmesi hâlinde sicil örneği verilir.
(3) Sicile kayıt, yayım ve tescil işlemlerine ilişkin usul ve esaslar yönetmelikle belirlenir.
Değişiklik talepleri
MADDE 42- (1) Tescil edilen coğrafi işaretin veya geleneksel ürün adının tescile konu
özelliklerinde değişiklik olması hâlinde değişiklik talebi, ücretinin ödenmesi şartıyla menfaati
bulunanlar tarafından yapılabilir.
(2) Değişiklik talebi, 38 inci madde kapsamında incelenir ve uygun bulunan değişiklikler
Bültende yayımlanır. Değişikliğe, yayım tarihinden itibaren üç ay içinde gerekçeli ve yazılı olarak
itiraz edilebilir. Bu itirazlar, 40 ıncı maddeye göre incelenir. İtiraz olmaması veya inceleme
sonucunda itirazın reddedilmesi hâlinde değişiklikler Bültende yayımlanır ve yayımı tarihi
itibarıyla kesinleşir. Değişiklikler, ilgililer tarafından yayım tarihinden itibaren en geç bir yıl
içinde uygulanır.
(3) Değişiklik taleplerine ilişkin usul ve esaslar yönetmelikle belirlenir.
Başvuru yapan veya tescil ettirenlerde değişiklik
MADDE 43- (1) Coğrafi işaret veya geleneksel ürün adı başvurusu yapanların veya tescil
ettirenlerin, 36 ncı ve 49 uncu maddelerde belirtilen şartları sağlamadığına mahkeme tarafından
karar verilmesi veya bu durumun Kurum tarafından resen tespiti ya da başvuru yapan veya tescil
ettiren kişiler tarafından değişiklik beyanının Kuruma yazılı olarak bildirilmesi hâlinde bu karar,
tespit ya da beyan Bültende yayımlanır. Yayım tarihinden itibaren üç ay içinde 36 ncı maddedeki
şartları taşıyan ilgililer tarafından başvuru veya tescil kayıtlarında değişiklik talebinde
bulunulabilir. Talep olmaması veya yapılan taleplerin uygun bulunmaması hâlinde coğrafi işaret
veya geleneksel ürün adı hakkı sona erer ve bu durum Bültende yayımlanır. Birden çok talep
olması hâlinde, Kurum, yönetmelikle belirlenen usule uygun olarak en uygun talebi kabul eder.
(2) Başvuru yapan veya tescil ettiren ile 36 ncı ve 49 uncu maddelerde belirtilen şartları
sağlayanın anlaşması hâlinde kayıtlardaki değişiklik talebi, belgelerin sunulması ve ücretinin
ödenmesi şartıyla Kuruma yapılır. Talebin kabul edilmesi hâlinde değişiklik Bültende yayımlanır.
(3) Coğrafi işaret veya geleneksel ürün adı başvurusu yapan veya tescil ettiren kişilerin
isim, adres, unvan veya nev’inde meydana gelen değişiklikler sicile kaydedilerek Bültende
yayımlanır.
12583
DÖRDÜNCÜ KISIM
Hakkın Kapsamı, Kullanım ve Denetim
Coğrafi işaret korumasının elde edilmesi ve tescilden doğan hakların kapsamı
MADDE 44- (1) Bir ürüne ilişkin coğrafi işaret koruması bu Kanun çerçevesinde tescil
yoluyla elde edilir.
(2) Coğrafi işareti tescil ettiren ile tescil edilmiş coğrafi işaretin kullanım hakkına sahip
kişiler, üçüncü kişilerin;
a) Coğrafi işaret tescilinde belirtilen ürün özelliklerini taşımadığı hâlde coğrafi işaretin
ününden yarar sağlayacak şekilde ya da tescil kapsamındaki ürünler veya bunlarla
ilişkilendirilebilecek nitelikteki ürünlerle ilgili olarak coğrafi işaretin veya 46 ncı madde uyarınca
kullanılması öngörülen amblemin ticari amaçlı olarak doğrudan veya dolaylı kullanımının,
b) Ürünün gerçek menşeini veya niteliğini belirten açıklamalar yahut stilinde, tarzında,
tipinde, türünde, yöntemiyle, orada üretildiği biçimde gibi terimler içerse veya başka bir dile
tercüme edilmiş olsa dahi, tescilli coğrafi işaretin, tescil kapsamındaki özelliklerini taşımayan ya
da çağrışım yapacak şekilde benzeri olan ürün üzerindeki yanıltıcı kullanımının veya taklidinin,
c) Tescilli coğrafi işareti üzerinde taşıyan ürünün iç veya dış ambalajında, tanıtım ve
reklamında veya ürünle ilgili herhangi bir yazılı belgede, ürünün tescil edilmiş doğal veya esas
nitelik ve özellikleri ile menşeine ilişkin olarak yanlış veya yanıltıcı herhangi bir açıklama veya
belirtiye yer verilmesinin,
ç) Tescilli coğrafi işarete ait amblemin tüketiciyi yanıltıcı biçimde kullanımının,
önlenmesini talep etme hakkına sahiptir.
(3) Coğrafi işaret tescilinin sağladığı haklar, üçüncü kişilere karşı tescilin Bültende
yayımlandığı tarih itibarıyla hüküm ifade eder. Ancak başvuru yapan, başvurunun Bültende
yayımlanmasından sonra gerçekleşen ve coğrafi işaret tescilinin yayımlanmış olması hâlinde
yasaklanması söz konusu olabilecek fiiller nedeniyle tazminat davası açmaya yetkilidir.
Mahkeme, öne sürülen iddiaların geçerliliğine ilişkin olarak, tescilin Bültende yayımlanmasından
önce karar veremez.
(4) Tescil edilen coğrafi işaretlerin ürünün öz adına dönüşmüş olduğu kabul edilmez.
(5) Coğrafi işaret korumasına konu adın bir kısmı, ürünün öz adından oluşsa bile tescil ile
sağlanan koruma bu öz adları kapsamaz.
(6) Ürünün öz adı, o ürünün ilk üretildiği veya pazarlandığı bölge veya yöreyle ilgili olsa
bile bir ürünün genel adı hâline gelmiş adıdır. Bir adın ürünün öz adına dönüşüp dönüşmediğinin
tespitinde, söz konusu ürünün tüketim alanında halkın bu adı kullanımı ve ilgili diğer kanuni
düzenlemeler göz önünde bulundurulur.
(7) Tescil edilen coğrafi işaret tescil ettirene inhisari hak sağlamaz.
Geleneksel ürün adı korumasının elde edilmesi ve tescilden doğan hakkın kapsamı
MADDE 45- (1) Bir ürüne ilişkin geleneksel ürün adı koruması bu Kanun çerçevesinde
tescil yoluyla elde edilir.
12584
(2) Geleneksel ürün adını tescil ettiren ile tescil edilmiş geleneksel ürün adını kullanım
hakkına sahip kişiler üçüncü kişilerin aşağıda sayılan fiillerinin önlenmesini talep etme hakkına
sahiptir:
a) Geleneksel ürün adı tescilinde belirtilen ürün özelliklerini taşımadığı hâlde tescilli ürün
adı için 46 ncı madde uyarınca kullanılması öngörülen amblemin, ürünün ününden yarar
sağlayacak şekilde kullanımı veya tescil kapsamındaki ürünleri andıran ürünlerle ilgili olarak
ticari amaçlı kullanımı.
b) Tescilli ürün adına ait amblemin tüketiciyi yanıltıcı şekilde kullanımı.
c) Geleneksel ürün adı tescilinde belirtilen ürün özelliklerini ve tescilli ürün adı için 46
ncı madde uyarınca kullanılması öngörülen amblemi taşımadığı hâlde, ürünün iç veya dış
ambalajında, tanıtım ve reklamında veya ürünle ilgili herhangi bir yazılı belgede ürünün tescilde
belirtilen özellikleri taşıdığına ilişkin yanıltıcı herhangi bir açıklama veya belirtiye yer verilmesi.
(3) Geleneksel ürün adı tescilinin sağladığı haklar, üçüncü kişilere karşı tescilin Bültende
yayımlandığı tarih itibarıyla hüküm ifade eder. Ancak başvuru yapan, başvurunun Bültende
yayımlanmasından sonra gerçekleşen ve geleneksel ürün adı tescilinin yayımlanmış olması
hâlinde yasaklanması söz konusu olabilecek fiiller nedeniyle tazminat davası açmaya yetkilidir.
Mahkeme, öne sürülen iddiaların geçerliliğine ilişkin olarak tescilin Bültende yayımlanmasından
önce karar veremez.
(4) Tescil edilen geleneksel ürün adı tescil ettirene inhisari hak sağlamaz.
(5) Bu Kanun kapsamında geleneksel ürün adlarına sağlanan koruma, başta coğrafi
işaretler ve markalar olmak üzere diğer sınai mülkiyet hakları kapsamında kazanılmış haklara
halel getirmez.
Tescilli coğrafi işaretin ve geleneksel ürün adının kullanımı
MADDE 46- (1) Tescilli coğrafi işaretler ve geleneksel ürün adları sicilde belirtilen
şartlara uygun olan ürünlerin üretimi veya pazarlamasında faaliyet gösterenler tarafından
kullanılır. Bu kişiler, tescil ettirene, coğrafi işaret ve geleneksel ürün adına yönelik üretim ve
pazarlama faaliyeti gösterdiklerine dair bildirimde bulunur.
(2) Tescil edilmiş coğrafi işaretin veya geleneksel ürün adının kullanım hakkına sahip
olan kişiler, söz konusu coğrafi işaret veya geleneksel ürün adını, amblem ile birlikte ürün veya
ambalajı üzerinde kullanır. Coğrafi işaretler bakımından amblemin kullanılması zorunludur.
(3) Ürünün niteliği gereği, amblem ile birlikte coğrafi işaretin veya geleneksel ürün adının
ürünün kendisi veya ambalajı üzerinde kullanılamadığı durumlarda, amblem ile tescilli işaret veya
ad, kullanım hakkına sahip olanlar tarafından işletmede kolayca görülecek şekilde bulundurulur.
(4) Geleneksel ürün adının amblemsiz kullanımı bu Kanun hükümlerine tabi değildir.
(5) Tescilli coğrafi işaretin ve geleneksel ürün adının kullanımı ile amblem ve amblemin
kullanımına ilişkin usul ve esaslar yönetmelikle belirlenir.
İyiniyetli kullanım
MADDE 47- (1) Gerçek kişi adının veya tüzel kişi unvanının, söz konusu kişiler veya
halefleri tarafından, ticaret sırasında halkı yanıltıcı mahiyette olmayan kullanımları, 44 üncü ve
45 inci maddelerde belirtilen hâllerin ihlali sayılmaz.
12585
Markalarla ilişki
MADDE 48- (1) Coğrafi işaretin tescilinden sonra 44 üncü maddede belirtilen biçimlerde
veya tescile konu coğrafi işaretle ilgili mal veya hizmetler için kullanılmak üzere yapılan marka
başvurusu reddedilir, tescil edilmiş ise dava yoluyla hükümsüz kılınabilir.
(2) Coğrafi işaretle aynı veya benzer bir marka, coğrafi işaretin korunmasından önce
iyiniyetle tescil edilmiş veya bu markanın kullanım hakkı iyiniyetle kazanılmışsa, coğrafi işaretin
hak sahibine verdiği yetkiler, marka başvurusunun tesciline ve iyiniyetli kullanımına zarar
vermez.
(3) Tescilli bir markanın sahip olduğu itibar, ün ve kullanım süresi de göz önünde
bulundurularak bu marka ile aynı veya benzer olması sebebiyle markanın varlığına zarar verici
veya gerçek kaynağı konusunda yanıltıcı olacak nitelikteki adların coğrafi işaret veya geleneksel
ürün adı olarak tesciline, önceki tarihli hak sahibinin itirazı üzerine izin verilmez.
Kullanımın denetimi
MADDE 49- (1) Coğrafi işaretlerin ve geleneksel ürün adlarının kullanımının denetimi;
tescilli coğrafi işaretleri ve geleneksel ürün adlarını taşıyan ürünlerin üretimi, piyasaya arzı veya
dağıtımı aşamalarında veya ürün piyasada iken kullanımının tescilde belirtilen özelliklere
uygunluğunun denetimine ilişkin her türlü faaliyeti kapsar.
(2) Denetim, başvuruda belirtilen ve Kurum tarafından yeterliliği onaylanan denetim
mercii tarafından yerine getirilir. Sicilde yer alan denetim merciinde değişiklik, Kurumun onayı
ile yapılabilir.
(3) Denetim raporları, tescilin Bültende yayımlandığı tarihten itibaren yılda bir Kuruma
sunulur. Ancak şikâyet olması hâlinde, Kurum denetim raporlarının süresinden önce sunulmasını
talep edebilir.
(4) Denetim raporlarının incelenmesi sonucunda eksiklik varsa tescil ettirene bildirilerek
altı ay içinde eksikliğin giderilmesi istenir. Eksikliğin süresi içinde giderilmemesi veya denetim
faaliyetinin usulüne uygun olarak yerine getirilmediğinin tespit edilmesi hâlinde 43 üncü madde
hükmü uygulanır.
(5) Tescil ettiren, denetime ilişkin masrafları denetlenenlerden talep edebilir.
(6) Denetime ilişkin usul ve esaslar yönetmelikle belirlenir.
(7) Bu Kitapta belirtilen denetim, başvuru yapan tarafından oluşturulan denetim merciinin
yaptığı denetimleri kapsamakta olup, 11/6/2010 tarihli ve 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki
Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu ile diğer kanunlarda yer alan coğrafi işaretlerin ve geleneksel ürün
adlarının denetimine ilişkin hükümler saklıdır.
BEŞİNCİ KISIM
Hakkın Sona Ermesi
BİRİNCİ BÖLÜM
Hükümsüzlük
Hükümsüzlük talebi ve hükümsüzlük hâlleri
MADDE 50- (1) Coğrafi işaretin veya geleneksel ürün adının hükümsüzlüğü menfaati
olanlar tarafından mahkemeden istenebilir.
12586
(2) Mahkeme;
a) Tescilin 33 üncü, 34 üncü, 35 inci, 37 nci veya 39 uncu maddelerde belirtilen şartlardan
herhangi birine uygun olmaması,
b) Tescilin 36 ncı madde uyarınca başvuru hakkına sahip olanlar tarafından yapılmamış
olması,
c) Denetim işlemlerinin, 49 uncu maddede belirtilen biçimde yerine getirilmemesi,
hâllerinde tescilli coğrafi işaret veya geleneksel ürün adının hükümsüz sayılmasına karar
verir.
(3) Coğrafi işaretin veya geleneksel ürün adının hükümsüzlüğüne ilişkin dava, sicilde
tescil ettiren olarak kayıtlı kişiye karşı açılır. Bu davalarda Kurum taraf gösterilmez.
Hükümsüzlüğün etkisi
MADDE 51- (1) Mahkeme tarafından coğrafi işaretin veya geleneksel ürün adının
hükümsüzlüğüne karar verilmesi hâlinde, tescil edilen coğrafi işarete ve geleneksel ürün adına bu
Kanunla sağlanan koruma hiç doğmamış sayılır.
(2) Coğrafi işaretin veya geleneksel ürün adının kullanım hakkı sahiplerinin kötüniyetli
hareket etmesinden zarar görenlerin tazminat talepleri saklı kalmak üzere, coğrafi işaretin veya
geleneksel ürün adının hükümsüzlüğü kararının geriye dönük etkisi aşağıdaki durumları
etkilemez:
a) Karardan önce tescilin sağladığı haklara tecavüz sebebiyle verilen kesinleşmiş ve
uygulanmış kararlar.
b) Karardan önce kurulmuş ve uygulanmış sözleşmeler.
(3) İkinci fıkranın (b) bendi kapsamındaki sözleşmeler uyarınca ödenmiş bedelin,
hakkaniyet gereği kısmen ya da tamamen iadesi istenebilir.
(4) Kesinleşmiş mahkeme kararı mahkemece resen Kuruma bildirilir. Hükümsüz kılınan
coğrafi işaret veya geleneksel ürün adı, sicilden terkin edilir ve terkine ilişkin bilgi Bültende
yayımlanır.
İKİNCİ BÖLÜM
Hak ve Sorumluluktan Vazgeçme
Tescilin sağladığı hak ve sorumluluktan vazgeçme
MADDE 52- (1) Coğrafi işaret veya geleneksel ürün adını tescil ettiren, tescilin sağladığı
haklarından ve kullanımın denetimiyle ilgili sorumluluklarından vazgeçebilir. Vazgeçme talebi
Bültende yayımlanır.
(2) Bültendeki yayımı takip eden üç aylık süre içinde 36 ncı maddede belirtilen şartları
taşıyanlar tarafından tescil ettiren kişiye ilişkin değişiklik talebinde bulunulması hâlinde, bu talep
43 üncü madde hükümleri çerçevesinde incelenir.
(3) Üç aylık süre içinde tescil ettiren kişiye ilişkin değişiklik talebinde bulunulmaması
hâlinde, coğrafi işaret veya geleneksel ürün adı tescili üç aylık sürenin sonunda Kurum tarafından
sicilden terkin edilir ve terkine ilişkin bilgi Bültende yayımlanır. Vazgeçme, sicile kayıt tarihi
itibarıyla hüküm doğurur.
(4) Vazgeçmeye ilişkin usul ve esaslar yönetmelikle düzenlenir.
12587
ALTINCI KISIM
Hakka Tecavüz
Coğrafi işaret hakkına tecavüz sayılan fiiller
MADDE 53- (1) Tescilli coğrafi işaretin aşağıda belirtilen biçimdeki kullanımları coğrafi
işaret hakkına tecavüz sayılır:
a) Coğrafi işaret tesciline konu ürünün özelliklerini taşımadığı hâlde, coğrafi işaretin
ününden yarar sağlayacak şekilde ya da tescil kapsamındaki ürünler veya bunlarla
ilişkilendirilebilecek nitelikteki ürünlerle ilgili olarak coğrafi işaretin veya 46 ncı madde uyarınca
kullanılması öngörülen amblemin ticari amaçlı olarak doğrudan veya dolaylı kullanımı.
b) Ürünün gerçek menşeini veya coğrafi işaretin tercümesini veya stilinde, tarzında,
tipinde, türünde, yöntemiyle, orada üretildiği biçimde gibi açıklamaları içerse bile coğrafi işaretin
kötüye kullanımı, taklidi veya coğrafi işareti çağrıştıran şekilde kullanımı.
c) Coğrafi işareti taşıyan ürünün iç veya dış ambalajında, tanıtımında ya da ürünle ilgili
herhangi bir yazılı belgede, ürünün tescil kapsamındaki nitelikleri ile menşeine ilişkin olarak
yanlış veya yanıltıcı herhangi bir açıklama ya da işarete yer verilmesi.
ç) Coğrafi işarete ilişkin amblemin tüketiciyi yanıltıcı biçimde kullanımı.
(2) Coğrafi işareti kullanma hakkına sahip olanlar, coğrafi işaretten doğan haklara tecavüz
sayılan fiilleri tescil ettirene noter vasıtasıyla bildirerek dava açılmasını talep edebilir. Tescil
ettirenin talebi kabul etmemesi veya bildirim tarihinden itibaren üç ay içinde dava açmaması
hâlinde, kullanma hakkına sahip olanlar, yapılan bildirimi de ekleyerek dava açabilir. Açılan dava
tescil ettirene ihbar olunur. Ancak ciddi bir zarar tehlikesi karşısında, kullanma hakkına sahip
olanlar, süreyle bağlı kalmaksızın ihtiyati tedbire karar verilmesini mahkemeden talep edebilir.
İhtiyati tedbire karar verilmesi durumunda dava açılabilmesi için belirtilen sürenin dolması
beklenmez.
(3) Coğrafi işaretin tescilli olduğuna ilişkin kaydın ürün, ambalaj veya fatura üzerine
konulmamış olması, eylemi tecavüz olmaktan çıkarmaz. Ancak tescille ilgili kayıt ve işaretler
kusurun değerlendirilmesi sırasında dikkate alınır.
(4) Coğrafi işaret başvurusu yayımlandığı takdirde, başvuruyu yapan, coğrafi işarete
yönelik bu maddede sayılan tecavüzlerden dolayı hukuk davası açma hakkına sahiptir. Tecavüz
eden, başvurudan ve kapsamından haberdar edilmişse başvurunun yayımlanmamış olmasına
bakılmaz. Tecavüz edenin kötüniyetli olduğuna mahkeme tarafından hükmolunursa başvurunun
yayımından önce de tecavüzün varlığı kabul edilir.
Geleneksel ürün adı hakkına tecavüz sayılan fiiller
MADDE 54- (1) Tescil edilmiş geleneksel ürün adının aşağıda belirtilen biçimdeki
kullanımları, geleneksel ürün adı hakkına tecavüz sayılır:
a) Geleneksel ürün adı tescilinde belirtilen ürün özelliklerini taşımadığı hâlde, 46 ncı
madde uyarınca kullanılması öngörülen amblemin tescilli ürün adı ile birlikte kullanılması
suretiyle, ürünün ününden herhangi bir biçimde yarar sağlayacak kullanımı veya tescil
kapsamındaki ürünleri andıran ürünlerle ilgili olarak tescilli ürün adına tahsis edilen amblemin
ticari amaçlı kullanımı.
b) Amblemin tüketiciyi yanıltıcı biçimde kullanımı.
12588
c) Geleneksel ürün adı tescilinde belirtilen ürün özelliklerini ve tescilli ürün adı için 46
ncı madde uyarınca kullanılması öngörülen amblemi taşımadığı hâlde, ürünün iç veya dış
ambalajında, tanıtım ve reklamında veya ürünle ilgili herhangi bir yazılı belgede ürünün tescilde
belirtilen özellikleri taşıdığına ilişkin yanıltıcı herhangi bir açıklama veya belirtiye yer verilmesi.
(2) Geleneksel ürün adı hakkına tecavüz edildiğinin bu adı kullanım hakkına sahip
olanlarca tespit edilmesi hâlinde, tecavüz bu kişilerce tescil ettirene noter vasıtasıyla bildirilerek
dava açması talep edilebilir. Tescil ettirenin talebi kabul etmemesi veya bildirimi aldığı tarihten
itibaren üç ay içinde gerekli davayı açmaması hâlinde, kullanma hakkına sahip olanlar, yapılan
bildirimi de ekleyerek dava açabilir. Açılan dava tescil ettirene ihbar olunur. Ancak ciddi bir zarar
tehlikesi karşısında, kullanma hakkına sahip olanlar, süreye bağlı kalmaksızın ihtiyati tedbire
karar verilmesini mahkemeden talep edebilir. İhtiyati tedbire karar verilmesi hâlinde, dava
açılabilmesi için belirtilen sürenin dolması beklenmez.
(3) Geleneksel ürün adı başvurusu, yayımlandığı takdirde, başvuruyu yapan, geleneksel
ürün adına yönelik bu maddede sayılan tecavüzlerden dolayı hukuk davası açma hakkına sahiptir.
Tecavüz eden, başvurudan veya kapsamından haberdar edilmiş ise başvurunun yayımlanmamış
olmasına bakılmaz. Tecavüz edenin kötüniyetli olduğuna mahkeme tarafından hükmolunursa
başvurunun yayımından önce de tecavüzün varlığı kabul edilir.
ÜÇÜNCÜ KİTAP
Tasarım
BİRİNCİ KISIM
Tasarım Hakkı ve Kapsamı
Tasarım ve ürün
MADDE 55- (1) Tasarım, ürünün tümü veya bir parçasının ya da üzerindeki süslemenin
çizgi, şekil, biçim, renk, malzeme veya yüzey dokusu gibi özelliklerinden kaynaklanan
görünümüdür.
(2) Ürün, bilgisayar programları hariç olmak üzere, endüstriyel yolla veya elle üretilen
herhangi bir nesnenin yanı sıra birleşik bir ürün veya bu ürünü oluşturan parçaları, ambalaj gibi
nesneleri, birden çok nesnenin bir arada algılanan sunumlarını, grafik sembolleri ve tipografik
karakterleri ifade eder.
(3) Birleşik ürün, sökülüp takılma yoluyla değiştirilebilen veya yenilenebilen parçalardan
oluşan üründür.
(4) Tasarım; bu Kanun hükümleri uyarınca tescil edilmiş olması hâlinde tescilli tasarım,
ilk kez Türkiye’de kamuya sunulmuş olması hâlinde ise tescilsiz tasarım olarak korunur.
Yenilik ve ayırt edicilik
MADDE 56- (1) Tasarım yeni ve ayırt edici niteliğe sahip olması şartıyla bu Kanunla
sağlanan haklar kapsamında korunur.
(2) Birleşik ürünün parçasının tasarımı, aşağıdaki şartları taşıyorsa yeni ve ayırt edici
niteliğe sahip olduğu kabul edilir:
a) Parça birleşik ürüne takıldığında, birleşik ürünün normal kullanımında görünür
durumda olmalıdır.
12589
b) Parçanın görünür durumda olan özellikleri, yenilik ve ayırt edici nitelik şartlarını
karşılamalıdır.
(3) Bu maddede yer alan normal kullanım; bakım, servis veya onarım işleri hariç olmak
üzere, son kullanıcı tarafından kullanımı ifade eder.
(4) Bir tasarımın aynısı;
a) Tescilli tasarım için başvuru veya rüçhan tarihinden önce,
b) Tescilsiz tasarım için tasarımın kamuya ilk sunulduğu tarihten önce,
dünyanın herhangi bir yerinde kamuya sunulmamış ise o tasarım yeni kabul edilir.
Tasarımlar sadece küçük ayrıntılarda farklılık gösteriyorsa aynı kabul edilir.
(5) Bir tasarımın bilgilenmiş kullanıcı üzerinde bıraktığı genel izlenim;
a) Tescilli tasarım için başvuru veya rüçhan tarihinden önce,
b) Tescilsiz tasarım için tasarımın kamuya ilk sunulduğu tarihten önce,
kamuya sunulmuş herhangi bir tasarımın aynı kullanıcı üzerinde yarattığı genel
izlenimden farklı ise bu tasarımın ayırt edici niteliğe sahip olduğu kabul edilir.
(6) Ayırt edici niteliğin değerlendirilmesinde, tasarımcının tasarımı geliştirmede sahip
olduğu seçenek özgürlüğünün derecesi dikkate alınır.
Kamuya sunma
MADDE 57- (1) Kamuya sunma; sergileme, satış gibi yollarla piyasaya sürme, kullanma,
tarif, yayım, tanıtım veya benzer amaçlı faaliyetleri kapsar. Tasarımın gizlilik şartıyla üçüncü bir
kişiye açıklanması kamuya sunma sayılmaz.
(2) Koruma talep edilen bir tasarım, başvuru tarihinden veya rüçhan talebi varsa rüçhan
tarihinden önceki on iki ay içinde tasarımcı veya halefi ya da bu kişilerin izni ile üçüncü bir kişi
tarafından veya tasarımcı ya da halefleri ile olan ilişkinin kötüye kullanımı sonucu kamuya
sunulması hâlinde bu açıklama tasarımın yeniliğini ve ayırt edici niteliğini etkilemez.
Koruma kapsamı ve koruma dışı hâller
MADDE 58- (1) Tasarım sahibi, kendi tasarımına kıyasla ayırt edici niteliğe sahip
olmayan tasarımlara karşı bu Kanundan doğan haklarını kullanabilir.
(2) Koruma kapsamının değerlendirilmesinde, tasarımcının tasarımı geliştirmede sahip
olduğu seçenek özgürlüğünün derecesi dikkate alınır.
(3) Bu Kanun kapsamında sağlanan tasarım koruması, 5/12/1951 tarihli ve 5846 sayılı
Fikir ve Sanat Eserleri Kanununda aranan şartları taşıması hâlinde söz konusu Kanunla öngörülen
korumaya halel getirmez.
(4) Aşağıda belirtilen hâller koruma kapsamı dışındadır:
a) Kamu düzenine veya genel ahlaka aykırı tasarımlar.
b) Ürünün teknik fonksiyonunun zorunlu kıldığı görünüm özellikleri.
c) Tasarımın kullanıldığı veya uygulandığı ürünün, başka bir ürüne mekanik olarak monte
edilmesi veya bağlanması için belirli biçim ve boyutlarda üretilmesi zorunlu ürünlerin görünüm
özellikleri.
ç) Paris Sözleşmesinin 2 nci mükerrer 6 ncı maddesi kapsamında yer alan hükümranlık
alametleri ile bu kapsam dışında kalan ancak kamuyu ilgilendiren, dinî, tarihî ve kültürel değerler
bakımından halka mal olmuş ve ilgili mercilerin tescil izni vermediği işaretlerin, armaların,
nişanların veya adlandırmaların uygunsuz kullanımını içeren tasarımlar.
12590
(5) 56 ncı maddedeki şartları karşılamak kaydıyla farklı veya eş birimlerden oluşan
modüler bir sistemde bu birimlerin birbirleriyle sonlu veya sonsuz olarak çeşitli biçimlerde
bağlantı kurmasını sağlayan tasarımlar korumadan yararlanır.
Tasarım hakkının kapsamı ve sınırları
MADDE 59- (1) Tasarımdan doğan haklar münhasıran tasarım sahibine aittir. Üçüncü
kişiler, tasarım sahibinin izni olmadan koruma kapsamındaki tasarım veya tasarımın uygulandığı
ürünü üretemez, piyasaya sunamaz, satamaz, ithal edemez, ticari amaçlı kullanamaz veya bu
amaçlarla elde bulunduramaz ya da bu tasarım veya tasarımın uygulandığı ürünle ilgili sözleşme
yapmak için öneride bulunamaz.
(2) Tescilsiz tasarım, sahibine birinci fıkrada belirtilen fiilleri engelleme hakkını sadece
korunan tasarımın aynısının veya genel izlenim itibarıyla ayırt edilemeyecek kadar benzerinin
kopyalanarak alınması hâlinde verir. Korunan tasarımın kendi tasarımından önce kamuya
sunulduğunu makul yollarla bilmesi mümkün olmayan bir tasarımcı tarafından bağımsız olarak
yapılan tasarımın koruma kapsamındaki tasarımdan kopyalanmış olduğu kabul edilmez.
(3) Aşağıda sayılan fiiller tasarım hakkının kapsamı dışındadır:
a) Özel amaçla sınırlı kalan ve ticari amaç taşımayan fiiller.
b) Deneme amaçlı fiiller.
c) Ticari uygulamadaki dürüstlük kuralları ile bağdaşır olmak, tasarımın normal
kullanımını gereksiz şekilde tehlikeye sokmamak ve kaynak göstermek şartları ile eğitim veya
referans amaçlı çoğaltmalar.
ç) Yabancı ülkede kayıtlı olup geçici olarak Türkiye Cumhuriyeti sınırları içinde bulunan
deniz veya hava taşıt araçlarındaki ekipman, bu araçların onarımı için kullanılmak üzere ithal
edilen yedek parça ve aksesuarlar ile bu araçların onarım fiilleri.
(4) Birleşik ürünün görünümüne bağımlı olan parçaların, birleşik ürüne orijinal
görünümünü yeniden kazandırmak üzere onarım amacıyla ve bu parçaların kaynağı konusunda
yanıltıcı olmamak şartıyla tasarımın piyasaya ilk sürüldüğü tarihten üç yıl sonra kullanılması
tasarım hakkının ihlali sayılmaz.
(5) Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca yayımlanan eşdeğer parçaların dördüncü
fıkra kapsamında ve tasarımın piyasaya ilk sürüldüğü tarihten itibaren üç yıl içinde kullanımı
tasarım hakkının ihlali sayılmaz.
(6) Yayım erteleme talebinde bulunulan tasarımlar için, tasarımlara ait görsel anlatımların
Bültende yayımlanmasına kadar ikinci fıkra hükümleri uygulanır.
Önceki kullanımdan doğan hak
MADDE 60- (1) Başvuru tarihinden önce, tescilli tasarımın koruma kapsamına giren ve
tescilli tasarımdan bağımsız olarak yapılan tasarımı iyiniyetli olarak ticari amaçla ülke içinde
kullanmakta olan veya kullanım için ciddi ve gerçek tedbirler almış kişilere karşı önceki
kullanımından dolayı, bu hazırlıklarla sınırlı olmak üzere işletmenin makul ihtiyaçlarını giderecek
ölçüde tasarımı kullanma hakkı verilir. Önceki kullanımdan doğan hak, sicile kaydedilerek
Bültende yayımlanır.
(2) Önceki kullanımdan doğan hak, lisans verilmesi suretiyle genişletilemez ve
devredilemez. Bu hakkın devri işletmenin devriyle mümkündür.
12591
İKİNCİ KISIM
Başvuru, İnceleme ve Tescil
BİRİNCİ BÖLÜM
Tasarım Başvurusu, Rüçhan Hakkı ve İnceleme
Başvuru şartları, sınıflandırma ve çoklu başvuru
MADDE 61- (1) Tasarım başvurusu;
a) Başvuru sahibinin kimliğine ilişkin bilgileri içeren başvuru formunu,
b) Tasarımın görünümünü yansıtan ve yayım yoluyla çoğaltılmaya elverişli görsel
anlatımını,
c) Tasarımın kullanıldığı veya uygulandığı ürünün adını,
ç) Tasarımcının veya tasarımcı grubundaki tasarımcıların adlarını,
d) Tescil isteme hakkının tasarımcı veya tasarımcılardan ne şekilde elde edildiğine ilişkin
bilgiyi,
e) Varsa yayım erteleme talebini,
f) Vekil tayin edilmişse vekile ilişkin bilgiyi,
kapsar.
(2) Başvuru konusunun iki boyutlu bir tasarım olması ve 66 ncı maddeye göre yayım
erteleme talebinde bulunulması hâlinde birinci fıkranın (b) bendinde istenen görsel anlatım yerine
tasarımın örneği verilebilir.
(3) Başvuruda ayrıca; tasarımın görsel anlatımını veya örneğini açıklayan tarifname
verilebilir, tasarımın kullanıldığı veya uygulandığı ürünlerin sınıfı belirtilebilir. Bu madde
kapsamında yer alan ürün adı, sınıfı ve tarifnamede verilen bilgiler koruma kapsamını etkilemez.
(4) Başvuru işlemlerine ilişkin ücretlerin ödenmemesi ve süresi içinde ödemeye ilişkin
bilginin Kuruma sunulmaması hâlinde başvuru yapılmamış sayılır.
(5) Tasarımın kullanıldığı veya uygulandığı ürünlerin sınıflandırılmasında, 5/8/1997
tarihli ve 97/9731 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile katılmamız kararlaştırılan Endüstriyel
Tasarımların Uluslararası Sınıflandırılmasına İlişkin Locarno Anlaşması hükümleri uygulanır.
(6) Birinci fıkranın (b) bendinde belirtilen, tasarımın görsel anlatımı üzerinde yer alan
yazılı ibareler, ifade ettikleri kavramlar üzerinde inhisari hak sağlamaz.
(7) Birden çok tasarımın tescil talebi, ek başvuru ücretinin ödenmesi şartıyla çoklu
başvuru altında yapılabilir. Çoklu başvurularda, süslemeler hariç olmak üzere, tasarımın
kullanıldığı veya uygulandığı her bir ürünün, aynı sınıfa dâhil olması gerekir.
(8) Çoklu başvuru veya çoklu tescili oluşturan tasarımlar bu Kanunun uygulanmasında
ayrı ayrı değerlendirilir.
(9) Çoklu başvuruda, yedinci fıkrada belirtilen şartlara uymayan tasarımlar için tescil
talebinde bulunulmuş veya tasarım sayısı belirlenen sayıyı aşmışsa Kurum bu tasarımlar için
bölünmüş başvuru yapılmasını ister. Bölünmüş her başvuru için başvuru tarihi, ilk başvuru
tarihidir. İlk başvuruda rüçhan hakkı talep edilmişse bu hak bölünmüş her başvuruya da tanınır.
12592
(10) Tasarımcı, isminin başvuruda belirtilmemesi hâlinde, tasarımcı olarak belirtilmesini
isteme hakkına sahiptir. Ancak, tasarımcı isminin gizli tutulmasını da talep edebilir. Başvuru
sahibi tasarımcı değilse veya tasarımcılardan sadece biri veya birkaçıysa, başvuru sahibinin
tasarımcı veya tasarımcılardan tasarım başvurusu yapma hakkını ne şekilde elde ettiği başvuruda
açıklanır.
(11) Tasarım başvurusunda yer alan imla hataları ve açık maddi hatalar, tasarım örneğini
değişikliğe uğratmaması şartıyla başvuru sahibinin talebi üzerine düzeltilir.
(12) Çoklu başvuruda yer alabilecek tasarım sayısı ve başvuruya ilişkin diğer usul ve
esaslar yönetmelikle belirlenir.
Rüçhan hakkı ve etkisi
MADDE 62- (1) Paris Sözleşmesi veya Dünya Ticaret Örgütü Kuruluş Anlaşmasına taraf
devletlerden birinin uyruğunda olan ya da bu devletlerden birinin uyruğunda olmamakla birlikte
bunlardan birinde yerleşim yeri veya işler durumda ticari müessesesi bulunan gerçek ya da tüzel
kişiler veya bunların halefleri, bu devletlerin herhangi birinde yetkili mercilere tasarım veya
faydalı model tescili için usulüne uygun olarak yaptıkları başvuru tarihinden itibaren altı ay
süreyle, Paris Sözleşmesi hükümleri kapsamında aynı tasarım için Türkiye’de başvuru yapma
konusunda rüçhan hakkından yararlanır. Bu süre içinde kullanılmayan rüçhan hakları düşer.
Rüçhan hakkından yararlanılabilmesi için ilk başvuru yapılan devletin yetkili makamından rüçhan
hakkı belgesi alınması şarttır.
(2) Birinci fıkrada belirtilen gerçek veya tüzel kişiler ile bunların halefleri, Paris
Sözleşmesi veya Dünya Ticaret Örgütü Kuruluş Anlaşmasına taraf olmayan bir devlette usulüne
uygun tasarım başvurusu yapmışsa, birinci fıkrada belirtilen esaslar çerçevesinde rüçhan
hakkından yararlanır.
(3) Aynı devlete yapılmış olan ve önceki ilk başvuru ile aynı konudaki sonraki bir
başvuru; sonraki başvurunun yapıldığı tarihte, önceki başvurunun kamunun incelemesine
açılmadan ve geride herhangi bir hak bırakmadan geri çekilmesi, geri çekilmiş sayılması veya
reddedilmesi ve rüçhan hakkı talebine temel oluşturmaması şartıyla, rüçhan hakkının
belirlenmesinde ilk başvuru olarak kabul edilir. Önceki başvuru, rüçhan hakkı talebi için dayanak
oluşturmaz.
(4) 3 üncü maddenin birinci fıkrasının (ç) bendinde belirtilen gerçek veya tüzel kişiler
hakkında da bu madde hükümleri uygulanır.
(5) Başvurusu yapılan tasarımı veya tasarımın uygulandığı ürünü Türkiye’de açılan ulusal
ya da uluslararası sergilerde ya da Paris Sözleşmesi veya Dünya Ticaret Örgütü Kuruluş
Anlaşmasına taraf devletlerde açılan resmî ya da resmî olarak tanınan uluslararası sergilerde
teşhir eden 3 üncü maddede belirtilen gerçek veya tüzel kişiler, sergideki teşhir tarihinden itibaren
altı ay içinde Türkiye’de başvuru yapma konusunda rüçhan hakkından yararlanır.
12593
(6) Başvurusu yapılan tasarım veya tasarımın uygulandığı ürün, sergide görünür şekilde
resmî açılış tarihinden önce teşhir edilmişse rüçhan hakkı süresi ürünün sergiye konulduğu
tarihten itibaren başlar.
(7) Bir sergide teşhir edilmiş ürünle aynı veya benzeri bir ürün hakkında birden fazla
tasarım başvurusu yapılması hâlinde, bu ürünü sergiye ilk koyan kişi, ürünün sergiye aynı
zamanda konularak teşhir edilmesi hâlinde ise ilk başvuruda bulunan kişi rüçhan hakkından
yararlanır.
(8) Birinci ve beşinci fıkralarda belirtilen süreler içinde rüçhan hakkına dayanılarak
başvuru yapıldığı takdirde, rüçhan hakkının doğduğu tarihten itibaren üçüncü kişiler tarafından
yapılan rüçhan hakkına konu tasarım başvurusunun kapsamına giren başvurular ile bunlar adına
yapılan tasarım tescilleri hüküm ifade etmez.
Rüçhan hakkının talep edilmesi ve hükmü
MADDE 63- (1) Rüçhan hakkı talebi başvuruyla birlikte yapılır. Bu talebe ilişkin
belgeler, başvuru tarihinden itibaren üç ay içinde Kuruma sunulur. Aksi takdirde rüçhan
hakkından yararlanma talebi yapılmamış sayılır.
(2) Rüçhan hakkının hüküm ve sonuçları, 62 nci maddenin birinci fıkrası uyarınca rüçhan
hakkının talep edildiği başvurunun tarihi veya 62 nci maddenin beşinci ve altıncı fıkralarında
belirtilen tarihler itibarıyla doğar.
(3) Bir tasarım için birden fazla rüçhan hakkı talep edilmesi durumunda rüçhan hakkı,
geçerli olan ilk rüçhan tarihi itibarıyla başlar.
(4) Sergilerdeki teşhirden doğan rüçhan hakkı, 62 nci maddenin birinci fıkrasına göre
verilen rüçhan süresini uzatmaz.
(5) Rüçhan hakkı talebine ilişkin usul ve esaslar yönetmelikle belirlenir.
İnceleme
MADDE 64- (1) Kurum, başvurunun 61 ila 63 üncü maddelerde belirtilen şartlara
uygunluğunu inceler. İnceleme sonucunda 61 inci maddenin birinci fıkrasının (a) ve (b)
bentlerinde belirtilen şartlar bakımından herhangi bir eksikliğin olmadığına karar verilmesi
hâlinde başvuru tarihi, başvurunun Kurum tarafından alındığı tarih itibarıyla kesinleşir.
(2) 61 ila 63 üncü maddeler uyarınca yapılan incelemede tespit edilen eksikliklerin süresi
içinde giderilmesi hâlinde başvuru tarihi, başvurunun ilk yapıldığı tarih olarak kesinleşir. Ancak
61 inci maddenin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentlerinde yer alan bilgi ve belgelerle ilgili
eksikliklerin süresi içinde giderilmesi hâlinde başvuru tarihi, bu eksikliklerin giderildiği tarih
olarak kesinleşir.
(3) Tasarım koruması başvuru tarihinin kesinleştiği tarihten itibaren başlar.
(4) Eksikliklerin süresi içinde giderilmemesi hâlinde başvuru yapılmamış sayılır.
(5) Rüçhan hakkı talebine ilişkin eksikliklerin giderilmemesi sadece rüçhan hakkının
kaybına neden olur.
(6) Kurum;
a) Tasarım veya ürün tanımına uygun olmayan,
b) Kamu düzenine veya genel ahlaka aykırı,
c) 3 üncü madde kapsamına girmeyen gerçek veya tüzel kişilerce yapılan,
12594
ç) Paris Sözleşmesinin 2 nci mükerrer 6 ncı maddesi kapsamında yer alan hükümranlık
alametleri ile bu kapsam dışında kalan ancak kamuyu ilgilendiren, dinî, tarihî ve kültürel değerler
bakımından halka mal olmuş ve ilgili mercilerin tescil izni vermediği işaretlerin, armaların,
nişanların veya adlandırmaların uygunsuz kullanımını içeren,
d) Yeni olmadığı tespit edilen,
tasarım tescil taleplerini reddeder.
(7) Altıncı fıkranın (b) ve (ç) bentleri kapsamında verilen ret kararının tasarımın sadece
bir bölümüne ilişkin bulunması hâlinde, sadece o bölümle ilgili kısmi ret kararı verilir. Kısmi ret
sonucunda tescilin devamı için kalan kısmın koruma şartlarını sağlaması ve tasarım kimliğini
muhafaza etmesi şarttır.
İKİNCİ BÖLÜM
Tescil ve Yayım
Tescil ve yayım
MADDE 65- (1) Kesinleşen ve 64 üncü madde hükmüne göre reddedilmemiş başvuru,
tescilli tasarım olarak sicile kaydedilir ve Bültende yayımlanır.
(2) Sicil alenidir. Talep edilmesi ve ücretinin ödenmesi şartıyla sicil örneği verilir.
(3) Sicile kayıt, yayım ve tescil işlemlerine ilişkin usul ve esaslar yönetmelikle belirlenir.
Yayımın ertelenmesi
MADDE 66- (1) Başvuruyla birlikte başvuru sahibi, başvuru veya varsa rüçhan tarihinden
başlamak üzere otuz ay süreyle yayım erteleme talebinde bulunabilir.
(2) Yayım erteleme talebi bulunan ve 64 üncü madde hükmüne göre reddedilmemiş
başvuru, tescil edilerek sicile kaydedilir. Ancak, tasarımın görsel anlatımı ve başvuru dosyasına
ilişkin bilgi ve belgeler üçüncü kişilerin incelemesine kapalı tutulur.
(3) Sicile kaydedilmiş tasarıma ilişkin yayım erteleme talebi Bültende yayımlanır.
(4) Kurum, yayım erteleme süresinin sona erdiği tarihte veya hak sahibinin isteği üzerine
daha önceki bir tarihte, başvuruyla ilgili bütün kayıt ve belgeleri üçüncü kişilerin incelemesine
açar ve yayımlar. Ancak, yayımdan önce yayım ücretinin ödenmesi zorunludur. Başvuru sırasında
sadece tasarımın kullanıldığı veya uygulandığı ürünün örneği verilmiş ise tasarımın yayıma uygun
görsel anlatımının da verilmesi gerekir. Bu şartların süresi içinde yerine getirilmemesi durumunda
sicile kaydedilmiş tasarıma başvuru tarihinden itibaren bu Kanunla sağlanan koruma hiç
doğmamış sayılır.
(5) Tecavüz davasının, yayım erteleme süresi içinde açılabilmesi için sicil kaydında ve
başvuru dosyasındaki bilgilerin davalı tarafa bildirilmiş olması şarttır.
(6) Yayım ertelemesi bulunan tasarımın yayım tarihi, görsel anlatımlarının yayımlandığı
tarihtir.
(7) Bu madde hükümleri, çoklu başvurudaki tasarımların bir kısmı hakkında da
uygulanabilir.
12595
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
İtiraz ve İtirazın İncelenmesi
Karara ve tescile itiraz
MADDE 67- (1) Başvuru sahipleri, 64 üncü madde uyarınca verilen kararlara karşı,
kararın bildirim tarihinden itibaren iki ay içinde gerekçeli ve yazılı olarak itiraz edebilir.
(2) Üçüncü kişiler tasarım tescilinin yayım tarihinden itibaren üç ay içinde ücretini
ödeyerek tasarımın 55 inci maddenin birinci ve ikinci fıkralarında yer alan tanımlara uygun
olmadığı, 56 ncı ve 57 nci maddelerde belirtilen şartları taşımadığı, 58 inci maddenin dördüncü
fıkrası ve 64 üncü maddenin altıncı fıkrasının (c) bendi kapsamında olduğu, başvurunun
kötüniyetli olduğu ve bir fikri mülkiyet hakkının yetkisiz kullanımını içerdiği gerekçelerini ileri
sürerek tescil belgesinin verilmesine yazılı olarak itiraz edebilir.
(3) İkinci fıkra kapsamında yapılan itiraza ilişkin ücretin ödenmemesi veya ödemeye
ilişkin bilginin süresi içinde Kuruma sunulmaması hâlinde itiraz yapılmamış sayılır.
İtirazın incelenmesi
MADDE 68- (1) 67 nci maddeye göre yapılacak itirazlar, Kurul tarafından incelenir.
(2) 64 üncü madde uyarınca verilen kararlara karşı yapılan itirazların incelenmesi
aşamasında ve gerekli görülen hâllerde başvuru sahibinin görüşü alınır.
(3) 67 nci maddenin ikinci fıkrası uyarınca yapılan itirazlar, görüşlerini açıklayabilmesi
için başvuru sahibine bildirilir. İtiraz sahibinden, bildirim tarihinden itibaren bir ay içinde
sunulmak üzere ek bilgi ve belge istenebilir. Bu süre içinde istenilen ek bilgi ve belgelerin
sunulmaması hâlinde itiraz mevcut bilgi ve belgeler kapsamında değerlendirilir.
(4) İtiraz süresi boyunca veya itirazın incelenmesi aşamasında 64 üncü madde ve
yönetmelik hükümleri kapsamında başvuruda eksiklik olduğunun tespit edilmesi hâlinde,
işlemlere tamamlanmayan aşamadan devam edilir ve gerekli görülen hâllerde alınan kararlar
Bültende yayımlanır.
(5) 67 nci maddenin ikinci fıkrası uyarınca yapılan itirazın kabul edilmesi hâlinde,
tasarımın tescili hükümsüz kılınır. 64 üncü maddenin altıncı fıkrasının (b) ve (ç) bentleri ile fikri
mülkiyet hakkının yetkisiz kullanımı gerekçesiyle tasarımın bir kısmına yapılan itirazın kabul
edilmesi hâlinde ise sadece o kısmın tescili hükümsüz kılınır. Kısmi hükümsüzlük sonucunda
tescilin devamı için, kalan kısmın koruma şartlarını sağlaması ve tasarım kimliğini muhafaza
etmesi şarttır. Çoklu bir başvuruya yapılan itirazın incelenmesi aşamasında, itiraza konu
edilmeyen ancak itirazın eki belgelerden hükümsüz kılınması gerektiği anlaşılan tasarım tescilleri
üçüncü fıkrada belirtilen usule uygun olarak resen hükümsüz kılınır.
(6) Bu madde uyarınca tescilin hükümsüzlüğüne karar verilmesi hâlinde, 79 uncu
maddede belirtilen hükümsüzlük sonuçları doğar. Hükümsüzlük kararı Bültende yayımlanır.
12596
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Koruma Süresi ve Yenileme
Tasarımın koruma süresi ve yenileme
MADDE 69- (1) Tescilli tasarımların koruma süresi başvuru tarihinden itibaren beş yıldır.
Bu süre beşer yıllık dönemler hâlinde yenilenmek suretiyle toplam yirmi beş yıla kadar
uzatılabilir.
(2) Tescilsiz tasarımların koruma süresi, koruma talep edilen tasarımın kamuya ilk
sunulduğu tarihten itibaren üç yıldır.
(3) Tasarım tescili, tasarım sahibinin talep etmesi ve yenileme ücretinin ödendiğine ilişkin
bilginin süresi içinde Kuruma sunulması şartıyla yenilenir.
(4) Yenileme talebinin tasarım sahibi tarafından koruma süresinin sona erdiği tarihten
önceki altı ay içinde yapılması ve aynı süre içinde yenileme ücretinin ödendiğine ilişkin bilginin
Kuruma sunulması gerekir. Bu süre içinde talebin yapılmaması veya yenileme ücretinin
ödendiğine ilişkin bilginin Kuruma sunulmaması hâlinde, yenileme talebi, koruma süresinin sona
erdiği tarihten itibaren altı aylık süre içinde ek ücretin ödenmesi şartıyla da yapılabilir.
(5) Yenileme, önceki koruma süresinin sona erdiği tarihi izleyen günden itibaren hüküm
ifade eder. Yenileme, sicile kaydedilir ve Bültende yayımlanır.
(6) Yenilenmeyen tasarımlara ilişkin tasarım hakkı, koruma süresinin bittiği tarihte sona
erer.
ÜÇÜNCÜ KISIM
Hak Sahipliği ve Gasp
Hak sahipliği
MADDE 70- (1) Tasarım hakkı, tasarımcıya veya onun haleflerine ait olup devri
mümkündür.
(2) Tasarım başvurusu veya tasarım birden çok kişiye aitse hak üzerindeki ortaklık taraflar
arasındaki anlaşmaya göre, böyle bir anlaşma yoksa 22/11/2001 tarihli ve 4721 sayılı Türk
Medenî Kanunundaki paylı mülkiyete ilişkin hükümlere göre belirlenir. Her hak sahibi
diğerlerinden bağımsız olarak aşağıdaki işlemleri kendi adına yapabilir:
a) Kendisine düşen pay üzerinde serbestçe tasarrufta bulunur.
b) Diğer hak sahiplerine bildirimde bulunarak tasarımı kullanabilir.
c) Tasarımdan doğan hakların herhangi bir şekilde tecavüze uğraması hâlinde üçüncü
kişilere karşı hukuk davası açabilir. Bu durumda davaya katılabilmeleri için dava açan tarafından
bir ay içinde diğer hak sahiplerine bildirim yapılır.
(3) Tasarımın kullanılması amacıyla üçüncü kişilere lisans verilmesi için hak sahiplerinin
oybirliği şarttır. Ancak lisans verme konusunda oybirliği sağlanamaması hâlinde mahkeme, lisans
verme yetkisini hakkaniyet gereğince hak sahiplerinden birine veya birkaçına verebilir.
(4) Üzerinde birden çok kişinin hak sahipliği söz konusu olsa dahi tasarım başvurusu veya
tasarımın devri ya da üzerlerinde hak tesisi için bölünebilmeleri mümkün değildir.
12597
Tasarımın gaspı
MADDE 71- (1) Tasarım başvurusu gerçek hak sahibi olmayan bir kişi tarafından
yapılmış veya tasarım bu kişi adına tescil edilmişse veya tescilsiz tasarım gerçek hak sahibi
olmayan bir kişi tarafından kamuya sunulmuşsa, gerçek hak sahibi olduğunu iddia eden kişi,
tasarım hakkından doğan diğer hak ve talepleri saklı kalmak kaydıyla, tasarım sahipliğinin
kendisine devredilmesini veya tasarım sahibi olarak tanınmayı mahkemeden talep edebilir.
(2) Tasarım üzerinde kısmi bir hakkın iddia edilmesi hâlinde, birinci fıkra uyarınca ve
paylı mülkiyet esaslarına göre hak sahipliği tanınması talep edilebilir.
(3) Birinci ve ikinci fıkralarda belirtilen talepler, tescilli tasarımın yayımlandığı tarihten
veya tescilsiz tasarımın kamuya sunulduğu tarihten itibaren üç yıl içinde ileri sürülmemesi
hâlinde düşer. Ancak gerçek hak sahibi olmayan kişinin kötüniyetli olması hâlinde hak düşürücü
süre uygulanmaz.
(4) Bu madde hükmüne göre açılan dava ve davada ileri sürülen talepler, dava sonunda
verilen kesin hüküm veya davayı herhangi bir şekilde sona erdiren bütün diğer hâller talep üzerine
sicile kaydedilerek Bültende yayımlanır ve sicile kaydedildiği tarih itibarıyla iyiniyetli üçüncü
kişilere karşı hüküm ve sonuç doğurur.
(5) Dava devam ederken başvurunun tescil edilmesi durumunda başvurunun gaspı davası,
tasarımın gaspı davasına dönüşür.
Gaspın sona erdirilmesinin sonuçları
MADDE 72- (1) Tasarım sahipliğinin 71 inci madde hükmüne göre değişmesi halinde, bu
değişikliğin sicile kaydedilmesiyle üçüncü kişilerin o tasarımla ilgili tüm hakları sona erer.
(2) Gerçek hak sahibi olmadığı sonradan anlaşılan kişi veya bu kişiyle lisans sözleşmesi
yapan kişi, gerçek hak sahibinin sicile kaydedildiği tarihten önce tasarımı kullanmaya başlamışsa
ya da kullanım için ciddi hazırlıklar yapmışsa, gerçek hak sahibinden inhisari olmayan bir lisans
verilmesini iki ay içinde talep edebilir. Bu süre, gerçek tasarım sahibinin sicile kaydedildiğinin
Kurum tarafından ilgililere bildirildiği tarihten itibaren başlar.
(3) Gerçek hak sahibi olmadığı sonradan anlaşılan kişi veya bu kişiden lisans alan,
kullanıma başladığı ya da kullanım için ciddi hazırlıklar yaptığı sırada kötüniyetli ise ikinci fıkra
hükmü uygulanmaz.
DÖRDÜNCÜ KISIM
Çalışanların Tasarımları
Hizmet ilişkisi ile diğer iş görme ilişkilerindeki hak sahipliği
MADDE 73- (1) Aralarındaki özel sözleşmeden veya işin mahiyetinden aksi
anlaşılmadıkça çalışanların bir işletmede yükümlü olduğu faaliyeti gereği gerçekleştirdiği ya da
büyük ölçüde işletmenin deneyim ve çalışmalarına dayanarak iş ilişkisi sırasında yaptığı
tasarımların hak sahibi, işverenleridir.
(2) Çalışanların bulunduğu işyerindeki genel faaliyet konusu bilgi ve araçlardan
faydalanmak suretiyle birinci fıkra kapsamı dışında yaptığı tasarımların hak sahibi, talep edilmesi
hâlinde işverenleridir.
12598
(3) Çalışanların tasarımlarına ilişkin hükümler öğrenciler ve ücretsiz olarak belirli bir
süreye bağlı olmaksızın hizmet gören stajyerlerin tasarımları ile 4/11/1981 tarihli ve 2547 sayılı
Yükseköğretim Kanununun 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının (l) bendinde belirtilen öğretim
elemanlarının bilimsel çalışmalar veya araştırmalar sonucunda gerçekleştirdiği tasarımlar
hakkında da uygulanır.
(4) Hizmet ilişkisi dışında kalan iş görme sözleşmeleri çerçevesinde yapılan tasarımlarda
hak sahibi, taraflar arasında akdedilen sözleşme hükümleri çerçevesinde belirlenir.
Çalışanlar tarafından yapılan tasarımlara ilişkin hak talebinde bedel
MADDE 74- (1) Çalışanın, 73 üncü maddenin ikinci fıkrası kapsamında yapmış olduğu
tasarımın önemi dikkate alınarak tespit edilecek bir bedel isteme hakkı vardır. Taraflar bu bedel
konusunda anlaşamadıkları takdirde söz konusu bedel mahkeme tarafından tespit edilir.
(2) 73 üncü maddenin üçüncü fıkrası kapsamında öğretim elemanlarınca gerçekleştirilen
tasarımlardan elde edilen gelirin yükseköğretim kurumu ve tasarımcı arasındaki paylaşımı
tasarımcıya gelirin en az yarısı verilecek şekilde ilgili yükseköğretim kurumunun yönetim
kurulunca belirlenir.
BEŞİNCİ KISIM
Lisans
Lisans
MADDE 75- (1) Tasarım hakkı, lisans sözleşmesine konu olabilir.
(2) Lisans, inhisari lisans veya inhisari olmayan lisans şeklinde verilebilir. Sözleşmede
aksi kararlaştırılmamışsa lisans, inhisari değildir. İnhisari olmayan lisans sözleşmelerinde, lisans
veren tasarımı kendi kullanabileceği gibi üçüncü kişilere de başka lisanslar verebilir. İnhisari
lisans sözleşmelerinde, lisans veren başkasına lisans veremez ve hakkını açıkça saklı tutmadıkça
kendisi de tasarımı kullanamaz.
(3) Sözleşmede aksi kararlaştırılmamışsa lisans sahipleri, lisanstan doğan haklarını
üçüncü kişilere devredemez veya alt lisans veremez.
(4) Sözleşmede aksi kararlaştırılmamışsa lisans hakkını alan kişi, lisans süresince
tasarımın kullanılmasına ilişkin her türlü tasarrufta bulunabilir. Lisans alan, lisans sözleşmesinde
yer alan şartlara uymak zorundadır. Aksi takdirde tasarım sahibi, tasarımdan doğan haklarını
lisans alana karşı ileri sürebilir.
Hakkın devrinden veya lisans vermekten doğan sorumluluk
MADDE 76- (1) Başvuru veya tescilden doğan tasarım hakkını devreden ya da lisans
veren kişinin bu işlemleri yapmaya yetkili olmadığının sonradan anlaşılması hâlinde söz konusu
kişi, bu durumdan ilgililere karşı sorumlu olur.
(2) Tasarım başvurusunun geri çekilmesi, reddedilmesi, tasarım tescilinin iptaline veya
hükümsüzlüğüne karar verilmiş olması hâllerinde tarafların, hakkı devreden veya lisans veren
bakımından daha kapsamlı bir sorumluluğu sözleşmeyle öngörmemiş olmaları hâlinde
79 uncu madde hükümleri uygulanır. Bu madde hükmünden doğan tazminatı talep etme süresi,
sorumluluk davasına dayanak olan mahkeme kararının kesinleşme tarihinde başlar.
12599
ALTINCI KISIM
Hakkın Sona Ermesi
BİRİNCİ BÖLÜM
Hükümsüzlük
Hükümsüzlük hâlleri
MADDE 77- (1) Aşağıdaki hâllerde tasarımın hükümsüz sayılmasına mahkeme
tarafından karar verilir:
a) 55 inci maddenin birinci ve ikinci fıkralarında yer alan tanımlara uygun olmadığı, 56
ncı ve 57 nci maddelerde belirtilen şartları taşımadığı, 58 inci maddenin dördüncü fıkrası ve 64
üncü maddenin altıncı fıkrasının (c) bendi kapsamında olduğu, başvurunun kötüniyetle yapıldığı
ve bir fikri mülkiyet hakkının yetkisiz kullanımını içerdiği ispat edilmişse.
b) Hak sahipliğinin başka kişiye veya kişilere ait olduğu ispat edilmişse.
c) Sonradan kamuya açıklanan aynı veya benzer nitelikteki bir tasarımın başvuru tarihi,
tescilli bir tasarımın başvuru tarihinden önce ise.
(2) 64 üncü maddenin altıncı fıkrasının (b) ve (ç) bentleri ile fikri mülkiyet haklarının
yetkisiz kullanımı gerekçesiyle tasarımın bir kısmına ilişkin hükümsüzlük talebinin kabul
edilmesi hâlinde, o kısmın tescili hükümsüz kılınır. Kısmi hükümsüzlük sonucunda tescilin
devamı için, kalan kısmın koruma şartlarını sağlaması ve tasarım kimliğini muhafaza etmesi
şarttır.
Hükümsüzlük talebi
MADDE 78- (1) Tasarımın hükümsüzlüğü, ikinci fıkrada sayılan hâller dışında menfaati
olanlar tarafından istenebilir.
(2) Tasarımın hükümsüzlüğü, 77 nci maddenin birinci fıkrasının (c) bendine göre sadece
önceki hak sahibi; 70 inci ve 73 üncü maddelere göre ise ancak tasarım hakkına sahip kişiler
tarafından ileri sürülebilir.
(3) Tasarımın hükümsüzlüğüne ilişkin olarak koruma süresince veya tasarım hakkının
sona ermesini izleyen beş yıl içinde dava açılabilir.
(4) Hükümsüzlük davası, dava tarihinde sicilde tasarım sahibi olarak kayıtlı kişiye karşı
açılır. Tasarım üzerinde sicilde hak sahibi olarak görülen kişilerin davaya katılabilmelerini
sağlamak için ayrıca bu kişilere bildirim yapılır.
(5) Tescilsiz tasarımlarda hükümsüzlük davası, hak sahibi olduğunu iddia eden kişiye
karşı açılır.
Hükümsüzlüğün etkisi
MADDE 79- (1) Tasarımın hükümsüzlüğüne ilişkin karar geçmişe etkili olup, tasarıma bu
Kanunla sağlanan koruma hiç doğmamış sayılır.
(2) Tasarım sahibinin ağır ihmali veya kötüniyetli hareket etmesinden zarar görenlerin
tazminat talepleri saklı kalmak üzere, hükümsüzlüğün geçmişe dönük etkisi aşağıdaki durumları
etkilemez:
a) Hükümsüzlüğe karar verilmeden önce tasarımın sağladığı haklara tecavüz nedeniyle
verilen kesinleşmiş ve uygulanmış kararlar.
12600
b) Hükümsüzlüğe karar verilmeden önce yapılmış ve uygulanmış sözleşmeler.
(3) İkinci fıkranın (b) bendinde belirtilen sözleşme uyarınca ödenmiş bedelin hakkaniyet
gereğince kısmen veya tamamen iadesi talep edilebilir.
(4) Tasarımın hükümsüzlüğüne ilişkin kesinleşmiş karar herkese karşı hüküm doğurur.
Hükümsüzlük kararının kesinleşmesinden sonra mahkeme bu kararı Kuruma resen gönderir.
Hükümsüz kılınan tasarım, Kurum tarafından sicilden terkin edilir ve Bültende yayımlanır.
İKİNCİ BÖLÜM
Diğer Sona Erme Hâlleri ve Sonuçları
Sona erme ve sonuçları
MADDE 80- (1) Tasarım hakkı;
a) Koruma süresinin dolması veya tescilin yenilenmemesi,
b) Hak sahibinin hakkından vazgeçmesi,
sebeplerinden birinin gerçekleşmesi ile sona erer.
(2) Başvuru veya tescil sahibi, tasarım hakkından tamamen veya kısmen vazgeçebilir.
(3) Vazgeçmenin yazılı olarak Kuruma bildirilmesi gerekir. Vazgeçme, sicile kayıt tarihi
itibarıyla hüküm doğurur ve Bültende yayımlanır.
(4) Sicile kayıtlı hak ve lisans sahiplerinin izni olmadıkça, tasarım sahibi bu hakkından
vazgeçemez.
(5) Tasarım üzerinde, üçüncü bir kişi tarafından hak sahipliği iddia edilmiş ve bu hususta
alınan tedbir kararı sicile kaydedilmişse, bu kişinin izni olmadıkça, tasarımdan doğan haklardan
vazgeçilemez.
YEDİNCİ KISIM
Tasarım Hakkına Tecavüz
Tasarım hakkına tecavüz sayılan fiiller
MADDE 81- (1) Aşağıda belirtilen fiiller tasarım hakkına tecavüz sayılır:
a) Tasarım sahibinin izni olmaksızın bu Kanun hükümlerine göre koruma kapsamındaki
bir tasarımın kullanıldığı veya uygulandığı ürünün aynısını veya genel izlenim itibarıyla ayırt
edilemeyecek kadar benzerini üretmek, piyasaya sunmak, satmak, sözleşme yapmak için öneride
bulunmak, ticari amaçla kullanmak veya bu amaçlarla bulundurmak, başka bir şekilde ticaret
alanına çıkarmak, ithal işlemine tabi tutmak.
b) Tasarım sahibi tarafından lisans yoluyla verilmiş hakları izinsiz genişletmek veya bu
hakları üçüncü kişilere devretmek.
c) Tasarım hakkını gasp etmek.
(2) Başvuru, 65 inci maddeye göre tescil edilerek yayımlandığı takdirde, tescil sahibi,
tasarım hakkına yönelik olarak bu maddede sayılan tecavüzlerden dolayı hukuk davası açma
hakkına sahiptir. Tecavüz eden, başvurudan ve kapsamından haberdar edilmişse başvurunun
yayımlanmış olmasına bakılmaz. Tecavüz edenin kötüniyetli olduğuna mahkeme tarafından
hükmolunursa yayımdan önce de tecavüzün varlığı kabul edilir.
12601
(3) Koruma kapsamındaki tasarımın tescilli olduğuna ilişkin kaydın ürün, ambalaj veya
fatura üzerine konulmamış olması, bu maddede sayılan fiilleri tasarım hakkına tecavüz olmaktan
çıkarmaz.
(4) Tescilsiz tasarımlar için, tasarım 57 nci maddeye göre kamuya sunulduğu takdirde,
hak sahibi, tasarım hakkına yönelik ihlallerden dolayı dava açmaya yetkilidir.
DÖRDÜNCÜ KİTAP
Patent ve Faydalı Model
BİRİNCİ KISIM
Patent Hakkı
BİRİNCİ BÖLÜM
Patentlenebilirlik Şartları
Patentlenebilir buluşlar ve patentlenebilirliğin istisnaları
MADDE 82- (1) Teknolojinin her alanındaki buluşlara yeni olması, buluş basamağı
içermesi ve sanayiye uygulanabilir olması şartıyla patent verilir.
(2) Aşağıda belirtilenler buluş niteliğinde sayılmaz. Patent başvurusu veya patentin
aşağıda belirtilen konu veya faaliyetlerle ilgili olması hâlinde, sadece bu konu veya faaliyetlerin
kendisi patentlenebilirliğin dışında kalır:
a) Keşifler, bilimsel teoriler ve matematiksel yöntemler.
b) Zihni faaliyetler, iş faaliyetleri veya oyunlara ilişkin plan, kural ve yöntemler.
c) Bilgisayar programları.
ç) Estetik niteliği bulunan mahsuller, edebiyat ve sanat eserleri ile bilim eserleri.
d) Bilginin sunumu.
(3) Aşağıda belirtilen buluşlara patent verilmez:
a) Kamu düzenine veya genel ahlaka aykırı olan buluşlar.
b) Mikrobiyolojik işlemler veya bu işlemler sonucu elde edilen ürünler hariç olmak üzere,
bitki çeşitleri veya hayvan ırkları ile bitki veya hayvan üretimine yönelik esas olarak biyolojik
işlemler.
c) İnsan veya hayvan vücuduna uygulanacak teşhis yöntemleri ile cerrahi yöntemler dâhil
tüm tedavi yöntemleri.
ç) Oluşumunun ve gelişiminin çeşitli aşamalarında insan bedeni ve bir gen dizisi veya
kısmi gen dizisi de dâhil olmak üzere insan bedeninin öğelerinden birinin sadece keşfi.
d) İnsan klonlama işlemleri, insan eşey hattının genetik kimliğini değiştirme işlemleri,
insan embriyosunun sınai ya da ticari amaçlarla kullanılması, insan ya da hayvanlara önemli bir
tıbbi fayda sağlamaksızın hayvanlara acı çektirebilecek genetik kimlik değiştirme işlemleri ve bu
işlemler sonucu elde edilen hayvanlar.
(4) Üçüncü fıkranın (a) bendi kapsamında buluşun ticari kullanımının sadece mevzuatla
yasaklanmış olması, bu kullanımın kamu düzenine veya genel ahlaka aykırı olduğu anlamına
gelmez.
12602
(5) Üçüncü fıkranın (b) bendinde belirtilen mikrobiyolojik işlem, mikrobiyolojik materyal
içeren, mikrobiyolojik bir materyalle gerçekleştirilen veya sonucunda mikrobiyolojik materyal
oluşan herhangi bir işlemi; esas olarak biyolojik işlem, melezleme ya da seleksiyon gibi tamamen
doğal bir olaydan oluşan bitki veya hayvan üretim usulünü ifade eder.
(6) Üçüncü fıkranın (c) bendinde yer alan hüküm, aynı bentte sayılan yöntemlerin
herhangi birinde kullanılan ürünler, özellikle madde ve terkipler hakkında uygulanmaz.
Yenilik, buluş basamağı ve sanayiye uygulanabilir olma
MADDE 83- (1) Tekniğin bilinen durumuna dâhil olmayan buluşun yeni olduğu kabul
edilir.
(2) Tekniğin bilinen durumu, başvuru tarihinden önce dünyanın herhangi bir yerinde,
yazılı veya sözlü tanıtım yoluyla ortaya konulmuş veya kullanım ya da başka herhangi bir
biçimde açıklanmış olan toplumca erişilebilir her şeyi kapsar.
(3) Başvuru tarihinde veya bu tarihten sonra yayımlanmış olan ve başvuru tarihinden
önceki tarihli ulusal patent ve faydalı model başvurularının ilk içerikleri tekniğin bilinen durumu
olarak dikkate alınır. Bu hüküm,
a) 5/1/1996 tarihli ve 96/7772 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile katılmamız kararlaştırılan
Patent İşbirliği Antlaşması uyarınca yapılan uluslararası patent başvurularından, Patent İşbirliği
Antlaşmasının 22 nci ve 39 uncu maddelerine göre yönetmelikte belirtilen şartlara uygun olarak
ulusal aşamaya giriş yapan patent ve faydalı model başvurularını,
b) 7/6/2000 tarihli ve 2000/842 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile katılmamız
kararlaştırılan Avrupa Patentlerinin Verilmesi ile İlgili Avrupa Patent Sözleşmesinin 153 üncü
maddesinin beşinci fıkrasındaki gereklilikleri sağlayan, uluslararası başvuruya dayanan Avrupa
patent başvurularını ve Avrupa Patent Sözleşmesinin 79 uncu maddesinin ikinci fıkrasına göre
Türkiye’nin belirlendiği ve ilgili belirleme ücretinin ödendiği Avrupa patent başvurularını,
da kapsar.
(4) Tekniğin bilinen durumu dikkate alındığında, ilgili olduğu teknik alandaki uzmana
göre aşikâr olmayan buluşun, buluş basamağı içerdiği kabul edilir.
(5) Üçüncü fıkra uyarınca tekniğin bilinen durumu olarak dikkate alınan başvuruların ve
belgelerin içerikleri, buluş basamağının değerlendirilmesinde dikkate alınmaz.
(6) Buluş, tarım dâhil sanayinin herhangi bir dalında üretilebilir veya kullanılabilir
nitelikteyse, sanayiye uygulanabilir olduğu kabul edilir.
Buluşa patent veya faydalı model verilmesini etkilemeyen açıklamalar
MADDE 84- (1) Buluşa patent veya faydalı model verilmesini etkileyecek nitelikte
olmakla birlikte, başvuru tarihinden önceki on iki ay içinde veya rüçhan hakkı talep edilmişse
rüçhan hakkı tarihinden önceki on iki ay içinde ve aşağıda sayılan durumlarda açıklama yapılmış
olması buluşa patent veya faydalı model verilmesini etkilemez:
a) Açıklamanın buluşu yapan tarafından yapılmış olması.
b) Açıklamanın patent başvurusu yapılan bir merci tarafından yapılmış olması ve bu merci
tarafından açıklanan bilginin;
1) Buluşu yapanın başka bir başvurusunda yer alması ve söz konusu başvurunun ilgili
merci tarafından açıklanmaması gerektiği hâlde açıklanması.
12603
2) Buluşu yapandan doğrudan doğruya veya dolaylı olarak bilgiyi edinmiş olan üçüncü bir
kişi tarafından, buluşu yapanın bilgisi veya izni olmadan yapılan başvuruda yer alması.
c) Açıklamanın buluşu yapandan doğrudan doğruya veya dolaylı olarak bilgi elde eden
üçüncü kişi tarafından yapılmış olması.
(2) Birinci fıkraya göre, başvurunun yapıldığı tarihte patent veya faydalı model isteme
hakkına sahip olan her kişi buluşu yapan sayılır.
(3) Birinci fıkranın uygulanmasından doğan sonuçlar, süreyle sınırlı değildir ve her zaman
ileri sürülebilir.
(4) Birinci fıkranın uygulanması gerektiğini ileri süren taraf, şartların gerçekleştiğini veya
gerçekleşmesinin beklendiğini ispatla yükümlüdür.
İKİNCİ BÖLÜM
Patent Hakkının Kapsamı
Patent hakkının kapsamı ve sınırları
MADDE 85- (1) Patent sahibi, buluşun yeri, teknoloji alanı ve ürünlerin ithal veya yerli
üretim olup olmadığı konusunda herhangi bir ayrım yapmaksızın patent hakkından yararlanır.
(2) Patent sahibinin, izinsiz olarak yapılması hâlinde aşağıda belirtilen fiillerin
önlenmesini talep etme hakkı vardır:
a) Patent konusu ürünün üretilmesi, satılması, kullanılması veya ithal edilmesi veya bu
amaçlar için kişisel ihtiyaçtan başka herhangi bir nedenle elde bulundurulması.
b) Patent konusu olan bir usulün kullanılması.
c) Kullanılmasının yasak olduğu bilinen veya bilinmesi gereken usul patentinin
kullanılmasının başkalarına teklif edilmesi.
ç) Patent konusu usul ile doğrudan doğruya elde edilen ürünlerin satılması, kullanılması,
ithal edilmesi veya bu amaçlar için kişisel ihtiyaçtan başka herhangi bir nedenle elde
bulundurulması.
(3) Aşağıda sayılan fiiller patentin sağladığı hakkın kapsamı dışındadır:
a) Sınai veya ticari bir amaç taşımayan ve özel maksatla sınırlı kalan fiiller.
b) Patent konusu buluşu içeren deneme amaçlı fiiller.
c) İlaçların ruhsatlandırılması ve bunun için gerekli test ve deneyler de dâhil olmak üzere,
patent konusu buluşu içeren deneme amaçlı fiiller.
ç) Sadece bir reçetenin oluşturulması için eczanelerde yapılan ilaçların seri üretim
olmadan hazırlanarak kullanılması ve bu şekilde hazırlanan ilaçlara ilişkin fiiller.
d) Patent konusu buluşun Paris Sözleşmesine taraf devletlerin gemi, uzay aracı, uçak veya
kara nakil araçlarının yapımında veya çalıştırılmasında veya bu araçların ihtiyaçlarının
karşılanmasında, söz konusu araçların geçici veya tesadüfi olarak Türkiye Cumhuriyeti sınırları
içinde bulunması şartıyla kullanılması.
12604
e) 5/6/1945 tarihli ve 4749 sayılı Kanunla onaylanan Milletlerarası Sivil Havacılık
Anlaşmasının 27 nci maddesinde öngörülen ve bu madde hükümlerinin uygulandığı bir devletin
hava aracı ile ilgili fiiller.
(4) 8/1/2004 tarihli ve 5042 sayılı Yeni Bitki Çeşitlerine Ait Islahçı Haklarının
Korunmasına İlişkin Kanunda tanımlanan küçük çiftçinin kendi işlediği arazisinde, patent sahibi
tarafından ya da onun izniyle satılan ya da başka bir ticari yolla sağlanan patentli bir ürün ile
yaptığı üretim sonucunda ortaya çıkan üründen elde edeceği çoğaltım materyalini, yine kendi
işlediği arazisinde yapacağı yeni üretimler için kullanabilme hakkı vardır. Bu kullanım hakkı,
5042 sayılı Kanun hükümlerine tabidir.
(5) Çiftçinin, patent sahibi tarafından veya onun izniyle satılan ya da başka bir ticari yolla
sağlanan patentli damızlık veya diğer hayvan üreme materyalini, tarım amaçlı kullanma hakkı
vardır. Bu hak, çiftçinin kendi tarım etkinliğini sürdürme amacıyla hayvan ya da diğer hayvan
üreme materyalinin kullanılmasını kapsar. Bu hakkın kullanılmasına ilişkin usul ve esaslar
yönetmelikle belirlenir.
(6) Patentin konusu kanunlara, genel ahlaka, kamu düzenine veya genel sağlığa zarar
verecek şekilde kullanılamaz. Bu kullanım, mevcut veya gelecekte kabul edilecek belirli veya
belirsiz süreli kanuni yasaklamalara ve sınırlamalara da bağlıdır.
Buluşun dolaylı kullanımının önlenmesi
MADDE 86- (1) Patent sahibinin, patent konusu buluşun uygulanmasını mümkün kılan
ve buluşun esasını teşkil eden bir kısmı ile ilgili unsurların veya araçların üçüncü kişiler
tarafından, patent konusu buluşu kullanmaya yetkili olmayan kişilere verilmesini önleme hakkı
vardır. Bu hükmün uygulanabilmesi için söz konusu üçüncü kişilerin, bu unsurların veya araçların
buluşu uygulamaya yeterli olduğunu bilmeleri ve bu amaçla kullanılacağını bilmeleri veya bu
durumun yeterince açık olması gerekir.
(2) Birinci fıkrada sözü edilen unsurlar veya araçlar piyasada her zaman bulunabilen
ürünlerse üçüncü kişiler söz konusu yetkili olmayan kişileri belirtilen fiilleri yapmaya teşvik
etmediği takdirde birinci fıkra hükmü uygulanmaz.
(3) 85 inci maddenin üçüncü fıkrasının (a), (b), (c) ve (ç) bentlerinde belirtilen fiilleri
yapanlar, birinci fıkra hükmüne göre patenti kullanmaya yetkili olmayan kişilerden sayılmaz.
Önceki kullanımdan doğan hak
MADDE 87- (1) Başvuru tarihinde veya bu tarihten önce buluşu iyiniyetli olarak ülke
içinde kullanmakta olan veya kullanım için ciddi ve gerçek tedbirler almış kişilere karşı, patent
konusu buluşu aynı şekilde kullanmaya devam etmelerini veya alınmış tedbirlere uygun olarak
kullanmaya başlamalarını, patent başvurusu veya patent sahibinin önleme hakkı yoktur. Ancak
söz konusu kişilerin patent konusu buluşu kullanmaya devam etmeleri veya alınmış tedbirlere
uygun kullanımları, sahip oldukları işletmenin makul ihtiyaçlarını giderecek ölçüde olabilir.
Önceki kullanımdan doğan hak, lisans verilmesi suretiyle genişletilemez ve bu hak, ancak işletme
ile birlikte devredilebilir.
(2) Birinci fıkrada sözü edilen kişilerce satışa sunulmuş olan ürünlerle ilgili fiiller,
patentin sağladığı hakkın kapsamı dışındadır.
12605
Kanuni tekel
MADDE 88- (1) Sermayesinin tamamı Devlete ait olup tekel niteliğindeki mal ve
hizmetleri, kamu yararı gözeterek üretmek ve pazarlamak üzere kurulan ve gördüğü bu kamu
hizmeti dolayısıyla ürettiği mal ve hizmetler konusunda tekel hakkına sahip olan kamu iktisadi
teşebbüslerinin faaliyet alanına giren konularla ilgili bir buluş için patent verildiğinde, tekel
sahibinin buluşu kullanabilmesi patent sahibinin iznine bağlıdır. Tekel sahibi iştigal ettiği sanayi
alanında büyük ölçüde ekonomik yarar ve önemli bir teknik ilerleme sağlayabilecek buluşları,
kullanım hakkını elde ederek uygulamakla yükümlüdür.
(2) Tekel sahibi patent konusu buluşun kullanımını elde etmek için, patent sahibinden izin
vermesini talep etme hakkına sahiptir. Tekel sahibi böyle bir talepte bulunduğunda patent sahibi
ondan patenti devralmasını isteyebilir. Patent konusu buluşun kullanılması karşılığında veya
patentin tekel sahibince devralınması hâlinde ödenecek bedel taraflarca belirlenir. Tarafların
anlaşamamaları hâlinde, söz konusu bedel mahkemece tespit edilir.
(3) İkinci fıkra hükümleri saklı kalmak kaydıyla tekel, patentin verilmesinden sonra
oluşmuşsa patent sahibi tekel sahibinden buluşun kullanılmakta olduğu işletme veya tesisatı da
devralmasını talep etme hakkına sahiptir. Tarafların anlaşamamaları hâlinde, söz konusu bedel
mahkemece tespit edilir.
(4) Mevcut bir kanuni tekel yüzünden patent konusu buluş kullanılamıyorsa, söz konusu
patent için yıllık ücret ödenmez.
Korumanın kapsamı
MADDE 89- (1) Patent başvurusu veya patentin sağladığı korumanın kapsamı istemlerle
belirlenir. Bununla birlikte istemlerin yorumlanmasında tarifname ve resimler kullanılır.
(2) İstemler, kullanılan kelimelerin verdiği anlamla sınırlı olarak yorumlanamaz. Ancak
istemler, koruma kapsamının tespitinde, buluşu yapan tarafından düşünülen fakat istemlerde talep
edilmeyen, buna karşılık ilgili teknik alanda uzman bir kişi tarafından tarifname ve resimlerin
yorumlanması ile ortaya çıkacak özellikleri kapsayacak şekilde genişletilemez.
(3) İstemler, başvuru veya patent sahibine hakkı olan korumayı sağlayacak ve üçüncü
kişilere de korumanın kapsamı açısından makul bir düzeyde kesinlik ifade edecek şekilde
yorumlanır.
(4) Patent başvurusunun sağladığı korumanın kapsamı, patentin verilmesine kadar geçen
süre için başvurunun yayımlanmış olan istemleri ile belirlenir. Ancak patentin verildiği hâli veya
itiraz veya hükümsüzlük işlemleri sonucunda değiştirilmiş hâli, koruma alanının genişletilmemiş
olması şartıyla başvurunun sağladığı korumayı geçmişe dönük olarak belirler.
(5) Patent başvurusunun veya patentin sağladığı koruma kapsamının belirlenmesinde,
tecavüzün varlığının ileri sürüldüğü tarihte istemlerde belirtilmiş unsurlara eşdeğer nitelikte olan
unsurlar da dikkate alınır. Bir unsur, esas itibarıyla istemlerde talep edilen unsur ile aynı işlevi
görüyor, bu işlevi aynı şekilde gerçekleştiriyor ve aynı sonucu ortaya çıkarıyorsa, genel olarak
istemlerde talep edilen unsurun eşdeğeri olarak kabul edilir.
12606
(6) İstemlerin kapsamını belirlemek için patentin verilmesi ile ilgili işlemler sırasında
veya patentin geçerliliği süresince, koruma kapsamının belirlenmesinde patent başvurusu veya
patent sahibinin beyanları dikkate alınır.
(7) Patent, buluşla ilgili örnekler içeriyorsa istemler bu örneklerle sınırlı olarak
yorumlanamaz. Özellikle ürün veya usulün sahip olduğu ilave özelliklerin patentte açıklanan
örneklerde bulunmaması, bu örneklerde bulunan özellikleri kapsamaması veya bu örneklerde
belirtilen her amaç veya özelliği gerçekleştirememesi hâllerinde, ürün veya usul istemlerle
sağlanan koruma kapsamının dışında tutulmaz.
İKİNCİ KISIM
Başvuru, Patentin Verilmesi ve İtiraz
BİRİNCİ BÖLÜM
Başvuru ve Rüçhan Hakkı
Patent başvurusu için gerekli belgeler ve başvuru tarihinin kesinleşmesi
MADDE 90- (1) Patent başvurusu;
a) Başvuru formunu,
b) Buluş konusunu açıklayan tarifnameyi,
c) İstemleri,
ç) Tarifnamede veya istemlerde atıf yapılan resimleri,
d) Özeti,
e) Başvuru ücretinin ödendiğini gösterir bilgiyi,
kapsar.
(2) Tarifname, istemler, özet ve varsa resimler başvuru sırasında Paris Sözleşmesi veya
Dünya Ticaret Örgütü Kuruluş Anlaşmasına taraf veya karşılıklılık ilkesini uygulayan devletlerin
resmî dillerinden birinde verilebilir.
(3) Aşağıdaki unsurların tamamının Kuruma verildiği tarih itibarıyla patent başvuru tarihi
kesinleşir ve başvuru işleme alınır:
a) Patent verilmesi talebi.
b) Başvuru sahibinin kimlik ve iletişim bilgileri.
c) Türkçe veya ikinci fıkrada belirtilen yabancı dillerden biri ile yazılmış tarifname veya
önceki bir başvuruya yapılan atıf.
(4) Buluş, genetik kaynağa veya genetik kaynakla bağlantılı geleneksel bilgiye
dayanıyorsa bu kaynağın nereden alındığına ilişkin açıklamaya, patent başvurusunda yer verilir.
(5) Buluşu yapan, başvuruda belirtilir. Ancak buluşu yapan, isminin gizli tutulmasını
isteyebilir. Başvuru sahibinin buluşu yapan olmaması veya buluşu yapanlardan sadece biri veya
birkaçı olması hâlinde bu kişiler, patent başvuru hakkını ne şekilde elde ettiklerini başvuruda
açıklamak zorundadır.
(6) Buluşu yapanın başvuru veya patent sahibinden buluşu yapan olarak tanınmasını ve
adının belirtilmesini isteme hakkı vardır.
(7) Başvuruya ilişkin usul ve esaslar yönetmelikle belirlenir.
12607
Buluş bütünlüğü ve bölünmüş başvuru
MADDE 91- (1) Patent veya faydalı model başvurusu, tek bir buluşu veya tek bir genel
buluş fikrini oluşturacak şekilde bir araya gelmiş buluşlar grubunu içerir. Bu hükme uygun
olmayan başvurular, başvuru sahibinin talebi veya Kurumun bildirimi üzerine bölünmüş
başvurulara ayrılır.
(2) Buluş bütünlüğüne bakılmaksızın başvuru sahibinin talebi üzerine her başvuru için
bölünmüş başvuru yapılabilir.
(3) Bölünmüş başvuru, işlemleri devam eden başvuru ile ilgili olarak bu başvuru
konusunun kapsamını aşmayacak şekilde yapılır. Bölünmüş başvuruyla birlikte geçmiş yıllara ait
yıllık ücretler de ödenir.
(4) Bölünmüş her başvuru için başvuru tarihi, ilk başvurunun tarihidir. İlk başvuruda
rüçhan hakkı talep edilmişse bu hak bölünmüş her başvuruya da tanınır.
(5) Bölünmüş başvurulara ilişkin diğer usul ve esaslar yönetmelikle belirlenir.
(6) Bu maddeye uygun olarak yapılmayan bölünmüş başvurular işleme alınmaz.
Buluşun açıklanması, tarifname, istemler ve özet
MADDE 92- (1) Buluş, buluş konusunun ilgili olduğu teknik alanda uzman bir kişi
tarafından buluşun uygulanabilmesini sağlayacak şekilde yeterince açık ve tam olarak patent
başvurusunda, tarifname, istemler ve tarifnamede veya istemlerde atıf yapılan resimlerle açıklanır.
(2) Buluş, toplum tarafından erişilemeyen ve patent başvurusunda ilgili teknik alandaki
uzman tarafından buluşun uygulanmasına yeterli olacak şekilde tanımlanamayan bir biyolojik
materyalle ilgiliyse veya bu materyalin kullanımını içeriyorsa bu materyalin tevdi edilmesi
hâlinde, buluşun birinci fıkraya uygun olarak açıklandığı kabul edilir.
(3) İkinci fıkraya göre tevdi edilen biyolojik materyal, tevdi kuruluşunda erişilebilir
olmaktan çıkarsa; bu materyalin 5/8/1997 tarihli ve 97/9731 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile
katılmamız kararlaştırılan Patent İşlemleri Amacıyla Mikroorganizmaların Tevdi Edilmesinin
Uluslararası Kabulü Konusunda Budapeşte Anlaşmasına uygun şekilde yeniden tevdi edilmesi ve
materyalin alındığına ilişkin tevdi kuruluşu tarafından verilen belgenin suretinin tevdi tarihinden
itibaren dört ay içinde patent başvurusunun veya belgesinin numarası belirtilerek Kuruma
gönderilmesi hâlinde, bu erişimin kesintiye uğramadığı kabul edilir.
(4) İstemlerin dayanağı tarifname olup, istemler korunması talep edilen konuyu
tanımlamalı, açık ve öz olmalı ve tarifnamede tanımlanan buluşun kapsamını aşmamalıdır.
(5) Özet, sadece teknik bilgi verme amacını taşır. Başka amaçlar için özellikle koruma
kapsamının belirlenmesinde veya 83 üncü maddenin üçüncü fıkrasının uygulanmasında
kullanılmaz.
(6) Biyolojik materyalin tevdi edilmesine ilişkin şartlar yönetmelikle belirlenir.
Rüçhan hakkı ve etkisi
MADDE 93- (1) Türkiye de dâhil olmak üzere Paris Sözleşmesi veya Dünya Ticaret
Örgütü Kuruluş Anlaşmasına taraf herhangi bir devlette patent veya faydalı model için usulüne
uygun bir başvuruda bulunmuş herhangi bir kişi veya halefi, aynı buluş için Türkiye’de başvuru
yapmak amacıyla, ilk başvurunun yapıldığı tarihten itibaren on iki aylık süre içinde, rüçhan
hakkından yararlanır.
12608
(2) Paris Sözleşmesi veya Dünya Ticaret Örgütü Kuruluş Anlaşmasına taraf herhangi bir
devletin ulusal mevzuatına göre veya yine bu devletlerin oluşturduğu ikili veya çok taraflı
anlaşmalara ya da bu Kanuna göre, usulüne uygun yapılmış ulusal başvuruya eşdeğer her
başvurunun rüçhan hakkı doğuracağı kabul edilir.
(3) Usulüne uygun yapılmış ulusal başvuru, başvurunun yapıldığı tarihi, başvurunun
sonucu ne olursa olsun, başvuru tarihi olarak almaya yeterli bir başvurudur.
(4) Aynı devlete yapılmış olan ve önceki ilk başvuru ile aynı konudaki sonraki bir başvuru
sonraki başvurunun yapıldığı tarihte, önceki başvurunun kamunun incelemesine açılmadan ve
geride herhangi bir hak bırakmadan geri çekilmesi, geri çekilmiş sayılması veya reddedilmesi ve
bir rüçhan hakkı talebine temel oluşturmaması şartıyla rüçhanın belirlenmesinde ilk başvuru
olarak kabul edilir. Bu durumda önceki başvuru rüçhan hakkı talebi için dayanak oluşturmaz.
(5) İlk başvuru, Paris Sözleşmesi veya Dünya Ticaret Örgütü Kuruluş Anlaşmasına taraf
olmayan bir devletin sınai mülkiyet makamına yapılmışsa bu makamın, Paris Sözleşmesinde
belirtilenlerle eşdeğer etkiler ve şartlar altında, Türkiye’ye yapılan bir ilk başvurunun rüçhan
hakkı doğurduğunu kabul etmesi durumunda, karşılıklılık ilkesi uyarınca bu başvuru hakkında
birinci ila dördüncü fıkra hükümleri uygulanır.
(6) Türkiye’de açılan ulusal veya uluslararası sergiler ile Paris Sözleşmesine taraf
ülkelerde açılan resmî veya resmî olarak tanınan uluslararası sergilerde, patent veya faydalı model
konusunu kapsayan ürününü teşhir eden gerçek veya tüzel kişiler, sergideki teşhir tarihinden
itibaren on iki ay içinde Türkiye’de patent veya faydalı model almak için başvuru yapma
konusunda rüçhan hakkından yararlanır.
(7) Rüçhan tarihi, 83 üncü maddenin ikinci ve üçüncü fıkraları ile 109 uncu maddenin
üçüncü fıkrasının uygulanmasında başvuru tarihi etkisine sahip olur.
Rüçhan hakkının talep edilmesi ve hükmü
MADDE 94- (1) Rüçhan hakkı talebi, ücreti ödenerek başvuruyla birlikte veya başvuru
tarihinden itibaren iki ay içinde yapılır ve bu talebe ilişkin belgeler, başvuru tarihinden itibaren üç
ay içinde Kuruma sunulur. Aksi takdirde rüçhan hakkı talebi yapılmamış sayılır.
(2) Başvuruda, farklı ülkelerden kaynaklanmış olmasına bakılmaksızın birden çok rüçhan
hakkı talep edilebilir. Uygun durumda, her bir istem için birden çok rüçhan hakkı talep edilebilir.
Birden çok rüçhan hakkı talep edildiği durumda, rüçhan tarihinden itibaren işleyen süreler,
rüçhanın en erken tarihli olanından başlar.
(3) Bir veya birden çok rüçhan hakkı talebinde bulunulmuşsa rüçhan hakkı sadece rüçhan
hakkının doğduğu başvuru veya başvuruların içerdiği unsurları kapsar.
(4) Rüçhan hakkı talep edilen buluşun belirli unsurları, rüçhan hakkının doğduğu patent
başvurusunun istemlerinde yer almamış olsa dahi, rüçhan hakkının doğduğu patent başvurusunun
bir bütün olarak bu unsurları açıkça belirtmesi şartıyla rüçhan hakkı bu unsurlar için de kabul
edilir.
(5) Rüçhan hakkı talebine ilişkin usul ve esaslar yönetmelikle belirlenir.
12609
İKİNCİ BÖLÜM
Patentin Verilmesi
Başvurunun şeklî şartlara uygunluk açısından incelenmesi
MADDE 95- (1) 90 ıncı maddenin üçüncü fıkrasında belirtilen unsurlardan herhangi
birinin eksik olması hâlinde başvuru işleme alınmaz.
(2) İşleme alınan başvuruda 90 ıncı maddenin birinci fıkrasında belirtilen unsurlardan en
az birinin eksik olması veya 90 ıncı maddenin ikinci fıkrası gereğince unsurların yabancı dilde
verilmesi hâlinde, bildirime gerek olmaksızın başvuru tarihinden itibaren iki ay içinde eksiklikler
giderilir veya Türkçe çeviriler verilir. Aksi takdirde, başvuru geri çekilmiş sayılır.
(3) Kurum, 90 ıncı maddenin birinci fıkrasında belirtilen unsurları tam olan veya ikinci
fıkraya uygun olarak unsurları tamamlanan başvuruyu, 90 ıncı maddenin dördüncü ve beşinci
fıkraları ile yönetmelikle belirlenen diğer şeklî şartlara uygunluk bakımından inceler.
(4) Başvurunun şeklî şartlara uygun olmadığı anlaşılırsa, başvuru sahibinden bildirim
tarihinden itibaren iki ay içinde eksikliği gidermesi istenir. Eksikliğin bu süre içinde
giderilmemesi hâlinde başvuru reddedilir.
(5) Başvurunun şeklî şartlara uygunluk bakımından eksikliğinin olmadığı anlaşılırsa veya
eksiklikler süresi içinde giderilirse 96 ncı madde hükmü uyarınca araştırma raporu düzenlenir.
Araştırma talebi, araştırma raporunun düzenlenmesi ve yayımlanması
MADDE 96- (1) Başvuru sahibi başvuruyla birlikte veya bildirime gerek olmaksızın
başvuru tarihinden itibaren on iki ay içinde ücretini ödemek kaydıyla araştırma talebinde bulunur.
Aksi takdirde başvuru geri çekilmiş sayılır.
(2) Başvuru sahibinin birinci fıkra hükmüne uygun olarak araştırma talebinde bulunması
durumunda, başvurunun şeklî şartlara uygunluk bakımından eksikliğinin olmadığı anlaşılırsa veya
eksiklikler süresi içinde giderilirse araştırma raporu düzenlenir, başvuru sahibine bildirilir ve
Bültende yayımlanır. Araştırma raporu, başvurunun 97 nci madde uyarınca yayımlanmış olması
hâlinde ayrı olarak, yayımlanmamış olması hâlinde ise başvuru ile birlikte Bültende yayımlanır.
(3) Başvuru konusunun 82 nci maddenin ikinci ve üçüncü fıkraları kapsamına girdiği
sonucuna varılırsa veya tarifnamenin ya da tüm istemlerin yeterince açık olmaması araştırma
raporunun düzenlenmesini engelliyorsa araştırma raporu düzenlenmez. Başvuru sahibinden bu
konudaki itirazlarını veya başvurudaki değişikliklerini, bildirim tarihinden itibaren üç ay içinde
sunması istenir. Bu süre içinde itirazda bulunulmaması veya itirazın ya da yapılan değişikliklerin
Kurum tarafından kabul edilmemesi hâlinde başvuru reddedilir. İtirazın ve varsa yapılan
değişikliklerin kabul edilmesi hâlinde araştırma raporu düzenlenir, başvuru sahibine bildirilir ve
Bültende yayımlanır.
(4) Bakanlar Kurulu, birinci fıkrada belirtilen on iki aylık araştırma talebi süresini yarısına
kadar indirmeye yetkilidir.
(5) Araştırma talebinin yapılması ve araştırma raporunun düzenlenmesine ilişkin usul ve
esaslar yönetmelikle belirlenir.
12610
Başvurunun yayımlanması ve etkileri
MADDE 97- (1) Başvuru veya varsa rüçhan tarihinden itibaren on sekiz aylık sürenin
dolması veya bu süre dolmadan başvuru sahibinin erken yayım talebi üzerine, patent veya faydalı
model başvurusu Bültende yayımlanır.
(2) Patent başvurusunun yayımlandığı tarihten itibaren üçüncü kişiler, patent başvurusuna
konu olan buluşun patent verilebilirliğine ilişkin görüşlerini sunabilir. Ancak bu kişiler, bu
aşamada Kurum nezdindeki işlemlere taraf olamaz.
(3) Birinci fıkrada belirtilen on sekiz aylık süre dolmadan önce patent verilmesi kararı
verilmişse patent başvurusu ve patent birlikte yayımlanır.
(4) Bu Kanun hükümlerine göre patente sağlanan koruma, patent başvurusunun Bültende
yayımlandığı tarihten itibaren, başvuru sahibine geçici olarak tanınır.
(5) Patent başvurusu sahibinin izni olmadan başvuru konusu buluşu kullanan kişi, patent
başvurusu ve kapsamından haberdar edilmişse dördüncü fıkrada belirtilen koruma, başvurunun
yayımlandığı tarihten önce de söz konusu olur.
(6) Patent başvurusuna konu olan buluş, mikroorganizmalarla ilgiliyse koruma
mikroorganizmanın erişilebilir hâle gelmesinden itibaren başlar.
(7) Patent başvurusunun geri çekilmesi, geri çekilmiş sayılması veya reddedilmesi hâlinde
yukarıdaki fıkralarda belirtilen sonuçlar doğmamış sayılır.
(8) Başvurunun yayımlanması ve üçüncü kişi görüşlerinin sunulmasına ilişkin usul ve
esaslar yönetmelikle belirlenir.
İnceleme talebi, inceleme raporunun düzenlenmesi ve patentin verilmesi
MADDE 98- (1) Başvuru sahibi, araştırma raporunun bildirim tarihinden itibaren üç ay
içinde ücretini ödeyerek incelemenin yapılmasını talep eder. Aksi takdirde başvuru geri çekilmiş
sayılır.
(2) Kurum, başvuru sahibinin inceleme talebi üzerine başvurunun ve buna ilişkin buluşun,
bu Kanun hükümlerine uygunluğunu inceler.
(3) Başvurunun veya buna ilişkin buluşun bu Kanun hükümlerine uygun olmadığı tespit
edilirse başvuru sahibine, görüşlerini sunması ve başvurunun kapsamını aşmaması şartıyla
değişiklikler yapması konusunda bildirim yapılır ve gerekli görüldükçe bu tür bildirimler
tekrarlanır. Ancak bu kapsamda yapılacak bildirimlerin sayısı üçten fazla olamaz.
(4) Başvuru sahibine üçüncü fıkrada belirtilen bildirimlere görüş sunması veya değişiklik
yapabilmesi için bildirim tarihinden itibaren üç aylık süre tanınır. Bu süre içinde görüş
bildirilmediği veya değişiklik yapılmadığı takdirde başvuru geri çekilmiş sayılır.
(5) Yapılan inceleme sonucunda düzenlenen inceleme raporunda başvuru ve buna ilişkin
buluşun bu Kanun hükümlerine uygun olduğunun belirtilmiş olması hâlinde patentin verilmesine
karar verilir, başvuru sahibine bildirilir, bu karar ve patent Bültende yayımlanır.
(6) İnceleme raporuna göre patentin verilebilmesi için değişiklik yapılmasının gerekli
olduğu durumda bildirim tarihinden itibaren iki ay içinde değişikliklerin yapılması istenir.
Yapılan değişikliklerin kabul edilmesi hâlinde patentin verilmesine karar verilir, bu durum
başvuru sahibine bildirilir, bu karar ve patent Bültende yayımlanır. Değişikliklerin yapılmaması
veya yapılan değişikliklerin Kurum tarafından kabul edilmemesi hâlinde başvuru geri çekilmiş
sayılır, bu karar başvuru sahibine bildirilir ve Bültende yayımlanır.
12611
(7) Patentin verilmesine ilişkin yayımdan sonra talep edilmesi ve belge düzenleme
ücretinin ödenmesi hâlinde, düzenlenen belge patent sahibine verilir.
(8) İnceleme raporunda, başvurunun ve buna ilişkin buluşun bu Kanun hükümlerine
uygun olmadığı belirtilmişse başvuru Kurum tarafından reddedilir, bu karar başvuru sahibine
bildirilir ve Bültende yayımlanır.
(9) Patentin verilmiş olması, onun geçerliliği ve yararlılığı konusunda Kurum tarafından
garanti verildiği şeklinde yorumlanamaz, Kurumun sorumluluğunu da doğurmaz.
(10) İnceleme talebi, inceleme raporunun düzenlenmesi ve patentin verilmesine ilişkin
usul ve esaslar yönetmelikle belirlenir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
İtiraz ve İtirazın İncelenmesi
İtiraz ve itirazın incelenmesi
MADDE 99- (1) Üçüncü kişiler, patentin verilmesi kararının Bültende yayımlanmasından
itibaren altı ay içinde ücretini ödeyerek söz konusu patente;
a) Patent konusunun, 82 nci ve 83 üncü maddelere göre patent verilebilirlik şartlarını
taşımadığı,
b) Buluşun, 92 nci maddenin birinci ila üçüncü fıkraları uyarınca yeterince açıklanmadığı,
c) Patent konusunun, başvurunun ilk hâlinin kapsamını aştığı veya patentin, 91 inci
maddeye göre yapılan bölünmüş bir başvuruya veya 110 uncu maddenin üçüncü fıkrasının (b)
bendine göre yapılan bir başvuruya dayanması durumunda en önceki başvurunun ilk hâlinin
kapsamını aştığı,
gerekçelerinden en az birini ileri sürerek itiraz edebilir.
(2) İtiraza ilişkin ücretin birinci fıkrada belirtilen süre içinde ödenmemesi veya itirazın
yönetmelikle belirlenen şartlara uygun olarak yapılmaması hâlinde itiraz yapılmamış sayılır.
(3) İtiraz yapılmaması veya itirazın yapılmamış sayılması durumunda, patentin verilmesi
hakkındaki karar kesinleşir ve nihai karar Bültende yayımlanır.
(4) Kurum, yapılan itirazı patent sahibine bildirir. Patent sahibi bu bildirim tarihinden
itibaren üç ay içinde görüşlerini sunabilir veya patentte değişiklikler yapabilir. İtiraz, patent
sahibinin görüşleri ve patentte değişiklik talepleri de dikkate alınarak, Kurul tarafından incelenir.
(5) Kurul, patentin veya değiştirilmiş hâlinin bu Kanuna uygun olduğu görüşündeyse
patentin ya da varsa değiştirilmiş hâlinin devamına, uygun olmadığı görüşündeyse patentin
hükümsüzlüğüne karar verir ve bu durumda 139 uncu maddede belirtilen hükümsüzlük sonuçları
doğar. Hükümsüzlük kararı Bültende yayımlanır.
(6) Kurul, patentin veya değiştirilmiş hâlinin bu Kanuna kısmen uygun olduğu
görüşündeyse patentin bu kısım itibarıyla devamına karar vererek patent sahibinden bildirim
tarihinden itibaren iki ay içinde gerekli değişiklikleri yapmasını ister. Söz konusu değişikliğin
yapılmaması veya yapılan değişikliğin kabul edilmemesi hâlinde patentin hükümsüzlüğüne karar
verilir ve bu durumda 139 uncu maddede belirtilen hükümsüzlük sonuçları doğar. Hükümsüzlük
kararı Bültende yayımlanır.
12612
(7) İtiraz sonucunda verilen nihai karar Bültende yayımlanır. Beşinci ve altıncı fıkra
uyarınca patentin değiştirilmiş hâliyle devamına karar verilmesi durumunda, patentin değiştirilmiş
hâli Bültende yayımlanır.
(8) İtiraz ve itirazın incelenmesine ilişkin usul ve esaslar yönetmelikle belirlenir.
Kurum kararlarına itiraz
MADDE 100- (1) 99 uncu madde hükümleri saklı kalmak üzere, Kurumun almış olduğu
kararlara patent başvurusu sahibi, patent sahibi veya ilgili üçüncü kişiler tarafından kararın
bildirim tarihinden itibaren iki ay içinde itiraz edilebilir. Bu madde kapsamında yapılan itirazlar
Kurul tarafından incelenir.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Koruma Süresi ve Yıllık Ücretler
Koruma süresi ve yıllık ücretler
MADDE 101- (1) Başvuru tarihinden başlamak üzere, patentin koruma süresi yirmi yıl,
faydalı modelin koruma süresi on yıldır. Bu süreler uzatılamaz.
(2) Patent başvurusu veya patentin korunması için gerekli olan yıllık ücretler, patentin
koruma süresi boyunca, başvuru tarihinden itibaren ikinci yılın sona erdiği tarihte ve devam eden
her yıl vadesinde ödenir. Vade tarihi, başvuru tarihine tekabül eden ay ve gündür.
(3) Yıllık ücretler, ikinci fıkrada belirtilen vadede ödenmemesi hâlinde, ek ücretle birlikte
vadeyi takip eden altı ay içinde de ödenebilir.
(4) Yıllık ücretlerin üçüncü fıkrada belirtilen sürede de ödenmemesi hâlinde, patent hakkı
bu ücretin vade tarihi itibarıyla sona erer, patent hakkının sona erdiğine ilişkin bildirim yapılır ve
bu durum Bültende yayımlanır. Patent hakkının sona erdiğine ilişkin bildirim tarihinden itibaren
iki ay içinde telafi ücretinin ödenmesi hâlinde patent hakkı, ücretin ödendiği tarih itibarıyla
yeniden geçerlilik kazanır ve Bültende yayımlanır. Patent hakkının sona erdiğine ilişkin bildirim
en geç patent hakkının sona erdiği vade tarihinden başlayan bir yıllık sürenin bitimine kadar
yapılır.
(5) Patentin yeniden geçerlilik kazanması, patent hakkının sona ermesi sonucunda hak
kazanmış üçüncü kişilerin kazanılmış haklarını etkilemez. Üçüncü kişilerin hakları ve bunların
kapsamı, mahkeme tarafından belirlenir.
ÜÇÜNCÜ KISIM
Patent Sürecine İlişkin İşlemler
Patent başvurusu ve patentin üçüncü kişilerce incelenmesi
MADDE 102- (1) Henüz yayımlanmamış patent başvuruları, başvuru sahibinin yazılı izni
olmadan üçüncü kişiler tarafından incelenemez.
(2) Başvuru sahibinin, başvurunun sağladığı haklarını kendilerine karşı ileri sürmek
istediğini ispat edebilen üçüncü kişiler, başvuru sahibinin izni olmaksızın, henüz yayımlanmamış
patent başvurusunu inceleyebilir.
(3) 91 inci maddeye göre yapılan bölünmüş başvurunun veya 110 uncu maddenin üçüncü
fıkrasının (b) bendine göre yapılan yeni patent başvurusunun yayımlanmış olması hâlinde, önceki
patent başvurusu, başvuru sahibinin izni olmaksızın, başvurunun yayımlanmasından önce üçüncü
kişiler tarafından incelenebilir.
12613
(4) Patent başvurusu ve patentin üçüncü kişilerce incelenmesine ilişkin usul ve esaslar
yönetmelikle belirlenir.
Patent başvurusunda ve patentte yapılacak değişiklikler ve düzeltmeler
MADDE 103- (1) Patent başvurusu, Kurum nezdinde yapılan işlemler süresince
başvurunun ilk hâlinin kapsamını aşmamak şartıyla, başvuru sahibi tarafından değiştirilebilir.
(2) Patente itiraz edilmişse Kurum tarafından itiraza ilişkin nihai karar verilinceye kadar
patentin sağladığı korumanın kapsamını aşmamak şartıyla patent, patent sahibi tarafından
değiştirilebilir.
(3) Patent başvurusu veya patent dokümanlarında yer alan imla hataları ve açık maddi
hatalar talep üzerine düzeltilir.
(4) Patent başvurusunda ve patentte yapılacak değişiklikler ve düzeltmelere ilişkin usul ve
esaslar yönetmelikle belirlenir.
Patent başvurusunun faydalı model başvurusuna ve faydalı model başvurusunun
patent başvurusuna dönüştürülmesi
MADDE 104- (1) Patent başvurusu sahibi, işlemleri devam eden başvurusunun faydalı
model başvurusuna dönüştürülmesini talep edebilir. Böyle bir talep yapılması hâlinde Kurum,
bildirim tarihinden itibaren bir ay içinde gerekli belgeleri vermesi ve araştırma ücretini de
ödeyerek araştırma talebinde bulunması gerektiğini başvuru sahibine bildirir. Bu süre içinde
gerekli şartların yerine getirilmemesi hâlinde, dönüştürme talebi yapılmamış sayılır ve başvuru,
patent başvurusu olarak işlem görmeye devam eder. Bu süre içinde gerekli şartların yerine
getirilmesi hâlinde, başvuru hakkında 143 üncü maddenin altıncı ila onbirinci fıkralarında yer
alan hükümler uygulanır.
(2) Faydalı model başvuru sahibi, en geç araştırma raporunun bildirim tarihini takip eden
üç aylık sürenin bitimine kadar faydalı model başvurusunun patent başvurusuna dönüştürülmesini
talep edebilir. Böyle bir talepte bulunulması hâlinde, Kurum, bildirim tarihinden itibaren bir ay
içinde gerekli belgeleri vermesi ve araştırma ücretini de ödeyerek araştırma talebinde bulunması
gerektiğini başvuru sahibine bildirir. Bu süre içinde gerekli şartların yerine getirilmemesi hâlinde,
dönüştürme talebi yapılmamış sayılır ve başvuru, faydalı model başvurusu olarak işlem görmeye
devam eder. Bu süre içinde gerekli şartların yerine getirilmesi hâlinde, bu Kanunun patent
verilmesi ile ilgili hükümleri uygulanır.
(3) Başvurunun yayımlanmış olması hâlinde, patent başvurusunun faydalı model
başvurusuna ya da faydalı model başvurusunun patent başvurusuna dönüştürülmesinin kabulü
konusundaki Kurum kararı Bültende yayımlanır.
(4) Patent başvurusunun faydalı model başvurusuna ya da faydalı model başvurusunun
patent başvurusuna dönüştürülmesi hâlinde, dönüşen başvuru için rüçhan hakkı talep edilmişse
aynı rüçhan hakkı dönüşmüş başvuru için de tanınır.
(5) Patent başvurusundan faydalı model başvurusuna veya faydalı model başvurusundan
patent başvurusuna dönüştürülmüş başvurular için yapılan yeniden dönüştürme talepleri işleme
alınmaz.
(6) Patent başvurusunun faydalı model başvurusuna ve faydalı model başvurusunun patent
başvurusuna dönüştürülmesine ilişkin usul ve esaslar yönetmelikle belirlenir.
12614
Patent başvurusunun geri çekilmesi
MADDE 105- (1) Patent başvurusu, patentin verildiğinin ilan edildiği tarihten önce
başvuru sahibi tarafından her zaman geri çekilebilir. Yayımlanmış bir patent başvurusunun geri
çekildiği Bültende yayımlanır. Başvurunun geri çekildiği Bültende yayımlandıktan sonra bu
talepten vazgeçilemez.
(2) Başvuru, sicilde patent başvurusu üzerinde hak tesis etmiş üçüncü kişilerin rızası
olmaksızın geri çekilemez.
(3) Henüz yayımlanmamış bir patent başvurusu geri çekildiği, geri çekilmiş sayıldığı veya
reddedildiği takdirde aynı buluş konusu için yeni bir patent başvurusu yapılabilir.
(4) Yayımlanmış başvuru geri çekilirse aynı buluş konusunda yeniden başvuru yapılamaz.
Sicile kayıt ve hükümleri
Madde 106- (1) Patent başvuruları ve patent, sicile kaydedilir. Sicil alenidir. Talep
edilmesi ve ücretinin ödenmesi şartıyla patentin onaylı sureti verilir. Sicile kayıt, yayım ve tescil
işlemlerine ilişkin usul ve esaslar yönetmelikle belirlenir.
(2) 111 inci maddenin birinci fıkrası hükmü saklı kalmak üzere, patent başvuruları veya
patentlere ilişkin devirler ve lisanslar ile patent başvurularını ya da patentleri etkileyen iradi veya
mecburi tasarruflar iyiniyetli üçüncü kişilere karşı sicile kayıt tarihinden itibaren hüküm doğurur.
(3) Patent başvurusunun veya patentin sağladığı haklar, usulüne uygun bir şekilde sicile
kaydedilmedikçe, iyiniyetli üçüncü kişilere karşı ileri sürülemez.
(4) Patent başvurusunun veya patentin sağladığı hakları ileri süren kişi, patent başvurusu
veya patentin numarasını, haklarını ileri sürdüğü kişilere bildirmek zorundadır.
(5) Bir ürün ile bunun etiketleri ve ambalajları ile her türlü ilan, reklam veya basılı evrakı
üzerinde, patent başvurusu veya patentin sağladığı korumanın mevcut olduğu izlenimini veren
beyanların bulunması hâlinde, beyanları koyan kişi, patent başvurusu veya patentin numarasını da
belirtmek zorundadır.
İşlemlerin devam ettirilmesi ve hakların yeniden tesisi
MADDE 107- (1) Patent başvurusuna ilişkin işlemlere dair sürelere uymaması hâlinde
başvuru sahibi, süreye uyulmamanın sonucunun bildirim tarihinden itibaren iki ay içinde, ücretini
ödeyerek işlemlere devam edilmesini talep edebilir. Aksi takdirde bu talep reddedilir. Talebin
kabul edilmesi hâlinde süreye uyulmamış olmanın getirdiği hukuki sonuçlar doğmamış sayılır.
(2) Patent başvurusu veya patent sahibi tarafından, patent başvurusu veya patentle ilgili
işlemlerde şartların gerektirdiği özen gösterilmesine rağmen, uyulması gereken bir süreye
uyulamamasının patent başvurusunun reddine, geri çekilmiş sayılmasına, 99 uncu madde uyarınca
patentin hükümsüz kılınmasına veya diğer herhangi bir hakkın kaybına yol açması hâlinde,
hakların yeniden tesisi talep edilebilir. Bu talep, uyulamamış olan sürenin bitiminden itibaren bir
yılı geçmemek üzere, süreye uyulamama nedeninin ortadan kalkmasından itibaren iki ay içinde
ücreti ödenerek yapılır. Aksi takdirde bu talep reddedilir. Talebin kabul edilmesi hâlinde süreye
uyulmamış olmanın getirdiği hukuki sonuçlar doğmamış sayılır.
12615
(3) Hakların yeniden tesis edilmesi hâlinde bu durum Bültende yayımlanır. Hakların
kaybından başlamak üzere bu hakların yeniden tesisine ilişkin kararın yayımına kadar geçen
sürede patent konusu buluşu iyiniyetli olarak Türkiye’de kullanan veya kullanım için ciddi ve
gerçek tedbirler alan kişiler, sahip oldukları işletmenin makul ihtiyaçlarını giderecek ölçüde
buluşu ücretsiz olarak kullanmaya devam edebilir.
(4) 101 inci maddenin dördüncü fıkrasında belirtilen telafi ücretinin ödenmesi için verilen
süre ile 93 üncü maddenin birinci fıkrasında belirtilen süre ve yönetmelikle belirlenen işlemlere
ilişkin süreler açısından birinci fıkra uyarınca işlemlere devam ettirilmesi talep edilemez.
(5) Bu madde hükümleri, işlemlere devam ettirilmesi veya hakların yeniden tesisi ile ilgili
süreler açısından uygulanmaz.
(6) İşlemlerin devam ettirilmesine ve hakların yeniden tesisine ilişkin usul ve esaslar
yönetmelikle belirlenir.
Hatalı işlemler
MADDE 108- (1) 138 inci ve 144 üncü maddelerde belirtilen hükümsüzlük nedenleri
hariç olmak üzere, patent veya faydalı model başvurusunun ya da belgesinin bu Kanunda
belirtilen şartları karşılamamasına rağmen hatalı olarak başvurunun veya belgenin işlemlerine
devam edilmesi ve bu durumun itiraz üzerine ya da resen tespit edilmesi hâlinde, hatalı işlem ile
devamındaki işlemler iptal edilerek işlemlere hatanın yapıldığı aşamadan devam edilir.
DÖRDÜNCÜ KISIM
Hak Sahipliği ve Gasp
Patent isteme hakkı
MADDE 109- (1) Patent isteme hakkı, buluşu yapana veya onun haleflerine ait olup bu
hakkın başkalarına devri mümkündür.
(2) Buluş birden çok kişi tarafından birlikte gerçekleştirilmişse patent isteme hakkı,
taraflar başka türlü kararlaştırmamışsa bunların tamamına aittir.
(3) Aynı buluş, birbirinden bağımsız olarak birden çok kişi tarafından gerçekleştirilmişse
patent isteme hakkı, önceki tarihli başvurunun yayımlanmış olması şartıyla daha önce başvuru
yapana aittir.
(4) Patent almak için ilk başvuran kişi, aksi ispat edilinceye kadar, patent isteme hakkının
sahibidir.
Patent başvurularında hak sahipliğine ilişkin işlemler
MADDE 110- (1) Patent isteme hakkının başvuru sahibine ait olmadığı Kurum nezdinde
iddia edilemez. Aksi ispat edilene kadar başvuru sahibinin, patent isteme hakkının sahibi olduğu
kabul edilir.
(2) Patentin verilmesi işlemleri sırasında, patent isteme hakkının gerçek sahibi olduğunu
109 uncu maddenin birinci fıkrası uyarınca iddia eden kişi, başvuru sahibine karşı dava açabilir ve
bu davayı Kuruma bildirir. Davaya ilişkin kararın kesinleşme tarihine kadar patentin verilmesi
işlemleri mahkeme tarafından durdurulabilir.
12616
(3) Hak sahipliğine ilişkin dava sonucunda verilecek kararın davacı lehine kesinleşmesi
hâlinde, dava açan hak sahibi, geçerliliği devam eden başvuru için kararın kesinleşme tarihinden
itibaren üç ay içinde;
a) Patent başvurusunun kendi başvurusu olarak kabul edilmesini ve yürütülmesini,
Kurumdan isteyebilir.
b) Varsa aynı rüçhan hakkından yararlanarak aynı buluş için yeni bir patent başvurusu
yapabilir.
c) Başvurunun reddedilmesini Kurumdan talep edebilir.
(4) Üçüncü fıkranın (b) bendi uyarınca yapılan başvuru, ilk başvurunun tarihi itibarıyla
işlem görür ve bu durumda ilk başvuru geçersiz sayılır.
(5) Dava açan hak sahibi, kararın kesinleşme tarihinden itibaren üç ay içinde herhangi bir
talepte bulunmazsa, dava konusu başvuru geri çekilmiş sayılır.
(6) Buluşu başvuru sahibi ile birlikte gerçekleştirdiğini öne sürerek kısmi bir hakkı
bulunduğunu iddia eden kişi de ortak hak sahipliği tanınması talebi ile ikinci fıkra hükmüne göre
dava açabilir.
(7) Üçüncü fıkra hükmü, 91 inci maddeye göre yapılan bölünmüş başvurular hakkında da
uygulanır.
(8) İkinci fıkraya göre patent isteme hakkını belirlemek için açılan dava sonucunda
verilecek kararın kesinleşmesine kadar başvuru, davacının rızası olmadan geri çekilemez.
(9) Dava devam ederken başvuruya patent verilirse başvurunun gaspı davası, patentin
gaspı davasına dönüşür.
Patentin gaspı ve gaspın sona erdirilmesinin sonuçları
MADDE 111- (1) Patent, gerçek hak sahibinden başkasına verilmişse gerçek hak sahibi
olduğunu 109 uncu maddenin birinci fıkrası hükmüne göre iddia eden kişi, patentin sağladığı
diğer hak ve talepleri saklı kalmak şartıyla, patentin kendisine devredilmesini mahkemeden talep
edebilir.
(2) Patent üzerinde kısmi bir hakkın iddia edilmesi hâlinde, birinci fıkra uyarınca ve paylı
mülkiyet esaslarına göre hak sahipliği tanınması talep edilebilir.
(3) Birinci ve ikinci fıkralarda belirtilen haklar patentin verildiğine ilişkin yayım
tarihinden itibaren iki yıl içinde, kötüniyet hâlinde ise patentin koruma süresinin bitimine kadar
kullanılır.
(4) Bu maddeye göre açılan dava ile bu dava sonucunda verilen ve kesinleşen hüküm
sicile kaydedilerek Bültende yayımlanır ve sicile kaydedildiği tarih itibarıyla iyiniyetli üçüncü
kişilere karşı hüküm ve sonuç doğurur.
(5) Bu maddeye göre patente ilişkin hak sahipliğinin değişmesi hâlinde, bu değişikliğin
sicile kaydedilmesi ile birlikte, üçüncü kişilerin o patentle ilgili lisans ve tanınan diğer hakları
sona erer.
(6) Beşinci fıkraya göre gerçek patent sahibinin sicile kayıt tarihinden önce; sonradan
gerçek patent sahibi olmadığı anlaşılan kişi veya onunla davadan önce dava konusu patentle ilgili
lisans anlaşması yapan, eğer buluşu kullanmaya başlamışsa veya kullanım için ciddi hazırlıklara
başlamış bulunuyorsa, gerçek patent sahibi veya sahiplerinden inhisari olmayan bir lisans
verilmesini talep edebilir.
12617
(7) Bu talebin yapılması için öngörülen süre, önceden sicilde patent sahibi olarak görünen
kişi için iki ve lisans alan için dört aydır. Bu süreler gerçek patent sahibinin sicile kaydedildiğinin
Kurum tarafından ilgililere tebliğ edildiği tarihten itibaren başlar.
(8) Altıncı fıkraya göre verilecek lisans, makul süre ve şartlar ile verilir. Bu süre ve
şartların belirlenmesinde, zorunlu lisansın verilmesine ilişkin hükümler kıyasen uygulanır.
(9) Patent sahibi veya lisans alan patenti kullanıma başladığı veya kullanım için ciddi
hazırlıklar yaptığı sırada kötüniyetliyse altıncı ve yedinci fıkra hükümleri uygulanmaz.
Ortaklık ilişkisi ve patentin bölünmezliği
Madde 112- (1) Patent başvurusu veya patent birden çok kişiye aitse hak üzerindeki
ortaklık taraflar arasındaki anlaşmaya göre, böyle bir anlaşma yoksa 4721 sayılı Kanundaki paylı
mülkiyete ilişkin hükümlere göre belirlenir. Her hak sahibi diğerlerinden bağımsız olarak
aşağıdaki işlemleri kendi adına yapabilir:
a) Kendisine düşen pay üzerinde serbestçe tasarrufta bulunur.
b) Diğer hak sahiplerine bildirimde bulunduktan sonra buluşu kullanabilir.
c) Patent başvurusu veya patentin korunması için gerekli önlemleri alabilir.
ç) Birlikte yapılan patent başvurusu veya alınan patentin sağladığı hakların herhangi bir
şekilde tecavüze uğraması hâlinde üçüncü kişilere karşı hukuk davası açabilir. Diğer hak
sahiplerinin davaya katılabilmeleri için, durum, davayı açan tarafından davanın açıldığı tarihten
itibaren bir ay içinde kendilerine bildirilir.
(2) Buluşun kullanılması amacıyla üçüncü kişilere lisans verilmesi için hak sahiplerinin
oybirliği şarttır. Ancak lisans verme konusunda oybirliği sağlanamaması hâlinde mahkeme,
mevcut şartları göz önünde tutarak hakkaniyet gereğince bu yetkiyi hak sahiplerinden birine veya
birkaçına verebilir.
(3) Üzerinde birden çok kişinin hak sahipliği söz konusu olsa dahi patent başvurusu veya
patentin devri ya da üzerlerinde hak tesisi için bölünebilmeleri mümkün değildir.
BEŞİNCİ KISIM
Çalışanların Buluşları
Hizmet buluşu ve serbest buluş
MADDE 113- (1) Çalışanın, bir işletme veya kamu idaresinde yükümlü olduğu faaliyeti
gereği gerçekleştirdiği ya da büyük ölçüde işletme veya kamu idaresinin deneyim ve
çalışmalarına dayanarak, iş ilişkisi sırasında yaptığı buluş, hizmet buluşudur.
(2) Birinci fıkrada belirtilen hizmet buluşunun dışında kalan buluş, serbest buluş olarak
kabul edilir.
(3) Öğrenciler ve ücretsiz olarak belirli bir süreye bağlı olmaksızın hizmet gören stajyerler
hakkında çalışanlara ilişkin hükümler uygulanır.
(4) Çalışan buluşu için uygulanan hükümler, diğer kanuni düzenlemeler ve taraflar
arasında yapılan sözleşme hükümleri saklı kalmak şartıyla, kamu kurum ve kuruluşlarında
çalışanların buluşları hakkında da uygulanır.
12618
(5) Kamu kurum ve kuruluşlarında çalışanlara buluşları için ödenecek bedel, buluştan elde
edilen gelirin üçte birinden az olamaz. Ancak buluş konusunun kamu kurum veya kuruluşunun
kendisi tarafından kullanılması hâlinde ödenecek bedel, bir defaya mahsus olmak üzere, bedelin
ödendiği ay için çalışana ödenen net ücretin on katından fazla olamaz.
(6) 3/7/2014 tarihli ve 6550 sayılı Araştırma Altyapılarının Desteklenmesine Dair Kanun
kapsamında yeterlik alan araştırma altyapılarında gerçekleşen buluşlar hakkında 6550 sayılı
Kanunda yer alan hükümler uygulanır. 6550 sayılı Kanunda hüküm bulunmayan hâllerde bu
Kanunun 121 inci maddesi hükmü kıyasen uygulanır.
Hizmet buluşuna dair bildirim yükümlülüğü
MADDE 114- (1) Çalışan, bir hizmet buluşu yaptığında, bu buluşunu yazılı olarak ve
geciktirmeksizin işverene bildirmekle yükümlüdür. Buluş birden çok çalışan tarafından
gerçekleştirilmişse, bu bildirim birlikte yapılabilir. İşveren, bildirimin kendisine ulaştığı tarihi,
bildirimde bulunan kişi veya kişilere gecikmeksizin ve yazılı olarak bildirir.
(2) Çalışan, teknik problemi, çözümünü ve hizmet buluşunu nasıl gerçekleştirmiş
olduğunu, bildiriminde açıklamak zorundadır. Buluşun daha iyi açıklanması bakımından varsa
resmini de işverene verir.
(3) Çalışan, yararlanmış olduğu işletme deneyim ve çalışmalarını, varsa diğer çalışanların
katkılarını ve bu katkıların şeklini, yaptığı işle ilgili olarak aldığı talimatları ve söz konusu
katkılar yanında kendisinin katkı payını da belirtir.
(4) İşveren, bildirimin kendisine ulaştığı tarihten itibaren iki ay içinde, bildirimin hangi
hususlarda düzeltilmesi gerektiğini çalışana bildirir. Talepte bulunulmaması hâlinde, ikinci
fıkrada belirtilen bildirim geçerli sayılır.
(5) Çalışanın bu Kanunda öngörülen şekilde bildirimde bulunabilmesi için, işveren
gereken yardımı göstermek zorundadır.
(6) Çalışan, hizmet buluşunu, serbest buluş niteliği kazanmadığı sürece gizli tutmakla
yükümlüdür.
İşverenin buluşa ilişkin hakkı ve hak talebinde bedel
MADDE 115- (1) İşveren, hizmet buluşu ile ilgili olarak tam veya kısmi hak talep
edebilir. İşveren bu talebi, çalışanın bildiriminin kendisine ulaştığı tarihten itibaren dört ay içinde
yazılı olarak çalışana bildirmek zorundadır. Çalışana böyle bir bildirimin süresinde yapılmaması
veya hak talebinde bulunulmadığına dair bildirim yapılması hâlinde, hizmet buluşu serbest buluş
niteliği kazanır.
(2) İşverenin hizmet buluşuna ilişkin tam hak talebinde bulunması hâlinde bununla ilgili
bildirimin çalışana ulaşması ile buluş üzerindeki tüm haklar işverene geçmiş olur.
(3) İşverenin hizmet buluşuna ilişkin kısmi hak talep etmesi hâlinde, hizmet buluşu
serbest buluş niteliği kazanır. Ancak bu durumda işveren, kısmi hakka dayanarak buluşu
kullanabilir. Bu kullanma, çalışanın buluşunu değerlendirmesini önemli ölçüde güçleştiriyorsa
çalışan, buluşa ilişkin hakkın tamamen devralınmasını veya kısmi hakka dayanan kullanım
hakkından vazgeçilmesini işverenden isteyebilir. İşveren, çalışanın bu isteğine ilişkin bildirimine
tebellüğ tarihinden itibaren iki ay içinde cevap vermezse, işverenin kısmi hakka dayanarak buluşu
kullanma hakkı sona erer.
12619
(4) İşverenin hizmet buluşuna ilişkin hak talebinde bulunmasından önce çalışanın buluş
üzerinde yapmış olduğu tasarruflar, işverenin haklarını ihlal ettiği ölçüde, işverene karşı geçersiz
sayılır.
(5) İşveren, tam hak talep etmediği takdirde, kendisine bildirimi yapılan buluşa ilişkin
bilgileri, çalışanın haklı menfaatlerinin devamı süresince gizli tutmakla yükümlüdür.
(6) İşveren hizmet buluşu üzerinde tam hak talep ederse, çalışan makul bir bedelin
kendisine ödenmesini işverenden isteyebilir. İşveren hizmet buluşu üzerinde kısmi hak talep
ederse, işverenin buluşu kullanması hâlinde, çalışanın makul bir bedelin kendisine ödenmesini
isteme hakkı doğar.
(7) Bedelin hesaplanmasında hizmet buluşunun ekonomik olarak değerlendirilebilirliği,
çalışanın işletmedeki görevi ve işletmenin buluşun gerçekleştirilmesindeki payı da dikkate alınır.
(8) İşveren, hizmet buluşuna ilişkin talepte bulunduktan sonra, buluşun korunmaya değer
olmadığını ileri sürerek bedelin ödenmesinden kaçınamaz. Ancak buluşun korunabilir olmadığı
konusunda açılan dava sonucunda mahkemenin davanın kabulüne karar vermesi hâlinde çalışan,
bedel talebinde bulunamaz.
(9) İşverenin hizmet buluşuna ilişkin kısmi veya tam hak talebinde bulunmasını takiben
bedel ve ödeme şeklî, işveren ile çalışan arasında imzalanan sözleşme veya benzeri bir hukuk
ilişkisi hükümlerince belirlenir.
(10) Hizmet buluşu birden çok çalışan tarafından gerçekleştirilmişse, bedel ve ödeme
şekli her biri için, dokuzuncu fıkraya uygun olarak ayrı ayrı belirlenir.
(11) Çalışan buluşları ile ilgili bedel tarifesi ve uyuşmazlık hâlinde izlenecek tahkim usulü
yönetmelikle belirlenir.
(12) Çalışan, serbest buluş niteliği kazanmış hizmet buluşu konusunda 119 uncu madde
hükümlerine tabi olmaksızın dilediği şekilde tasarrufta bulunabilir.
Hizmet buluşu için patent başvurusu yapılması
MADDE 116- (1) İşveren, kendisine bildirimi yapılan hizmet buluşu için tam hak
talebinde bulunmuşsa patent verilmesi amacıyla ilk başvuruyu Kuruma yapmakla yükümlüdür.
Ancak işveren, işletme menfaatleri gerektiriyorsa, patent başvurusu yapmaktan kaçınabilir. İkinci
fıkra hükmü saklı kalmak kaydıyla, başvuru yapmaktan kaçınılması durumunda, buluş için
işverenin ödemesi gereken bedelin hesaplanmasında, patent alınmamasından kaynaklanan çalışan
aleyhine muhtemel ekonomik kayıplar göz önünde tutulur.
(2) İşverenin hizmet buluşu için Kuruma ilk başvuru yükümlülüğü;
a) Hizmet buluşunun serbest buluş niteliği kazanması,
b) Çalışanın, buluşu için başvuru yapılmamasına rıza göstermesi,
c) İşletme sırlarının korunmasının başvuru yapmamayı gerektirmesi,
hâllerinden en az birinin gerçekleşmesiyle ortadan kalkar.
(3) Hizmet buluşu serbest buluş niteliği kazanmışsa, çalışan bizzat başvuru yapma
hakkına sahiptir.
(4) İşveren, tam hak talebinde bulunmuş olduğu hizmet buluşu için başvuruda bulunmaz
ve çalışanın belirleyeceği süre içinde de başvuruyu yapmazsa, buluş serbest buluş niteliği kazanır.
(5) İşveren, hizmet buluşu için tam hak talebinde bulunmuşsa, söz konusu buluşun
yabancı bir ülkede de korunması için başvuruda bulunabilir.
12620
(6) İşveren, çalışanın talebi üzerine, patent almak istemediği yabancı ülkeler için buluşu
serbest bırakmak ve bu ülkelerde çalışana patent almak için talepte bulunma imkânını sağlamakla
yükümlüdür. Buluşun serbest bırakılması, rüçhan hakkı süresinin geçirilmemesi açısından, makul
bir süre içinde yapılır.
(7) İşveren, çalışanın yabancı ülkelerde patent alabilmesi amacıyla buluşu serbest
bırakırken, bu ülkelerde uygun bir ücret karşılığında buluşu kullanabilmek için inhisari olmayan
nitelikte bir kullanım hakkını saklı tutma ve saklı tuttuğu bu hakkından doğan menfaatlerine zarar
verilmemesini talep etme hakkına sahiptir.
Çalışan buluşlarına ilişkin hükümlerin emredici niteliği ve hakkaniyete uygunluk
şartı
MADDE 117- (1) İşverenler tarafından, bu Kitabın çalışan buluşlarına ilişkin
hükümlerine aykırı olacak şekilde çalışanların aleyhine düzenleme ve uygulama yapılamaz.
Tarafların çalışan buluşlarına ilişkin sözleşme yapma serbestliği, hizmet buluşlarında patent
verilmesi için yapılacak başvurudan; serbest buluşlarda ise çalışanın işverene yapacağı bildirim
yükümlülüğünden sonra başlar.
(2) Hizmet buluşları ile serbest buluşlar konusunda işveren ile çalışan arasında yapılan
sözleşmeler, çalışan buluşlarıyla ilgili emredici hükümlere aykırı olmasa dahi, önemli ölçüde
hakkaniyetle bağdaşmıyorsa geçersiz sayılır. Aynı kural belirlenen bedel için de geçerlidir.
(3) Sözleşmenin veya belirlenmiş olan bedelin hakkaniyete aykırı olduğu hakkındaki
itirazlar, iş sözleşmesinin bitiminden itibaren en geç altı ay içinde yazılı olarak ileri sürülebilir.
Tarafların patent başvurusu ile ilgili hak ve yükümlülükleri
MADDE 118- (1) Çalışan, patent alınabilmesi için gerekli bilgileri işverene vermek ve
gerekli yardımı yapmakla yükümlüdür. İşveren de hizmet buluşuna patent verilmesi için yaptığı
başvuru ve eklerinin suretlerini çalışana vermek ve çalışanın talebi üzerine başvuru işlemleri
sırasındaki gelişmeleri ona bildirmekle yükümlüdür.
(2) İşveren, çalışanın hizmet buluşu sebebiyle talep ettiği bedeli ödemeden önce, patent
başvurusundan veya patent hakkından vazgeçmek isterse durumu çalışana bildirmekle
yükümlüdür. Çalışanın talebi üzerine işveren, masrafları çalışana ait olmak üzere patent hakkını
veya patent alınması için gerekli olan belgeleri çalışana devretmek zorundadır. Çalışan, bu
konuda kendisine yapılan bildirime, bildirim tarihinden itibaren üç ay içinde cevap vermezse,
işveren patent başvurusu veya patentin sağladığı haklardan vazgeçebilir.
(3) İşveren, ikinci fıkrada belirtilen bildirimle birlikte hizmet buluşundan inhisari olmayan
yararlanma hakkını, makul bir bedel karşılığında saklı tutabilir.
(4) Çalışan buluşundan doğan hak ve yükümlülükler, iş sözleşmesinin sona ermiş
olmasından etkilenmez.
Serbest buluş, bildirim yükümlülüğü ve teklifte bulunma yükümlülüğü
MADDE 119- (1) Çalışan, iş sözleşmesi ilişkisi içindeyken serbest bir buluş yaptığı
takdirde, durumu geciktirmeden işverene bildirmekle yükümlüdür. Bildirimde, buluş ve
gerekiyorsa buluşun gerçekleştirilme şekli hakkında bilgi vermek suretiyle, buluşun gerçek bir
serbest buluş sayılıp sayılmayacağı konusunda işverenin bir kanaate varabilmesi sağlanır.
12621
(2) İşveren, buluşun serbest bir buluş olmadığına ilişkin itirazını, kendisine yapılan
bildirim tarihinden itibaren üç ay içinde yazılı bir bildirimle ileri sürebilir.
(3) Serbest buluşun işverenin faaliyet alanı içinde değerlendirilebilir olmadığı açıksa,
çalışanın bildirim yükümlülüğü yoktur.
(4) Serbest buluş, işletmenin faaliyet alanına girmekteyse veya işletme söz konusu
buluşun ilgili olduğu alanda faaliyette bulunmak için ciddi hazırlıklar içindeyse; çalışan, serbest
buluşunu iş ilişkisini sürdürmekte olduğu sırada başka bir şekilde değerlendirmeye başlamadan
önce, tam hak tanımaksızın uygun şartlar altında buluşundan yararlanma imkânı vermek için
işverene teklifte bulunmakla yükümlüdür. İşveren, teklifin kendisine ulaştığı tarihten itibaren üç
ay içinde cevap vermezse, bu konudaki öncelik hakkını kaybeder. İşveren, kendisine yapılan
teklifi kabul eder, ancak öngörülmüş şartları uygun bulmazsa, şartlar tarafların talebi üzerine
mahkeme tarafından tespit edilir.
Çalışanın önalım hakkı
MADDE 120- (1) İşverenin iflas etmesi ve iflas idaresinin de buluşu işletmeden ayrı
olarak devretmek istemesi hâlinde çalışanın, yapmış olduğu ve işverenin de tam hak talebinde
bulunduğu buluşa ilişkin olarak önalım hakkı vardır.
(2) Çalışan buluşundan doğan bedel alacağı, imtiyazlı alacaklardandır. İflas idaresi bu
nitelikteki birden çok bedel alacağını, alacaklılar arasında alacakları oranında dağıtır. Çalışan,
bedel alacağı yerine buluşunun serbest buluşa dönüşmesini talep edebilir.
Yükseköğretim kurumlarında gerçekleştirilen buluşlar
MADDE 121- (1) 2547 sayılı Kanunun 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde
tanımlanan yükseköğretim kurumları ile Millî Savunma Bakanlığı ve İçişleri Bakanlığına bağlı
yükseköğretim kurumlarında yapılan bilimsel çalışmalar veya araştırmalar sonucunda
gerçekleştirilen buluşlar için, özel kanun hükümleri ve bu madde kapsamındaki düzenlemeler
saklı kalmak kaydıyla, çalışanların buluşlarına ilişkin hükümler uygulanır.
(2) Yükseköğretim kurumlarında yapılan bilimsel çalışmalar veya araştırmalar sonucunda
bir buluş gerçekleştiğinde buluşu yapan, buluşunu yazılı olarak ve geciktirmeksizin
yükseköğretim kurumuna bildirmekle yükümlüdür. Patent başvurusu yapılmışsa yükseköğretim
kurumuna başvuru yapıldığına dair bildirim yapılır.
(3) Yükseköğretim kurumu, buluş üzerinde hak sahipliği talebinde bulunması durumunda,
patent başvurusu yapmakla yükümlüdür. Aksi takdirde buluş, serbest buluş niteliği kazanır.
(4) Yükseköğretim kurumunun hak sahipliği talebine karşı buluşu yapan, buluşunun
serbest buluş olduğunu ileri sürerek itiraz edebilir. Yapılan itiraz, yükseköğretim kurumu
tarafından yazılı gerekçeler de belirtilerek karara bağlanır. Aksi takdirde buluş, serbest buluş
niteliği kazanır.
(5) Yükseköğretim kurumlarında gerçekleştirilen buluşlar hakkında 115 inci, 116 ncı, 118
inci maddeler ile 119 uncu maddenin dördüncü fıkrası hükümleri uygulanmaz.
12622
(6) Yükseköğretim kurumu başvurudan veya patent hakkından vazgeçmek isterse veya
buluş, patent başvurusu yapıldıktan sonra serbest buluş niteliği kazanırsa, yükseköğretim kurumu
öncelikle buluşu yapana başvuru veya patent hakkını devralmasını teklif eder. Buluşu yapanın
teklifi kabul etmesi durumunda haklar devredilir. Bu durumda yükseköğretim kurumu, buluşu
yapana patent alınması ve korunması için gerekli olan belgeleri verir. Yükseköğretim kurumu,
başvuru veya patent hakkını buluşu yapana devretmesi durumunda inhisari nitelikte olmayan
kullanım hakkını uygun bir bedel karşılığında saklı tutabilir. Buluşu yapanın teklifi kabul
etmemesi durumunda patent başvurusu veya patent üzerindeki tasarruf yetkisi yükseköğretim
kurumuna ait olur.
(7) Yükseköğretim kurumu, kusuru nedeniyle başvuru işlemlerinin veya patent hakkının
sona ermesine sebep olursa buluşu yapanın uğradığı zararı tazmin etmekle yükümlüdür.
(8) Buluştan elde edilen gelirin yükseköğretim kurumu ve buluşu yapan arasındaki
paylaşımı, buluşu yapana gelirin en az üçte biri verilecek şekilde belirlenir. Buluştan elde edilen
gelirin yükseköğretim kurumu hissesi ilgili yükseköğretim kurumu bütçesine özgelir olarak
kaydedilir ve başta bilimsel araştırmalar olmak üzere yükseköğretim kurumunun ihtiyaçlarının
karşılanması için kullanılır.
(9) 2547 sayılı Kanunun 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının (l) bendinde tanımlanan
öğretim elemanları ile stajyerlerin ve öğrencilerin diğer kamu kurumları veya özel kuruluşlarla
belirli bir sözleşme kapsamında yapmış oldukları çalışmalar sonucunda ortaya çıkan buluşlar
üzerindeki hak sahipliğinin belirlenmesinde, diğer kanunlardaki hükümler saklı kalmak kaydıyla
sözleşme hükümleri esas alınır.
(10) Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar yönetmelikle belirlenir.
Kamu destekli projelerde ortaya çıkan buluşlar
MADDE 122- (1) Kamu kurum ve kuruluşları tarafından desteklenen projelerde ortaya
çıkan buluşların, destek sağlayan kamu kurumuna yönetmeliğe uygun olarak bildirilmesi
zorunludur. Bu bildirimin yapıldığı tarihten itibaren bir yıl içinde proje desteğinden faydalanan
kişi, buluş konusu üzerinde hak sahipliği talep edip etmediği konusundaki tercihini kamu
kurumuna yazılı olarak bildirir. Proje desteğinden faydalanan kişi bu süre içinde hak sahipliği
talep etmezse veya hak sahipliğine ilişkin tercihini yazılı olarak yapmazsa destek sağlayan kamu
kurumu veya kuruluşu buluş için hak sahipliğini alabilir. Proje desteğinden faydalanan kişi, hak
sahipliğine ilişkin süreç tamamlanana kadar, buluşa patent veya faydalı model verilmesini
etkileyecek nitelikte açıklamalarda bulunamaz.
(2) Proje desteğinden faydalanan kişi, buluşa ilişkin olarak hak sahipliği talebinde
bulunması durumunda, buluş için patent başvurusu yapmakla yükümlüdür. Başvuruda destek
sağlayan kamu kurum veya kuruluşu belirtilir.
(3) Kamu kurum veya kuruluşunun, proje desteğinden faydalanan kişiden patent konusu
buluşun kullanımına veya kullanım için giriştiği çabalarına ilişkin düzenli aralıklarla bilgi isteme
hakkı vardır. Kamu kurum veya kuruluşu tarafından istenen ticari ve finansal mahiyetteki bu
bilgiler gizli tutulur. Buluşun kullanımından elde edilen gelirin paylaşımı sözleşme ile belirlenir.
12623
(4) Proje desteğinden faydalanan kişinin buluş üzerinde hak sahipliği talep etmesi hâlinde
kamu kurum veya kuruluşu, buluşun kendi ihtiyaçları için kullanımına ilişkin bedelsiz bir lisans
hakkına sahip olur. Bu haktan feragat, sözleşmede belirtilmesi şartıyla mümkündür. Aşağıda
sayılan durumlarda kamu kurum veya kuruluşu, patent konusu buluşu kullanma veya kullanılması
için makul şartlarda üçüncü kişilere lisans verilmesini isteme hakkına sahip olur:
a) Proje desteğinden faydalanan kişinin 130 uncu madde hükmüne göre patent konusu
buluşu kullanmaması veya kullanım için girişimde bulunmaması.
b) Proje desteğinden faydalanan kişi veya lisans alan tarafından üretilen patent konusu
ürünün, kamu sağlığı veya millî güvenlik nedenleriyle ortaya çıkan ihtiyacı karşılayamaması,
c) Proje desteğinden faydalanan kişi veya lisans alan tarafından üretilen patent konusu
ürünün, kamu kurum veya kuruluşunun ihtiyacını karşılayamaması.
(5) Dördüncü fıkra kapsamındaki lisans uygulaması zorunlu lisansa ilişkin hükümlerin
uygulanmasını etkilemez.
(6) 28/2/2008 tarihli ve 5746 sayılı Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin
Desteklenmesi Hakkında Kanun kapsamında kurulan Ar-Ge veya tasarım merkezlerinde veya
26/6/2001 tarihli ve 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu kapsamında kurulan
teknoloji geliştirme bölgelerinde, kamu kurum ve kuruşları desteğiyle bir sözleşme çerçevesinde
yürütülmeyen çalışmalarda veya proje bazlı olmayan kamu desteklerinde ortaya çıkan buluşlar
için bu madde hükümleri uygulanmaz.
ALTINCI KISIM
Ek ve Gizli Patent
Ek patent
MADDE 123- (1) Patent başvurusu sahibi, patent konusu buluşu mükemmelleştiren veya
geliştiren ve 91 inci maddenin birinci fıkrası kapsamında asıl patentin konusu ile bütünlük içinde
bulunan buluşların korunması için işlemleri devam eden asıl patent başvurusuna ek patent
başvurusunda bulunabilir.
(2) Ek patent başvurusu, asıl patent başvurusuna belge verilmesi kararının yayımına kadar
yapılabilir. Ek patent başvurusunun başvuru tarihi, 90 ıncı madde uyarınca ek patent
başvurusunun Kuruma verildiği tarihtir.
(3) Ek patent başvurusunun araştırma raporu, asıl patent başvurusunun araştırma raporu
ile birlikte ya da daha sonra düzenlenir. Ek patent başvurusu için 83 üncü maddenin dördüncü
fıkrasında belirtilen buluş basamağının değerlendirilmesinde, asıl patent başvurusu tekniğin
bilinen durumu olarak dikkate alınmaz.
(4) Asıl patent başvurusuna patent verilmesi kararından önce, ek patent başvurusu için
patent verilemez.
(5) Ek patentin süresi, ek patentin başvuru tarihinden itibaren başlar ve asıl patentin
süresinin bitimine kadardır.
(6) Ek patent başvuruları ve ek patent için yıllık ücret ödenmez.
12624
(7) Ek patent başvurusu, başvuru işlemleri sırasında başvuru sahibinin talebi üzerine her
zaman bağımsız bir patent başvurusuna dönüştürülebilir. Kurum tarafından ek patent
başvurusunun asıl patent başvurusuyla gerekli bağının olmadığının tespit edilmesi durumunda
bildirim tarihinden itibaren üç ay içinde ek patent başvurusu bağımsız patent başvurusuna
dönüştürülür.
(8) Asıl patentin hükümsüz kılınması veya asıl patent sahibinin patent hakkından
vazgeçmesi ya da yıllık ücretinin ödenmemesi nedeniyle asıl patent hakkının sona ermesi
durumunda ek patent, bağımsız patente dönüştürülür.
(9) Patentin hükümsüzlüğüne ilişkin karar, zorunlu olarak ek patentlerin de hükümsüz
olması sonucunu doğurmaz. Ancak 99 uncu madde uyarınca verilen hükümsüzlük kararının
tebliğinden itibaren üç ay içinde, ek patentlerin bağımsız patentlere dönüştürülmesi için
başvuruda bulunulmazsa, patentin hükümsüzlüğü ek patentlerin de hükümsüz olması sonucunu
doğurur.
(10) Asıl patent başvurusunun geri çekilmesi veya geri çekilmiş sayılması ya da
reddedilmesi veya yıllık ücretinin ödenmemesi nedeniyle geçersiz sayılması durumunda ek patent
başvurusu, bağımsız patent başvurusuna dönüştürülür.
(11) Asıl patent başvurusuna birden fazla ek patent başvurusu yapılmışsa, ilk yapılan ek
patent başvurusu ya da ek patent yedinci, sekizinci ve dokuzuncu fıkralara göre bağımsız patente
ya da bağımsız patent başvurusuna dönüştürülebilir. Diğer ek patent başvuruları, dönüşen
bağımsız patentin veya başvurunun ekleri sayılır.
(12) Ek patent başvurusu veya ek patent, bağımsız bir patent başvurusuna veya bağımsız
bir patente dönüşmesi hâlinde dönüştürme tarihinden itibaren yıllık ücret ödemelerine tabi olup,
koruma süresi de beşinci fıkrada belirtilen süredir.
(13) Aksi açıkça öngörülmediği ve ek patentin niteliğine aykırı düşmediği takdirde,
bu Kanunun patente ilişkin hükümleri, ek patent hakkında da uygulanır.
(14) Faydalı model başvurusu için ek başvuru yapılamaz.
Gizli patent
MADDE 124- (1) Kurum, başvuru konusu buluşun millî güvenlik açısından önem taşıdığı
kanısına varırsa başvurunun bir suretini görüş almak üzere Millî Savunma Bakanlığına iletir ve
durumu başvuru sahibine bildirir.
(2) Millî Savunma Bakanlığı, başvuru işlemlerinin gizli yürütülmesine karar verirse
bildirim tarihinden itibaren üç ay içinde kararını Kuruma bildirir. Gizlilik kararı verilmemesi veya
söz konusu süre içinde Kuruma bildirimde bulunulmaması hâlinde Kurum, başvuru ile ilgili
işlemleri başlatır.
(3) Patent başvurusunun gizliliğe tabi olması hâlinde Kurum, durumu başvuru sahibine
bildirir ve başvuru ile ilgili başka bir işlem yapmadan başvuruyu gizli patent başvurusu olarak
sicile kaydeder.
(4) Patent başvurusu sahibi, gizli patent başvuru konusu buluşu, yetkisi olmayan kişilere
açıklayamaz.
(5) Patent başvurusu sahibinin talebi üzerine, patent başvuru konusu buluşun kısmen veya
tamamen kullanılmasına, Millî Savunma Bakanlığınca izin verilebilir.
12625
(6) Patent başvurusu sahibi, patent başvurusunun gizli tutulduğu süre için, Devletten
tazminat isteyebilir. Ödenecek tazminat miktarı konusunda anlaşma sağlanamazsa tazminat
miktarı mahkeme tarafından belirlenir. Tazminat, buluşun önemi ve patent başvurusu sahibinin
onu serbestçe kullanabilmesi hâlinde elde edeceği muhtemel gelirin miktarı göz önünde tutularak
hesaplanır. Patent başvurusu sahibinin kusuruyla gizli patent başvuru konusu olan buluş
açıklanmışsa tazminat isteme hakkı ortadan kalkar.
(7) Gizli patent başvuruları için gizli kaldığı süre boyunca, Kuruma yıllık ücret ödenmez.
(8) Kurum, Millî Savunma Bakanlığının talebi üzerine, patent başvurusu için öngörülmüş
gizliliği kaldırabilir. Gizliliği kaldırılmış bir patent başvurusu, gizliliği kaldırıldığı tarihten
itibaren patent başvurusu olarak işlem görür.
(9) Türkiye’de gerçekleştirilen bir buluş millî güvenlik açısından önem taşıyorsa söz
konusu buluş için başka bir ülkede patent başvurusunda bulunulamaz. Türkiye’de gerçekleştirilen
bir buluş için Kuruma yapılan bir patent başvurusu birinci ila sekizinci fıkra hükümlerine tabiyse
Millî Savunma Bakanlığının izni olmadan, söz konusu buluş için başka bir ülkede patent
başvurusu yapılamaz.
(10) Buluşu yapanın yerleşim yeri Türkiye’deyse aksi ispat edilinceye kadar, buluşun
Türkiye’de yapılmış olduğu kabul edilir.
YEDİNCİ KISIM
Lisans
BİRİNCİ BÖLÜM
Sözleşmeye Dayalı Lisans
Sözleşmeye dayalı lisans
MADDE 125- (1) Patent başvurusu veya patent, lisans sözleşmesine konu olabilir.
(2) Lisans, inhisari lisans veya inhisari olmayan lisans şeklinde verilebilir. Sözleşmede
aksi kararlaştırılmamışsa lisans, inhisari değildir. İnhisari olmayan lisans sözleşmelerinde lisans
veren patent konusu buluşu kendi kullanabileceği gibi, üçüncü kişilere aynı buluşa ilişkin başka
lisanslar da verebilir. İnhisari lisans söz konusu olduğu zaman, lisans veren başkasına lisans
veremez ve hakkını açıkça saklı tutmadıkça, kendisi de patent konusu buluşu kullanamaz.
(3) Sözleşmede aksi kararlaştırılmamışsa lisans sahipleri, lisanstan doğan haklarını
üçüncü kişilere devredemez veya alt lisans veremez.
(4) Sözleşmede aksi kararlaştırılmamışsa sözleşmeye dayalı olarak lisans alan kişi,
patentin koruma süresi boyunca patent konusu buluşun kullanılmasına ilişkin her türlü tasarrufta
bulunabilir. Lisans alan, lisans sözleşmesinde yer alan şartlara uymak zorundadır. Aksi takdirde
patent sahibi, patentten doğan haklarını lisans alana karşı ileri sürebilir.
Bilgi verme yükümlülüğü
MADDE 126- (1) Sözleşmede aksi kararlaştırılmamışsa patent başvurusunu veya patenti
devreden veya lisansını veren, devralan veya lisans alana patent konusu buluşun normal bir
kullanımı için zorunlu olan teknik bilgileri vermekle yükümlüdür.
(2) Devralan veya lisans alan kişi, kendisine verilen gizli bilgilerin açıklanmasını önlemek
için gerekli tedbirleri almakla yükümlüdür.
12626
Hakkın devrinden ve lisans vermeden doğan sorumluluk
MADDE 127- (1) Patent başvurusunun veya patentin sağladığı hakları devreden veya
lisans veren kişinin bu işlemleri yapmaya yetkili olmadığı sonradan anlaşılırsa söz konusu kişi bu
durumdan ilgililere karşı sorumlu olur.
(2) Patent başvurusunun geri alınması veya başvurunun reddedilmesi ya da patent
hakkının hükümsüzlüğüne mahkemece karar verilmiş olması hâllerinde, tarafların hakkı devreden
veya lisans veren bakımından daha kapsamlı bir sorumluluğu sözleşme ile öngörmemiş olmaları
hâlinde, 139 uncu madde hükümleri uygulanır.
(3) Devreden veya lisans verenin kötüniyetle hareket etmesi hâlinde bu kişiler, fiillerinden
her zaman sorumludur. Devreden veya lisans veren, üzerinde tasarruf edilen patent başvurusu
veya patente konu olan buluşun, patentle korunabilirliği konusunda Türkçe veya yabancı dildeki
rapor ve kararları veya bu konuda bildiklerini karşı tarafa bildirmemiş ve bunlara ilişkin beyanları
içeren belgelere sözleşmede yer vermemişse kötüniyetin varlığı kabul edilir.
(4) Bu madde hükümlerinden doğan tazminatı talep süresi, sorumluluk davasına dayanak
olan mahkeme kararının kesinleşme tarihinde başlar.
Lisans verme teklifi
MADDE 128- (1) Patent başvurusu veya patent sahibi, Kuruma yapacağı yazılı taleple,
patent konusu buluşu kullanmak isteyen herkese lisans vereceğini bildirebilir. Lisans verme teklifi
Bültende yayımlanır.
(2) Sicilde kayıtlı inhisari lisans varsa patent başvurusu veya patent sahibi başkalarına
lisans verme teklifinde bulunamaz.
(3) Patent başvurusu veya patent sahibi, lisans verme teklifini her zaman geri alabilir.
Teklifin geri alınması Bültende yayımlanır.
İKİNCİ BÖLÜM
Zorunlu Lisans
Zorunlu lisans
MADDE 129- (1) Zorunlu lisans, aşağıda belirtilen şartlardan en az birinin bulunması
hâlinde verilebilir:
a) 130 uncu madde hükmüne göre patent konusu buluşun kullanılmaması.
b) 131 inci maddede belirtilen patent konularının bağımlılığının söz konusu olması.
c) 132 nci maddede belirtilen kamu yararının söz konusu olması.
ç) 30/4/2013 tarihli ve 6471 sayılı Kanunla katılmamız uygun bulunan Ticaretle Bağlantılı
Fikri Mülkiyet Hakları Anlaşmasını Değiştiren Protokolde belirtilen şartların sağlanması hâlinde
başka ülkelerdeki kamu sağlığı sorunları sebebiyle eczacılık ürünlerinin ihracatının söz konusu
olması.
d) Islahçının, önceki bir patente tecavüz etmeden yeni bir bitki çeşidi geliştirememesi.
e) Patent sahibinin, patent kullanılırken rekabeti engelleyici, bozucu veya kısıtlayıcı
faaliyetlerde bulunması.
12627
(2) Birinci fıkranın (a), (b) ve (ç) bentleri kapsamında verilecek zorunlu lisans
mahkemeden; (e) bendi kapsamında verilecek zorunlu lisans Rekabet Kurumundan talep edilir.
Birinci fıkranın (ç) bendi uyarınca yapılan zorunlu lisans taleplerinde acil durumlar ve birinci
fıkranın (e) bendi hariç olmak üzere, zorunlu lisans talep edenin, patent sahibinden makul ticari
şartlar altında sözleşmeye dayalı lisans istemesine rağmen makul bir süre içinde alamadığına dair
kanıt talebe eklenir. Mahkeme, zorunlu lisans talebinin bir sureti ile ekli belgelerin birer suretini
patent sahibine gecikmeksizin gönderir. Patent sahibine, bunlara karşı delilleriyle birlikte
görüşlerini sunması için bildirim tarihinden itibaren bir ay süre verilir.
(3) Mahkeme, varsa patent sahibinin görüşlerini zorunlu lisans talep edene tebliğ eder ve
bir ay içinde talebin reddine veya zorunlu lisansın verilmesine karar verir. Bu süre uzatılamaz.
Patent sahibi, zorunlu lisans talebine itiraz etmemişse, mahkeme gecikmeksizin zorunlu lisansa
karar verir.
(4) Zorunlu lisansın verildiği kararda; lisansın kapsamı, bedeli, süresi, lisans alan
tarafından gösterilen teminat, kullanıma başlama zamanı ile patentin ciddi ve etkin kullanımını
sağlayan önlemler belirtilir.
(5) Mahkeme kararına karşı kanun yollarına başvurulduğunda, patent sahibi tarafından
zorunlu lisans uygulamasının durdurulması için sunulan deliller mahkemece yeterli görülürse,
buluşun kullanımı, lisansa ilişkin kararın kesinleşmesine kadar ertelenir.
(6) Patent sahibinin, önceki bir bitki çeşidine ait ıslahçı hakkına tecavüz etmeden patent
hakkını kullanamaması durumu zorunlu lisansa konu olabilir. Bu durumda, 5042 sayılı Kanun
hükümleri uygulanır.
(7) Birinci fıkranın (d) bendine göre lisans verilmesi durumunda patent sahibi, korunan
bitki çeşidinin kullanımı için kendisine; altıncı fıkraya göre lisans verilmesi durumunda da yeni
bitki çeşidine ait ıslahçı hakkı sahibi, korunan buluşun kullanımı için kendisine makul şartlarda
karşılıklı lisans verilmesini talep edebilir.
(8) Birinci fıkranın (d) bendi ile altıncı fıkrada belirtilen lisanslar için talep sahibi;
a) Patent sahibine veya yeni bitki çeşidine ait ıslahçı hakkı sahibine sözleşmeye dayalı bir
lisans elde etmek için başvurduğunu ancak sonuç alamadığını,
b) Korunan bitki çeşidiyle veya patentle korunan buluşla kıyaslandığında, sonraki buluşun
veya bitki çeşidinin, büyük ölçüde ekonomik yarar sağlayan önemli bir teknik ilerleme
gösterdiğini,
ispat ederek zorunlu lisans verilmesini mahkemeden talep edebilir.
(9) Birinci fıkranın (ç) bendi hükmü saklı kalmak kaydıyla zorunlu lisans, esas olarak
yurtiçi pazara arz için verilir.
Kullanılmama durumunda zorunlu lisans
MADDE 130- (1) Patent sahibi veya yetkili kıldığı kişi, patentle korunan buluşu
kullanmak zorundadır. Kullanımın değerlendirilmesinde pazar şartları ve patent sahibinin
kontrolü ve iradesi dışındaki şartlar göz önünde tutulur.
12628
(2) Patentin verilmesi kararının Bültende yayımlanmasından itibaren üç yıllık veya patent
başvurusu tarihinden itibaren dört yıllık sürelerden hangisi daha geç sona eriyorsa, o sürenin
bitiminden itibaren ilgili herkes zorunlu lisans talebinin yapıldığı tarihte, patent konusu buluşun
kullanılmaya başlanmamış olduğu veya kullanım için ciddi ve gerçek girişimlerde bulunulmadığı
ya da kullanımın ulusal pazar ihtiyacını karşılayacak düzeyde olmadığı gerekçesiyle zorunlu
lisans verilmesini talep edebilir. Söz konusu durum, haklı bir neden olmaksızın, buluşun
kullanımına aralıksız olarak üç yıldan fazla ara verildiği hâllerde de uygulanır.
Patent konularının bağımlılığı hâlinde zorunlu lisans
MADDE 131- (1) Patent konusu buluşun, önceki patentin sağladığı haklara tecavüz
edilmeksizin kullanılmasının mümkün olmaması hâlinde, patent konuları arasında bağımlılık söz
konusu olacağından, sonraki tarihli patentin sahibi önceki tarihli patent konusu buluşu, sahibinin
izni olmaksızın kullanamaz.
(2) Patent konuları arasında bağımlılık olması hâlinde, sonraki tarihli patentin sahibi,
patent konusu buluşunu kullanmak için, buluşunun önceki tarihli patent konusu buluşa göre
büyük ölçüde ekonomik yarar sağlayan önemli bir teknik ilerleme göstermesi şartıyla zorunlu
lisans verilmesini talep edebilir. Sonraki tarihli patentin sahibine zorunlu lisans verilmişse, önceki
tarihli patentin sahibi de sonraki tarihli patent konusu buluşu kullanmak için kendisine zorunlu
lisans verilmesini talep edebilir.
(3) Bağımlılığı olan patentlerden birinin hükümsüzlüğü veya patent hakkının sona ermesi
hâlinde, zorunlu lisans kararı da ortadan kalkar.
Kamu yararı nedeniyle zorunlu lisans
MADDE 132- (1) Kamu sağlığı veya millî güvenlik nedenleriyle patent konusu buluşun
kullanılmaya başlanılması, kullanımın artırılması, genel olarak yaygınlaştırılması, yararlı bir
kullanım için ıslah edilmesinin büyük önem taşıması veya patent konusu buluşun
kullanılmamasının ya da nitelik veya nicelik bakımından yetersiz kullanılmasının ülkenin
ekonomik veya teknolojik gelişimi bakımından ciddi zararlara sebep olacağı hâllerde, ilgili
bakanlığın teklifi üzerine Bakanlar Kurulunca;
a) Kamu yararı bulunduğu gerekçesiyle zorunlu lisans verilmesine,
b) Buluşun kamu yararını karşılayacak yeterlikte kullanımı patent sahibi tarafından
gerçekleştirilebilecekse buluşun şartlı olarak zorunlu lisans konusu yapılmasında kamu yararı
bulunduğuna,
karar verilir.
(2) Patent başvurusu veya patent konusu buluşun kullanımının kamu sağlığı veya millî
güvenlik bakımından önemli olması hâlinde, Millî Savunma Bakanlığı veya Sağlık Bakanlığının
uygun görüşü alınarak ilgili bakanlık tarafından teklifte bulunulur.
(3) Kamu yararı gerekçesiyle verilen zorunlu lisanslar inhisari olabilir. Millî güvenlik
bakımından önemli olduğu gerekçesi ile verilen zorunlu lisans kararı, buluşun bir veya birkaç
işletme tarafından kullanılması ile sınırlandırılabilir.
12629
Zorunlu lisansın hukuki niteliği ve güven ilişkisi
MADDE 133- (1) Zorunlu lisans, inhisari değildir ancak kamu yararı gerekçesiyle verilen
zorunlu lisanslar inhisari olabilir. Zorunlu lisans süre, bedel ve kullanım alanı göz önüne alınarak
belirli şartlar altında verilir. Mahkeme bedeli belirlerken patentin ekonomik değerini göz önüne
alır. 129 uncu maddenin birinci fıkrasının (ç) bendi uyarınca verilecek zorunlu lisanslarda bedel
belirlenirken, ticari olmayan ve insani amaçlar göz önüne alınarak bu tür kullanımın ithalatçı ülke
açısından ekonomik değeri dikkate alınır.
(2) Zorunlu lisans verilmesi hâlinde, lisans alanın alt lisans verme ve patent konusunu
ithal etme hakkı yoktur. Ancak kamu yararı gerekçesiyle verilen zorunlu lisansta lisans alan,
kamu yararı gereği açıkça ithale yetkili kılınmışsa patent konusu ithal edilebilir. Bu ithal izni,
ihtiyaçla sınırlı olarak ve geçici bir süre için verilir.
(3) Zorunlu lisans sebebiyle, patent sahibi ve lisans alan arasında doğan güven ilişkisi,
patent sahibi tarafından ihlal edilirse lisans alan, ihlalin buluşun değerlendirilmesindeki etkisine
göre, patent sahibinin isteyebileceği lisans bedelinden indirim yapılmasını talep edebilir.
Ek patentte zorunlu lisans kapsamı
MADDE 134- (1) Zorunlu lisans, lisansın kabul tarihinde mevcut bulunan patentin
eklerini de kapsar. Zorunlu lisansın verilmesinden sonra yeni ek patentler verilmişse ve bunlar
lisans konusu patentle aynı kullanım amacına hizmet etmekte ise lisans alan, mahkemeden eklerin
de zorunlu lisans kapsamına dâhil edilmesi talebinde bulunabilir. Taraflar ek patentler nedeniyle
genişletilen lisansın bedeli ve diğer şartları konusunda anlaşamazlarsa bunlar mahkeme tarafından
belirlenir.
Zorunlu lisansın devri
MADDE 135- (1) Zorunlu lisansın devrinin geçerli olabilmesi için işletme ile birlikte
veya işletmenin lisansın değerlendirildiği kısmı ile birlikte devredilmesi gerekir. Zorunlu lisansın,
patent konularının bağımlılığı gerekçesiyle verilmesi hâlindeyse lisans, bağımlı patentle birlikte
devredilir.
Şartlarda değişiklik talebi ve zorunlu lisansın iptali
MADDE 136- (1) Lisans alan veya patent sahibi, zorunlu lisans verilmesinden sonra,
zorunlu lisansa göre daha uygun şartlarda sözleşmeye dayalı lisans vermiş olması gibi sonradan
ortaya çıkan ve değişikliği haklı kılan olaylara dayanarak mahkemeden zorunlu lisans bedelinde
veya şartlarında değişiklik yapılmasını talep edebilir.
(2) Lisans alan, zorunlu lisanstan doğan yükümlülüklerini ciddi şekilde ihlal ettiği veya
sürekli olarak yerine getirmediği takdirde mahkeme, patent sahibinin talebi üzerine, patent
sahibinin tazminat hakları saklı kalmak kaydıyla lisansı iptal edebilir.
(3) Zorunlu lisansın verilmesine neden olan şartların sona ermesi ve tekrarlanma
olasılığının ortadan kalkması hâlinde, talep üzerine mahkeme zorunlu lisansı iptal eder.
Sözleşmeye dayalı lisans hükümlerinin uygulanabilirliği
MADDE 137- (1) 129 ila 136 ncı maddelerdeki hükümlere aykırı olmamak üzere, 125
inci ve 126 ncı maddelerde belirtilen sözleşmeye dayalı lisans ile ilgili hükümler zorunlu lisansa
da uygulanır.
12630
SEKİZİNCİ KISIM
Hakkın Sona Ermesi
BİRİNCİ BÖLÜM
Hükümsüzlük
Hükümsüzlük hâlleri
MADDE 138- (1) Kurumun nihai kararından sonra;
a) Patent konusu, 82 nci ve 83 üncü maddelere göre patent verilebilirlik şartlarını
taşımıyorsa,
b) Buluş, 92 nci maddenin birinci, ikinci ve üçüncü fıkraları uyarınca yeteri kadar
açıklanmamışsa,
c) Patent konusu, başvurunun ilk hâlinin kapsamını aşıyorsa veya patentin, 91 inci
maddeye göre yapılan bölünmüş bir başvuruya veya 110 uncu maddenin üçüncü fıkrasının (b)
bendine göre yapılan bir başvuruya dayanması durumunda en önceki başvurunun ilk hâlinin
kapsamını aşıyorsa,
ç) Patent sahibinin, 109 uncu maddeye göre patent isteme hakkına sahip olmadığı
ispatlanmışsa,
d) Patentin sağladığı korumanın kapsamı aşılmışsa,
patentin hükümsüz kılınmasına ilgili mahkeme tarafından karar verilir.
(2) Mahkeme, 99 uncu maddenin üçüncü veya yedinci fıkraları uyarınca yapılan
yayımdan önce birinci fıkranın (a), (b) ve (c) bentleri uyarınca yapılan hükümsüzlük talebine
ilişkin olarak karar veremez.
(3) Patent sahibinin 109 uncu maddeye göre patent isteme hakkına sahip olmadığı
hakkındaki iddia, ancak buluşu yapan veya halefleri tarafından ileri sürülebilir.
(4) Hükümsüzlük nedenleri patentin sadece bir bölümüne ilişkinse sadece o bölüm ile
ilgili istem veya istemler iptal edilerek kısmi hükümsüzlüğe karar verilir. Bir istemin kısmen
hükümsüzlüğüne karar verilemez. Kısmi hükümsüzlük sonucu iptal edilmeyen istem veya
istemler, 82 nci ve 83 üncü madde hükümlerine göre patent verilebilirlik şartlarını taşıyorsa patent
bu kısım için geçerli kalır. Bağımsız istemin hükümsüz kılınması hâlinde, bağımsız isteme
bağımlı olan her bir bağımlı istem ayrı ayrı 82 nci ve 83 üncü madde hükümlerine göre patent
verilebilirlik şartlarını taşımıyorsa söz konusu bağımsız isteme bağımlı olan istemler de mahkeme
tarafından hükümsüz kılınır.
(5) Patentin hükümsüzlüğü davası, patentin koruma süresince veya hakkın sona ermesini
izleyen beş yıl içinde, sicile patent sahibi olarak kayıtlı kişiye karşı açılabilir. Patent üzerinde
sicilde hak sahibi görülen kişilerin davaya katılabilmelerini sağlamak için ayrıca onlara tebligat
yapılır.
(6) Menfaati olanlar, Cumhuriyet savcıları veya ilgili kamu kurum ve kuruluşları patentin
hükümsüzlüğünü isteyebilir. Patent sahibinin 109 uncu maddeye göre patent isteme hakkına sahip
olmadığı nedeniyle patentin hükümsüzlüğü, ancak buluşu yapan veya halefleri tarafından
istenebilir.
(7) Patentin hükümsüzlüğüne ilişkin karar, zorunlu olarak ek patentlerin de hükümsüz
olması sonucunu doğurmaz. Ancak, hükümsüzlük kararının tebliğinden itibaren üç ay içinde, ek
patentlerin bağımsız patentlere dönüştürülmesi için başvuruda bulunulmazsa, patentin
hükümsüzlüğü ek patentlerin de hükümsüz olması sonucunu doğurur.
12631
Patentin hükümsüzlüğünün etkisi
MADDE 139- (1) Patentin hükümsüzlüğüne karar verilmesi hâlinde, kararın sonuçları
geçmişe dönük olarak etkili olur ve patent veya patent başvurusuna bu Kanunla sağlanan koruma
hiç doğmamış sayılır.
(2) Patent sahibinin ağır ihmal veya kötüniyetli olarak hareket etmesinden zarar
görenlerin tazminat talepleri saklı kalmak üzere, hükümsüzlüğün geçmişe dönük etkisi aşağıdaki
durumları etkilemez:
a) Patentin hükümsüzlüğüne karar verilmeden önce, patentin sağladığı haklara tecavüz
sebebiyle verilen hukuken kesinleşmiş ve uygulanmış kararlar.
b) Patentin hükümsüzlüğüne karar verilmeden önce yapılmış ve uygulanmış sözleşmeler.
(3) İkinci fıkranın (b) bendinde belirtilen sözleşme uyarınca ödenmiş bedelin hakkaniyet
gereğince kısmen veya tamamen iadesi talep edilebilir.
(4) Patentin hükümsüzlüğüne ilişkin kesinleşmiş karar herkese karşı hüküm doğurur.
Hükümsüzlük kararının kesinleşmesinden sonra mahkeme, bu kararı Kuruma resen bildirir.
Kesinleşmiş karar ile hükümsüz kılınan patent, Kurum tarafından sicilden terkin edilir ve durum
Bültende yayımlanır.
İKİNCİ BÖLÜM
Diğer Sona Erme Hâlleri ve Sonuçları
Sona erme ve sonuçları
MADDE 140- (1) Patent hakkı;
a) Koruma süresinin dolması,
b) Patent sahibinin patent hakkından vazgeçmesi,
c) Yıllık ücretlerin 101 inci maddede öngörülen sürelerde ödenmemesi,
sebeplerinden birinin gerçekleşmesi ile sona erer.
(2) Kurum, patent hakkının sona erdiğini Bültende yayımlar. Hakkı sona eren patentin
konusu, sona erme nedeninin gerçekleşmiş olduğu andan itibaren kamuya ait olur.
(3) Patent sahibi, patentin tamamından veya bir ya da birden çok patent isteminden
vazgeçebilir. Patentten kısmen vazgeçilirse istem veya istemlerin ayrı bir patentin konusunu teşkil
etmesi ve vazgeçmenin patentin kapsamının genişletilmesine ilişkin olmaması şartıyla
vazgeçilmeyen istem veya istemler itibarıyla patent geçerli kalır.
(4) Vazgeçmenin yazılı olarak Kuruma bildirilmesi gerekir. Vazgeçme, sicile kayıt tarihi
itibarıyla hüküm doğurur.
(5) Sicile kayıtlı hak ve lisans sahiplerinin izni olmadıkça, patentten vazgeçilemez.
(6) Patent üzerinde, üçüncü kişi tarafından hak sahipliği iddia edilmiş ve bu hususta alınan
tedbir kararı sicile kaydedilmişse, bu kişinin izni olmadıkça, patentten vazgeçilemez.
(7) Patent hakkından vazgeçildiği Bültende yayımlanır.
12632
DOKUZUNCU KISIM
Patent Hakkına Tecavüz
Patent veya faydalı model hakkına tecavüz sayılan fiiller
MADDE 141- (1) Aşağıdaki fiiller, patent veya faydalı model hakkına tecavüz sayılır:
a) Patent veya faydalı model sahibinin izni olmaksızın buluş konusu ürünü kısmen veya
tamamen üretme sonucu taklit etmek.
b) Kısmen veya tamamen taklit suretiyle meydana getirildiğini bildiği ya da bilmesi
gerektiği hâlde tecavüz yoluyla üretilen buluş konusu ürünleri satmak, dağıtmak veya başka bir
şekilde ticaret alanına çıkarmak ya da bu amaçlar için ithal etmek, ticari amaçla elde
bulundurmak, uygulamaya koymak suretiyle kullanmak veya bu ürünle ilgili sözleşme yapmak
için öneride bulunmak.
c) Patent sahibinin izni olmaksızın buluş konusu usulü kullanmak veya bu usulün izinsiz
olarak kullanıldığını bildiği ya da bilmesi gerektiği hâlde buluş konusu usulle doğrudan doğruya
elde edilen ürünleri satmak, dağıtmak veya başka bir şekilde ticaret alanına çıkarmak ya da bu
amaçlar için ithal etmek, ticari amaçla elde bulundurmak, uygulamaya koymak suretiyle
kullanmak veya bu ürünlerle ilgili sözleşme yapmak için öneride bulunmak.
ç) Patent veya faydalı model hakkını gasp etmek.
d) Patent veya faydalı model sahibi tarafından sözleşmeye dayalı lisans veya zorunlu
lisans yoluyla verilmiş hakları izinsiz genişletmek veya bu hakları üçüncü kişilere devretmek.
(2) Patent konusunun, bir ürün veya maddenin elde edilmesine ilişkin bir usul olması
hâlinde mahkeme, aynı ürün veya maddeyi elde etme usulünün patent konusu usulden farklı
olduğunu ispat etmesini davalıdan isteyebilir. Patent konusu usulle elde edilen ürün veya
maddenin yeni olması hâlinde, patent sahibinin izni olmadan üretilen aynı her ürün veya
maddenin, patent konusu usulle elde edilmiş olduğu kabul edilir. Aksini iddia eden kişi bunu ispat
etmekle yükümlüdür. Bu durumda, davalının üretim ve işletme sırlarının korunmasındaki haklı
menfaati göz önünde tutulur.
(3) Patent başvurusunun veya faydalı model başvurusunun 97 nci maddeye göre
yayımlandığı tarihten itibaren, patent başvurusu veya faydalı model başvurusu sahibi, buluşa vaki
tecavüzlerden dolayı dava açmaya yetkilidir. Tecavüz eden, başvurudan veya kapsamından
haberdar edilmiş ise başvurunun yayımlanmış olmasına bakılmaz. Tecavüz edenin kötüniyetli
olduğuna mahkeme tarafından hükmolunursa, yayımdan önce de tecavüzün varlığı kabul edilir.
(4) Mahkeme, 99 uncu maddenin üçüncü veya yedinci fıkrası ile 143 üncü maddenin
onuncu veya onikinci fıkrası uyarınca yapılan yayımdan önce, öne sürülen iddiaların geçerliliğine
ilişkin olarak karar veremez.
12633
ONUNCU KISIM
Faydalı Model
Faydalı model ile korunabilir buluşlar ve istisnaları
MADDE 142- (1) 83 üncü maddenin birinci fıkrası hükmüne göre yeni olan ve 83 üncü
maddenin altıncı fıkrası kapsamında sanayiye uygulanabilen buluşlar, faydalı model verilerek
korunur.
(2) Faydalı modelin yenilik değerlendirmesinde, buluş konusuna katkı sağlamayan teknik
özellikler dikkate alınmaz.
(3) 82 nci maddenin ikinci ve üçüncü fıkralarına ek olarak;
a) Kimyasal ve biyolojik maddelere veya kimyasal ve biyolojik usullere ya da bu usuller
sonucu elde edilen ürünlere ilişkin buluşlar,
b) Eczacılıkla ilgili maddelere veya eczacılıkla ilgili usullere ya da bu usuller sonucu elde
edilen ürünlere ilişkin buluşlar,
c) Biyoteknolojik buluşlar,
ç) Usuller veya bu usuller sonucu elde edilen ürünlere ilişkin buluşlar,
faydalı model ile korunmaz.
Şeklî inceleme, araştırma talebi, itiraz ve faydalı modelin verilmesi
MADDE 143- (1) 90 ıncı maddenin üçüncü fıkrasında belirtilen unsurlardan herhangi
birinin eksik olması hâlinde faydalı model başvurusu işleme alınmaz.
(2) İşleme alınan başvuruda 90 ıncı maddenin birinci fıkrasında belirtilen unsurlardan en
az birinin eksik olması veya aynı maddenin ikinci fıkrası gereğince unsurların yabancı dilde
verilmesi hâlinde, bildirime gerek olmaksızın başvuru tarihinden itibaren iki ay içinde eksiklikler
giderilir veya Türkçe çeviriler verilir. Aksi takdirde başvuru geri çekilmiş sayılır.
(3) Kurum, 90 ıncı maddenin birinci fıkrasında belirtilen unsurları tam olan veya ikinci
fıkraya uygun olarak unsurları tamamlanan başvuruyu, 90 ıncı maddenin beşinci fıkrası ile
yönetmelikle belirlenen diğer şeklî şartlara uygunluk bakımından inceler.
(4) Başvurunun şeklî şartlara uygun olmadığı anlaşılırsa başvuru sahibinden bildirim
tarihinden itibaren iki ay içinde eksikliği gidermesi istenir. Eksikliğin bu süre içinde
giderilmemesi hâlinde başvuru reddedilir.
(5) Başvuru sahibi başvuruyla birlikte veya herhangi bir bildirime gerek olmaksızın
başvurunun şeklî şartlara uygunluk bakımından bir eksikliğinin olmadığının veya eksikliklerin
süresi içinde giderildiğinin bildirildiği tarihten itibaren iki ay içinde ücretini ödeyerek ve
yönetmelikte belirtilen şartlara uygun olarak araştırma talebinde bulunur. Aksi takdirde başvuru
geri çekilmiş sayılır.
(6) Başvuru sahibinin, beşinci fıkraya veya 104 üncü maddenin birinci fıkrasına uygun
olarak araştırma talebinde bulunması hâlinde araştırma raporu düzenlenir, başvuru sahibine
bildirilir ve Bültende yayımlanır.
12634
(7) Başvuru konusunun 142 nci maddenin üçüncü fıkrası kapsamına girdiği sonucuna
varılırsa veya tarifnamenin ya da tüm istemlerin yeterince açık olmaması araştırma raporunun
düzenlenmesini engelliyorsa araştırma raporu düzenlenmez ve başvuru sahibinden bu konudaki
itirazlarını veya başvurudaki değişikliklerini, bildirim tarihinden itibaren üç ay içinde sunması
istenir. Bu süre içinde itirazda bulunulmaması veya itirazın ya da yapılan değişikliklerin Kurum
tarafından kabul edilmemesi hâlinde başvuru reddedilir. İtirazın ve varsa yapılan değişikliklerin
kabul edilmesi hâlinde araştırma raporu düzenlenir, başvuru sahibine bildirilir ve Bültende
yayımlanır.
(8) Araştırma raporunun yayımlanmasından itibaren üç ay içinde ilgili belgeleri de
eklemek suretiyle araştırma raporunun içeriğine başvuru sahibi itiraz edebilir, üçüncü kişiler
görüş bildirebilir.
(9) Başvuru sahibi tarafından itiraz edilmemesi veya üçüncü kişiler tarafından görüş
bildirilmemesi durumunda sadece araştırma raporu, itiraz edilmesi veya görüş bildirilmesi
durumundaysa araştırma raporu ve itirazlar veya görüşler değerlendirilir.
(10) Kurum yaptığı değerlendirme sonucunda faydalı model verilmesine karar verirse bu
karar başvuru sahibine bildirilir, karar ve faydalı model Bültende yayımlanır. Yapılan
değerlendirme sonucunda faydalı modelin verilebilmesi için değişiklik yapılmasının gerekli
olduğu durumda bildirim tarihinden itibaren iki ay içinde değişikliklerin yapılması istenir.
Yapılan değişikliklerin kabul edilmesi hâlinde faydalı model verilmesine karar verilir, bu durum
başvuru sahibine bildirilir, bu karar ve faydalı model Bültende yayımlanır. Değişikliklerin
yapılmaması veya yapılan değişikliklerin Kurum tarafından kabul edilmemesi hâlinde başvuru
geri çekilmiş sayılır, bu karar başvuru sahibine bildirilir ve Bültende yayımlanır. Faydalı modelin
verilmesine ilişkin yayımdan sonra talep edilmesi ve belge düzenleme ücretinin ödenmesi
hâlinde, düzenlenen belge faydalı model sahibine verilir.
(11) Faydalı model verilmesinden sonra 99 uncu maddede belirlenen itiraz usulü
işletilemez, sadece mahkemeden hükümsüzlük talep edilebilir.
(12) Kurum yaptığı değerlendirme sonucunda başvurunun ve buna ilişkin buluşun bu
Kanun hükümlerine uygun olmadığına karar verirse başvuru reddedilir, bu karar başvuru sahibine
bildirilir ve Bültende yayımlanır. Bu karara karşı, 100 üncü maddeye göre itiraz edilebilir.
(13) Faydalı modelin verilmiş olması, geçerliliği ve yararlılığı konusunda Kurum
tarafından garanti verildiği şeklinde yorumlanamaz, Kurumun sorumluluğunu da doğurmaz.
(14) Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar yönetmelikle belirlenir.
Faydalı modelin hükümsüzlüğü
MADDE 144- (1) Aşağıdaki hâllerde faydalı modelin hükümsüz sayılmasına yetkili
mahkeme tarafından karar verilir:
a) Faydalı model konusu, 142 nci maddede belirtilen şartları taşımıyorsa.
b) Buluş 92 nci maddenin birinci fıkrası uyarınca yeterince açıklanmamışsa.
c) Faydalı model konusu, başvurunun ilk hâlinin kapsamını aşıyorsa veya faydalı
modelin, 91 inci maddeye göre yapılan bölünmüş bir başvuruya veya 110 uncu maddenin üçüncü
fıkrasının (b) bendine göre yapılan bir başvuruya dayanması durumunda en önceki başvurunun ilk
hâlinin kapsamını aşıyorsa.
12635
ç) Faydalı model sahibinin, 109 uncu maddeye göre faydalı model isteme hakkına sahip
olmadığı ispatlanmışsa.
(2) Menfaati olanlar, Cumhuriyet savcıları veya ilgili kamu kurum ve kuruluşları faydalı
modelin hükümsüzlüğünü isteyebilir. Faydalı model sahibinin 109 uncu maddeye göre faydalı
model isteme hakkına sahip olmadığı nedeniyle faydalı modelin hükümsüzlüğü, ancak buluşu
yapan veya halefleri tarafından istenebilir.
(3) Faydalı modelin hükümsüzlüğü davası, faydalı modelin koruma süresince veya hakkın
sona ermesini izleyen beş yıl içinde, sicile faydalı model sahibi olarak kayıtlı kişiye karşı
açılabilir. Sicilde hak sahibi olarak görülen kişilerin davaya katılabilmelerini sağlamak için bu
kişilere ayrıca tebligat yapılır.
(4) Faydalı model sahibinin, 109 uncu maddeye göre faydalı model isteme hakkına sahip
bulunmadığı hakkındaki iddia, ancak buluşu yapan veya halefleri tarafından ileri sürülebilir. Bu
durumda, 110 uncu madde hükümleri uygulanır.
(5) Hükümsüzlük nedenleri faydalı modelin sadece bir bölümüne ilişkin bulunuyorsa,
sadece o bölümü etkileyen istem veya istemlerin iptali suretiyle, kısmi hükümsüzlüğe karar
verilir. Bir istemin kısmen hükümsüzlüğüne karar verilemez.
(6) Kısmi hükümsüzlük sonucu, faydalı modelin iptal edilmeyen istem veya istemleri 142
nci madde hükümlerine uygun olması hâlinde faydalı model, bu istem veya istemler için geçerli
kalır.
Patentler ile ilgili hükümlerin uygulanabilirliği ve çifte koruma
MADDE 145- (1) Faydalı modele ilişkin açık bir hüküm bulunmadığı ve faydalı modelin
özelliği ile çelişmediği takdirde bu Kanunda patentler için öngörülen hükümler, faydalı modeller
hakkında da uygulanır.
(2) Aynı kişiye veya halefine, aynı buluş konusunda, aynı koruma kapsamıyla, birbirinden
bağımsız olarak birden fazla patent veya faydalı model ya da bu belgelerin her ikisi verilmez.
BEŞİNCİ KİTAP
Ortak ve Diğer Hükümler
BİRİNCİ KISIM
Ortak Hükümler
Süreler ve bildirimler
MADDE 146- (1) Sınai mülkiyet hakkına ilişkin, itirazlar da dâhil olmak üzere Kurum
nezdinde yapılacak tüm işlemlerde uyulması gereken süre, bu Kanun veya ilgili yönetmelikte
belirlenmemişse bildirim tarihinden itibaren iki aydır. Bu sürelere uyulmaması hâlinde talep
yapılmamış sayılır.
Ortak temsilci
MADDE 147- (1) Sınai mülkiyet hakkının birden çok kişiye ait olması hâlinde, geri
çekme ve vazgeçme talebi hariç olmak üzere, marka veya patent vekili atanmadığı durumlarda
Kurum nezdindeki tüm işlemler hak sahiplerince ortak temsilci olarak atanan hak sahibi
tarafından yürütülür. Hak sahipleri tarafından ortak temsilci atanmaması durumunda, başvuru
formunda adı geçen ilk hak sahibinin, ortak temsilci olduğu kabul edilir.
12636
(2) Ortak temsilcinin yerleşim yerinin Türkiye Cumhuriyeti sınırları içinde olmaması
durumunda, işlemler marka veya patent vekili vasıtasıyla yapılır.
(3) Ortak markalara ilişkin hükümler saklıdır.
Hukuki işlemler
MADDE 148- (1) Sınai mülkiyet hakkı devredilebilir, miras yolu ile intikal edebilir,
lisans konusu olabilir, rehin verilebilir, teminat olarak gösterilebilir, haczedilebilir veya diğer
hukuki işlemlere konu olabilir. Coğrafi işaret ve geleneksel ürün adı hakkı; lisans, devir, intikal,
haciz ve benzeri hukuki işlemlere konu olamaz ve teminat olarak gösterilemez.
(2) Birinci fıkrada belirtilen hukuki işlemler işletmeden bağımsız olarak
gerçekleştirilebilir.
(3) Sınai mülkiyet hakkının birden fazla sahibi olması durumunda sahiplerden birinin
kendisine düşen payı tamamen veya kısmen üçüncü kişiye satması hâlinde, diğer paydaşların
önalım hakkı vardır. Yapılan satış, alıcı veya satıcı tarafından diğer paydaşlara bildirilir. Önalım
hakkı, satışın hak sahibine bildirildiği tarihin üzerinden üç ay ve her hâlde satışın üzerinden iki yıl
geçmekle düşer. Tarafların anlaşamaması hâlinde, önalım hakkı alıcıya karşı dava açılarak
kullanılır. Önalım hakkı sahibi, adına payın devrine karar verilmeden önce, satış bedelini,
mahkeme tarafından belirlenen süre içinde mahkemenin belirleyeceği yere nakden yatırmakla
yükümlüdür. Cebri artırmayla satışlarda önalım hakkı kullanılamaz.
(4) Hukuki işlemler, yazılı şekle tabidir. Devir sözleşmelerinin geçerliliği, ancak noter
tarafından onaylanmış şekilde yapılmış olmalarına bağlıdır.
(5) Hukuki işlemler taraflardan birinin talebi, ücretin ödenmesi ve yönetmelikle belirlenen
diğer şartların yerine getirilmesi hâlinde sicile kaydedilir ve Bültende yayımlanır. 115 inci madde
hükümleri saklı kalmak üzere, sicile kaydedilmeyen hukuki işlemlerden doğan haklar iyiniyetli
üçüncü kişilere karşı ileri sürülemez.
(6) Marka, tescil edildiği mal veya hizmetlerin tümü veya bir kısmı için devredilebilir.
(7) Garanti markasının veya ortak markanın devri ya da ortak marka için lisans verilmesi,
sicile kayıt hâlinde geçerlidir.
(8) Bu maddede yer alan hükümler, sınai mülkiyet hakkı başvurularında da uygulanır.
Sınai mülkiyet hakkı tecavüze uğrayan hak sahibinin ileri sürebileceği talepler
MADDE 149- (1) Sınai mülkiyet hakkı tecavüze uğrayan hak sahibi, mahkemeden
aşağıdaki taleplerde bulunabilir:
a) Fiilin tecavüz olup olmadığının tespiti.
b) Muhtemel tecavüzün önlenmesi.
c) Tecavüz fiillerinin durdurulması.
ç) Tecavüzün kaldırılması ile maddi ve manevi zararın tazmini.
d) Tecavüz oluşturan veya cezayı gerektiren ürünler ile bunların üretiminde münhasıran
kullanılan cihaz, makine gibi araçlara, tecavüze konu ürünler dışındaki diğer ürünlerin üretimini
engellemeyecek şekilde elkonulması.
e) (d) bendi uyarınca elkonulan ürün, cihaz ve makineler üzerinde kendisine mülkiyet
hakkının tanınması.
12637
f) Tecavüzün devamını önlemek üzere tedbirlerin alınması, özellikle masraflar tecavüz
edene ait olmak üzere (d) bendine göre elkonulan ürünler ile cihaz ve makine gibi araçların
şekillerinin değiştirilmesi, üzerlerindeki markaların silinmesi veya sınai mülkiyet haklarına
tecavüzün önlenmesi için kaçınılmaz ise imhası.
g) Haklı bir sebebin veya menfaatinin bulunması hâlinde, masrafları karşı tarafa ait olmak
üzere kesinleşmiş kararın günlük gazete veya benzeri vasıtalarla tamamen veya özet olarak ilan
edilmesi veya ilgililere tebliğ edilmesi.
(2) Birinci fıkranın (e) bendinde belirtilen talebin kabulü durumunda, söz konusu ürün,
cihaz ve makinelerin değeri, tazminat miktarından düşülür. Bu değerin kabul edilen tazminat
miktarını aşması hâlinde, aşan kısım hak sahibince karşı tarafa ödenir.
(3) Birinci fıkranın (g) bendinde belirtilen talebin kabulü durumunda ilanın şeklî ve
kapsamı kararda tespit edilir. İlan hakkı, kararın kesinleşmesinden sonra üç ay içinde talep
edilmezse düşer.
(4) Coğrafi işaret ve geleneksel ürün adları bakımından manevi zararın tazmini talep
edilemez.
Tazminat
MADDE 150- (1) Sınai mülkiyet hakkına tecavüz sayılan fiilleri işleyen kişiler, hak
sahibinin zararını tazmin etmekle yükümlüdür.
(2) Sınai mülkiyet hakkına tecavüz edilmesi durumunda, hakka konu ürün veya
hizmetlerin, tecavüz eden tarafından kötü şekilde kullanılması veya üretilmesi, bu şekilde üretilen
ürünlerin temin edilmesi yahut uygun olmayan bir tarzda piyasaya sürülmesi sonucunda sınai
mülkiyet hakkının itibarı zarara uğrarsa, bu nedenle ayrıca tazminat istenebilir.
(3) Hak sahibi, sınai mülkiyet hakkının ihlali iddiasına dayalı tazminat davası açmadan
önce, delillerin tespiti ya da açılmış tazminat davasında uğramış olduğu zarar miktarının
belirlenebilmesi için, sınai mülkiyet hakkının kullanılması ile ilgili belgelerin, tazminat
yükümlüsü tarafından mahkemeye sunulması konusunda karar verilmesini mahkemeden talep
edebilir.
Yoksun kalınan kazanç
MADDE 151- (1) Hak sahibinin uğradığı zarar, fiili kaybı ve yoksun kalınan kazancı
kapsar.
(2) Yoksun kalınan kazanç, zarar gören hak sahibinin seçimine bağlı olarak, aşağıdaki
değerlendirme usullerinden biri ile hesaplanır:
a) Sınai mülkiyet hakkına tecavüz edenin rekabeti olmasaydı, hak sahibinin elde
edebileceği muhtemel gelir.
b) Sınai mülkiyet hakkına tecavüz edenin elde ettiği net kazanç.
c) Sınai mülkiyet hakkına tecavüz edenin bu hakkı bir lisans sözleşmesi ile hukuka uygun
şekilde kullanmış olması hâlinde ödemesi gereken lisans bedeli.
(3) Yoksun kalınan kazancın hesaplanmasında, özellikle sınai mülkiyet hakkının
ekonomik önemi veya tecavüz sırasında sınai mülkiyet hakkına ilişkin lisansların sayısı, süresi ve
çeşidi, ihlalin nitelik ve boyutu gibi etkenler göz önünde tutulur.
12638
(4) Yoksun kalınan kazancın hesaplanmasında, ikinci fıkranın (a) veya (b) bentlerinde
belirtilen değerlendirme usullerinden birinin seçilmiş olması hâlinde, mahkeme ürüne ilişkin
talebin oluşmasında sınai mülkiyet hakkının belirleyici etken olduğu kanaatine varırsa, kazancın
hesaplanmasında hakkaniyete uygun bir payın daha eklenmesine karar verir.
(5) Mahkeme, patent haklarına tecavüz hâlinde, patent sahibinin bu Kanunda öngörülen
patenti kullanma yükümlülüğünü yerine getirmemiş olduğu kanaatine varırsa yoksun kalınan
kazanç, ikinci fıkranın (c) bendine göre hesaplanır.
(6) Coğrafi işarete veya geleneksel ürün adına tecavüz hâlinde bu madde hükmü
uygulanmaz.
Hakkın tüketilmesi
MADDE 152- (1) Sınai mülkiyet hakkı korumasına konu ürünlerin, hak sahibi veya onun
izni ile üçüncü kişiler tarafından piyasaya sunulmasından sonra bu ürünlerle ilgili fiiller hakkın
kapsamı dışında kalır.
(2) Marka sahibi, birinci fıkra hükmü kapsamına giren ürünlerin üçüncü kişiler tarafından
değiştirilerek veya kötüleştirilerek ticari amaçlı kullanılmasını önleme hakkına sahiptir.
Dava açılamayacak kişiler
MADDE 153- (1) Sınai mülkiyet hakkı sahibi, hakkına tecavüz eden tarafından piyasaya
sürülmüş ürünleri kişisel ihtiyaçları ölçüsünde elinde bulunduran veya kullanan kişilere karşı, bu
Kanunda yer alan hukuk davalarını açamaz veya ceza davası açılması için şikâyette bulunamaz.
(2) Sınai mülkiyet hakkı sahibi, sebep olduğu zarardan dolayı kendisine tazminat ödeyen
kişi tarafından, sınai mülkiyet hakkı sahibinin elkoymaması nedeniyle piyasaya sürülmüş ürünleri
ticari amaçla kullanan kişilere karşı, bu Kanunda yer alan hukuk davalarını açamaz veya ceza
davası açılması için şikâyette bulunamaz.
Tecavüzün mevcut olmadığına ilişkin dava ve şartları
MADDE 154- (1) Menfaati olan herkes, Türkiye’de giriştiği veya girişeceği ticari veya
sınai faaliyetin ya da bu amaçla yapmış olduğu ciddi ve fiili girişimlerin sınai mülkiyet hakkına
tecavüz teşkil edip etmediği hususunda, hak sahibinden görüşlerini bildirmesini talep edebilir. Bu
talebin tebliğinden itibaren bir ay içinde cevap verilmemesi veya verilen cevabın menfaat sahibi
tarafından kabul edilmemesi hâlinde, menfaat sahibi, hak sahibine karşı fiillerinin tecavüz teşkil
etmediğine karar verilmesi talebiyle dava açabilir. Bildirimin yapılmış olması, açılacak davada
dava şartı olarak aranmaz. Bu dava, kendisine karşı tecavüz davası açılmış bir kişi tarafından
açılamaz.
(2) Birinci fıkra uyarınca açılan dava, sicile kayıtlı tüm hak sahiplerine tebliğ edilir.
(3) Birinci fıkra uyarınca açılan dava, hükümsüzlük davasıyla birlikte de açılabilir.
(4) Mahkeme, 99 uncu maddenin üçüncü veya yedinci fıkrası ile 143 üncü maddenin
onuncu veya onikinci fıkrası uyarınca yapılan yayımdan önce, öne sürülen iddiaların geçerliliğine
ilişkin olarak karar veremez.
Önceki tarihli hakların etkisi
MADDE 155- (1) Marka, patent veya tasarım hakkı sahibi, kendi hakkından daha önceki
rüçhan veya başvuru tarihine sahip hak sahiplerinin açmış olduğu tecavüz davasında, sahip
olduğu sınai mülkiyet hakkını savunma gerekçesi olarak ileri süremez.
12639
Görevli ve yetkili mahkeme
MADDE 156- (1) Bu Kanunda öngörülen davalarda görevli mahkeme, fikri ve sınai
haklar hukuk mahkemesi ile fikri ve sınai haklar ceza mahkemesidir. Bu mahkemeler, Hâkimler
ve Savcılar Yüksek Kurulunun olumlu görüşü alınarak, tek hâkimli ve asliye mahkemesi
derecesinde Adalet Bakanlığınca lüzum görülen yerlerde kurulur. Bu mahkemelerin yargı çevresi,
26/9/2004 tarihli ve 5235 sayılı Adlî Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Bölge Adliye
Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yetkileri Hakkında Kanun hükümlerine göre belirlenir. Fikri
ve sınai haklar hukuk mahkemesi kurulmamış olan yerlerde bu mahkemenin görev alanına giren
dava ve işlere, o yerdeki asliye hukuk mahkemesince; fikri ve sınai haklar ceza mahkemesi
kurulmamış olan yerlerde bu mahkemenin görev alanına giren dava ve işlere, o yerdeki asliye
ceza mahkemesince bakılır.
(2) Kurumun bu Kanun hükümlerine göre aldığı bütün kararlara karşı açılacak davalarda
ve Kurumun kararlarından zarar gören üçüncü kişilerin Kurum aleyhine açacakları davalarda
görevli ve yetkili mahkeme, Ankara Fikri ve Sınai Haklar Hukuk Mahkemesidir.
(3) Sınai mülkiyet hakkı sahibi tarafından, üçüncü kişiler aleyhine açılacak hukuk
davalarında yetkili mahkeme, davacının yerleşim yeri veya hukuka aykırı fiilin gerçekleştiği
yahut bu fiilin etkilerinin görüldüğü yer mahkemesidir.
(4) Davacının Türkiye’de yerleşim yeri bulunmaması hâlinde yetkili mahkeme, davanın
açıldığı tarihte sicilde kayıtlı vekilin işyerinin bulunduğu yerdeki ve eğer vekillik kaydı silinmişse
Kurum merkezinin bulunduğu yerdeki mahkemedir.
(5) Üçüncü kişiler tarafından sınai mülkiyet hakkı sahibi aleyhine açılacak davalarda
yetkili mahkeme, davalının yerleşim yerinin bulunduğu yer mahkemesidir. Sınai mülkiyet hakkı
başvurusu veya sınai mülkiyet hak sahibinin Türkiye’de yerleşim yeri bulunmaması hâlinde,
dördüncü fıkra hükmü uygulanır.
Zamanaşımı
MADDE 157- (1) Sınai mülkiyet hakkı veya geleneksel ürün adından doğan özel hukuka
ilişkin taleplerde, 11/1/2011 tarihli ve 6098 sayılı Türk Borçlar Kanununun zamanaşımına ilişkin
hükümleri uygulanır.
Lisans alanın dava açması ve şartları
MADDE 158- (1) Sözleşmede aksi kararlaştırılmamışsa inhisari lisansa sahip olan kişi,
üçüncü bir kişi tarafından sınai mülkiyet hakkına tecavüz edilmesi durumunda, hak sahibinin bu
Kanun uyarınca açabileceği davaları, kendi adına açabilir.
(2) İnhisari olmayan lisans alan, sınai mülkiyet hakkına tecavüz dolayısıyla dava açma
hakkı sözleşmede açıkça sınırlandırılmamışsa, yapacağı bildirimle, gereken davayı açmasını hak
sahibinden ister. Hak sahibinin, bu talebi kabul etmemesi veya bildirim tarihinden itibaren üç ay
içinde talep edilen davayı açmaması hâlinde, lisans alan, yaptığı bildirimi de ekleyerek, kendi
adına ve kendi menfaatlerinin gerektirdiği ölçüde dava açabilir. Bu fıkra uyarınca dava açan
lisans alanın, dava açtığını hak sahibine bildirmesi gerekir.
(3) Lisans alan, ciddi bir zarar tehlikesinin varlığı hâlinde ve söz konusu sürenin
geçmesinden önce, ihtiyati tedbire karar verilmesini mahkemeden talep edebilir. Mahkemenin
tedbir kararı verdiği hâllerde talepte bulunan lisans sahibi dava açmaya da yetkilidir. Bu hâlde
ikinci fıkradaki şartlar yargılama devam ederken tamamlanır.
12640
İhtiyati tedbir talebi ve ihtiyati tedbirin niteliği
MADDE 159- (1) Bu Kanun uyarınca dava açma hakkı olan kişiler, dava konusu
kullanımın, ülke içinde kendi sınai mülkiyet haklarına tecavüz teşkil edecek şekilde
gerçekleşmekte olduğunu veya gerçekleşmesi için ciddi ve etkin çalışmalar yapıldığını ispat
etmek şartıyla, verilecek hükmün etkinliğini temin etmek üzere, ihtiyati tedbire karar verilmesini
mahkemeden talep edebilir.
(2) İhtiyati tedbirler özellikle aşağıda belirtilen tedbirleri kapsamalıdır:
a) Davacının sınai mülkiyet hakkına tecavüz teşkil eden fiillerin önlenmesi ve
durdurulması.
b) Sınai mülkiyet hakkına tecavüz edilerek üretilen veya ithal edilen tecavüze konu
ürünlere, bunların üretiminde münhasıran kullanılan vasıtalara ya da patenti verilmiş usulün
icrasında kullanılan vasıtalara, tecavüze konu ürünler dışındaki diğer ürünlerin üretimini
engellemeyecek şekilde, Türkiye sınırları içinde veya gümrük ve serbest liman veya bölge gibi
alanlar dâhil, bulundukları her yerde elkonulması ve bunların saklanması.
c) Herhangi bir zararın tazmini bakımından teminat verilmesi.
(3) İhtiyati tedbirlerle ilgili bu Kanunda hüküm bulunmayan hususlarda 12/1/2011 tarihli
ve 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu hükümleri uygulanır.
İşlem yetkisi olan kişiler ve tebligat
MADDE 160- (1) Gerçek veya tüzel kişiler ile bu kişiler tarafından yetkilendirilmiş sicile
kayıtlı marka veya patent vekilleri Kurum nezdinde işlem yapabilir.
(2) Tüzel kişiler, yetkili organları tarafından tayin edilen gerçek kişi veya kişilerce temsil
edilir.
(3) Yerleşim yeri yurt dışında bulunan kişiler ancak marka veya patent vekilleri tarafından
temsil edilir. Vekille temsil edilmeksizin asil tarafından gerçekleştirilen işlemler, yapılmamış
sayılır.
(4) Marka veya patent vekili tayin edilmesi hâlinde, tüm işlemler vekil tarafından yapılır.
Vekile yapılan tebligat asile yapılmış sayılır.
(5) Kurum gerekli gördüğü hâllerde vekilin yetkisini gösteren vekaletnamenin aslı ya da
onaylı suretinin sunulmasını isteyebilir.
(6) Bu Kanunun uygulanması kapsamında yapılacak tebligatlar, 11/2/1959 tarihli ve 7201
sayılı Tebligat Kanununun 7/a maddesinde düzenlenen elektronik tebligata ilişkin usullere bağlı
olmaksızın, tebligat yapılacak kişinin onayı alınmak şartıyla ve Kurum tarafından gerçek veya
tüzel kişi için tahsis edilen elektronik posta kutusuna konulmak suretiyle elektronik ortamda
tebliğ edilir. Bu şekilde yapılan tebligatlar, tebligat konusu belgenin posta kutusuna konulmasını
müteakip muhatabın, posta kutusuna ilk giriş yaptığı tarihte ve her hâlde belgenin posta kutusuna
konulduğu tarihi izleyen onuncu günün sonunda yapılmış sayılır.
(7) Bu Kanunun uygulanması kapsamında yapılacak ilanen tebligatlar, 7201 sayılı
Kanunun ilanen tebligatın şekline ilişkin 29 uncu maddesi hükmüne bağlı kalmaksızın ilgili
Bülten üzerinden yapılır. Bu şekilde yapılan tebligatlar, Bültenin yayımı tarihinden yedi gün
sonra yapılmış sayılır.
12641
(8) Kurum, elektronik ortamda yapılacak başvuru ve tebligatla ilgili her türlü teknik
altyapıyı kurmaya veya kurulmuş olanları kullanmaya, başvuruların, taleplerin ve tebligatların
elektronik ortamda yapılması zorunluluğu getirmeye, elektronik ortamda tebliğ yapılacaklar ile
elektronik ortamdaki başvuru ve tebligata ilişkin diğer usul ve esasları belirlemeye yetkilidir.
Ücretler, ödenme süreleri ve sonuçları
MADDE 161- (1) Sınai mülkiyet hakkının verilmesi veya tescili ile ilgili işlemler için
ödenmesi gereken ücretlerin ödendiğine ilişkin bilginin süresi içinde Kuruma sunulmaması
hâlinde sınai mülkiyet hakkı başvurusu geri çekilmiş sayılır.
(2) Sicile kayıtlı sınai mülkiyet hakkıyla ilgili olarak birinci fıkra dışında kalan işlemler
için ödenmesi gereken ücretlerin ödendiğine ilişkin bilginin süresi içinde Kuruma sunulmaması
hâlinde ilgili talep yapılmamış sayılır.
(3) 15 inci, 18 inci, 20 nci, 23 üncü ve 69 uncu maddeler hariç olmak üzere, başvuru veya
sınai mülkiyet hakkıyla ilgili işlemler için ödenmesi gereken ücretin eksik ödenmesi durumunda,
söz konusu eksik ücret miktarı Kurum tarafından talep sahibine bildirilir. Bildirim tarihinden
itibaren bir ay içinde eksik ücretin ödendiğine ilişkin bilginin Kuruma sunulmaması hâlinde
birinci ve ikinci fıkra hükümleri uygulanır.
(4) Aksi öngörülmediği sürece, ödenen ücretlerin iadesi yapılmaz ve ödenmiş olan
ücretler Kuruma gelir kaydedilir.
Kararların uygulanması
MADDE 162- (1) Kurul kararlarının iptali veya hükümsüzlük istemli davalarda verilen
kararlar kesinleşmedikçe icra edilemez. Bu hüküm, ilamın ferileri hakkında da uygulanır.
Hızlı imha prosedürü
MADDE 163- (1) Bu Kanunda yer alan suçlar sebebiyle elkonulan veya muhafaza altına
alınan suça konu eşyanın sayısı, ebadı veya niteliği gibi nedenlerle emanet bürosunda muhafaza
edilemeyecek olması hâlinde, Cumhuriyet savcısının talimatı doğrultusunda numune alınması
mümkün olan eşyadan yeteri kadar numune alınmasını müteakip geri kalan suç eşyası mahallin
maliye teşkilatına gönderilir. Numunelerle birlikte elkonulan eşyanın miktarı, cinsi, ebadı gibi
tüm bilgilerini içeren tutanak Cumhuriyet başsavcılığına teslim edilir.
(2) Birinci fıkra uyarınca numune alınmak suretiyle mahallin maliye teşkilatına teslim
edilen suça konu eşyanın, zarara uğraması veya değerinde esaslı ölçüde kayıp meydana gelme
tehlikesinin varlığı ya da muhafazasının ciddi külfet oluşturması hâlinde bilirkişi incelemesi
yaptırıldıktan sonra, soruşturma aşamasında Cumhuriyet savcısının talebi üzerine hâkim,
kovuşturma aşamasında hükümden önce mahkeme tarafından imhasına karar verilir. İmha
işlemleri Cumhuriyet savcısının başkanlığında maliye teşkilatınca oluşturulan üç kişilik komisyon
huzurunda yapılır ve buna dair tutanak tanzim edilir.
Geleneksel ürün adlarına uygulanacak hükümler
MADDE 164- (1) 146 ncı, 147 nci, 149 uncu, 150 nci, 152 nci, 153 üncü, 154 üncü, 156
ncı, 159 uncu ve 161 inci madde hükümleri geleneksel ürün adları hakkında da uygulanır.
Yönetmelik
MADDE 165- (1) Bu Kanunun uygulanmasına ilişkin yönetmelikler Kurum tarafından
yürürlüğe konulur.
12642
İKİNCİ KISIM
Diğer Hükümler
MADDE 166 ila 184- (6/11/2003 tarihli ve 5000 sayılı Türk Patent Enstitüsü Kuruluş
ve Görevleri Hakkında Kanun ile ilgili olup yerine işlenmiştir.)
MADDE 185- (17/7/1963 tarihli ve 278 sayılı Türkiye Bilimsel ve Teknolojik
Araştırma Kurumu Kurulması Hakkında Kanun ile ilgili olup yerine işlenmiştir.)
MADDE 186- (2/7/1964 tarihli ve 492 sayılı Harçlar Kanunu ile ilgili olup yerine
işlenmiştir.)
MADDE 187- (14/7/1965 tarihli ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu ile ilgili olup
yerine işlenmiştir.)
MADDE 188- a) (6/11/2003 tarihli ve 5000 sayılı Türk Patent Enstitüsü Kuruluş ve
Görevleri Hakkında Kanun ile ilgili olup yerine işlenmiştir.)
b) (10/12/2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanunu ile ilgili
olup yerine işlenmiştir.)
c) (22/4/2004 tarihli ve 5147 sayılı Entegre Devre Topoğrafyalarının Korunması
Hakkında Kanun ile ilgili olup yerine işlenmiştir.)
MADDE 189- (5/12/1951 tarihli 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu ile ilgili
olup yerine işlenmiştir.)
Atıflar
MADDE 190- (1) Diğer mevzuatta Türk Patent Enstitüsüne yapılmış olan atıflar, Türk
Patent ve Marka Kurumuna; Marka Uzmanı ve Patent Uzmanı ile Marka Uzman Yardımcısı ve
Patent Uzman Yardımcısına yapılmış olan atıflar, Sınai Mülkiyet Uzmanı ve Sınai Mülkiyet
Uzman Yardımcısına yapılmış sayılır.
Yürürlükten kaldırılan mevzuat
MADDE 191- (1) 6/11/2003 tarihli ve 5000 sayılı Türk Patent Enstitüsü Kuruluş ve
Görevleri Hakkında Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (d) bendi ve 13 üncü
maddesinin birinci fıkrasının (e) bendi yürürlükten kaldırılmıştır.
(2) 22/4/2004 tarihli ve 5147 sayılı Entegre Devre Topoğrafyalarının Korunması
Hakkında Kanunun 39 uncu maddesi yürürlükten kaldırılmıştır.
(3) 24/6/1995 tarihli ve 551 sayılı Patent Haklarının Korunması Hakkında Kanun
Hükmünde Kararname, 24/6/1995 tarihli ve 554 sayılı Endüstriyel Tasarımların Korunması
Hakkında Kanun Hükmünde Kararname, 24/6/1995 tarihli ve 555 sayılı Coğrafi İşaretlerin
Korunması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname, 24/6/1995 tarihli ve 556 sayılı Markaların
Korunması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ve 22/9/1995 tarihli ve 566 sayılı Patent
Haklarının Korunması Hakkında 551 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik
Yapılmasına İlişkin Kanun Hükmünde Kararname yürürlükten kaldırılmıştır.
12643
551, 554, 555 ve 556 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamelerin hükümlerinin
uygulanması
GEÇİCİ MADDE 1- (1) Bu Kanunun yayımı tarihinden önce Enstitüye yapılmış olan
ulusal ve uluslararası marka ve tasarım başvuruları ile coğrafi işaret başvuruları, başvuru tarihinde
yürürlükte olan mevzuat hükümlerine göre sonuçlandırılır. Ancak bu Kanunun yayımı tarihinden
önce Enstitüye yapılmış olup yayımlanmamış coğrafi işaret başvuruları, itiraz süresi bakımından
mülga 555 sayılı Kanun Hükmünde Kararname hükümleri saklı kalmak şartıyla Bültende
yayımlanır.
(2) Bu Kanunun yayımı tarihinden önce yapılmış ulusal patent başvuruları ve faydalı
model başvuruları, başvuru tarihinde yürürlükte olan mevzuat hükümlerine göre sonuçlandırılır.
Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten sonra yapılan ek patent başvurularının
sonuçlandırılmasında, ek patent başvurusu veya ek patentin bağımsız patent başvurusu ya da
patente dönüştürülmesinde, asıl patent başvurusunun başvuru tarihinde yürürlükte olan mevzuat
hükümleri uygulanır. İncelemesiz verilen patentin incelemeli patent başvurusuna
dönüştürülmesinde, patent başvurusunun faydalı model başvurusuna ya da faydalı model
başvurusunun patent başvurusuna değiştirilmesinde, patent ve faydalı modellerin hükümsüz
kılınmasında, başvuru tarihinde yürürlükte olan mevzuat hükümleri uygulanır. Bu maddenin
yürürlüğe girdiği tarihten önce ulusal aşamaya giren uluslararası veya bölgesel anlaşmalar yoluyla
yapılmış patent başvuruları ve faydalı model başvuruları, başvurunun ulusal aşamaya girdiği
tarihte yürürlükte olan mevzuat hükümlerine göre sonuçlandırılır.
(3) Mülga 551 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin geçici 4 üncü maddesi
kapsamındaki patentler hakkında aynı maddenin uygulanmasına devam edilir.
(4) Önceki mevzuat hükümlerine göre verilmiş patent ve faydalı modeller için 99 uncu,
138 inci ve 144 üncü maddeler ile 113 üncü maddenin beşinci fıkrası ve 121 inci maddenin
sekizinci fıkrası hariç olmak üzere bu Kanun hükümleri uygulanır.
Mevcut yönetmeliklerin uygulanması
GEÇİCİ MADDE 2- (1) Bu Kanunda öngörülen yönetmelikler yürürlüğe girinceye kadar
mevcut yönetmeliklerin bu Kanuna aykırı olmayan hükümlerinin uygulanmasına devam edilir.
Suç eşyalarının imhası
GEÇİCİ MADDE 3- (1) 1/1/2009 tarihinden önce işlediği suç nedeniyle mülga 551, 554,
555 veya 556 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamelerin ceza hükümleri uygulanarak haklarında
suça konu eşyanın müsaderesine dair verilen ve kesinleşen kararın infazı gerçekleşmemiş kişilere;
eşyanın adli emanette veya müştekide bulunmasına ya da 4/12/2004 tarihli ve 5271 sayılı Ceza
Muhakemesi Kanununun 132 nci maddesinin beşinci fıkrası gereğince muhafaza edilmek üzere
diğer bir kişiye teslim edilmiş olmasına bakılmaksızın, kararı veren mahkemenin yargı
çevresindeki Cumhuriyet başsavcılığınca resen, sonuçları açıklanan usulüne uygun meşruhatlı
tebligat çıkarılır. Bu kişilere bir ay içinde mahkemeye başvurarak eşyanın iadesini talep etme
hakları olduğu bildirilir. Bu süre içinde sahipleri tarafından iade talebinde bulunulmaması veya
iade talebinde bulunulmakla beraber mahkemece verilen iade kararının tebliğinden itibaren bir ay
içinde eşyanın teslim alınmaması hâlinde Cumhuriyet başsavcılığının istemi üzerine kararı veren
mahkeme tarafından eşyanın imhasına karar verilir. İmha kararı derhâl yerine getirilmek üzere
Cumhuriyet başsavcılığına gönderilir.
12644
(2) Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce mülga 551, 554, 555 veya 556 sayılı
Kanun Hükmünde Kararnamelerin ceza hükümleri uygulanarak haklarında eşyanın iadesi
yönünde verilen kesinleşmiş karar bulunduğu hâlde eşyayı teslim almayan kişilere, eşyanın adli
emanette veya müştekide bulunmasına ya da Ceza Muhakemesi Kanununun 132 nci maddesinin
beşinci fıkrası gereğince muhafaza edilmek üzere diğer bir kişiye teslim edilmiş olmasına
bakılmaksızın, kararı veren mahkemenin yargı çevresindeki Cumhuriyet başsavcılığı tarafından
resen, sonuçları açıklanan usulüne uygun meşruhatlı tebligat çıkarılarak iadesine karar verilen
eşyayı bir ay içinde teslim almaları istenir. Bu süre içinde sahipleri tarafından teslim alınmayan
eşya hakkında, Cumhuriyet başsavcılığının istemi üzerine kararı veren mahkeme tarafından imha
kararı verilir. İmha kararı derhâl yerine getirilmek üzere Cumhuriyet başsavcılığına gönderilir.
(3) Bu madde gereğince yapılacak imha işlemleri, Cumhuriyet savcısı başkanlığında,
emanet memuru ve iki zabıt kâtibinden oluşan komisyon tarafından yerine getirilir ve buna ilişkin
tutanak tanzim olunur. Komisyonda hangi zabıt kâtiplerinin yer alacağı adalet komisyonlarınca
belirlenir. İmha edilen eşya için hak sahibine herhangi bir ödeme yapılmaz. İmha masrafları, eşya
sahibinden tahsil edilmek şartıyla yargılama gideri olarak Hazine tarafından karşılanır.
İptal yetkisinin mahkemeler tarafından kullanılması
GEÇİCİ MADDE 4- (1) 26 ncı madde hükmü yürürlüğe girene kadar, iptal yetkisi,
anılan maddedeki usul ve esaslara göre mahkemeler tarafından kullanılır.
(2) 26 ncı maddenin yürürlüğe girdiği tarihte mahkemeler tarafından görülmekte olan
iptal davaları mahkemeler tarafından sonuçlandırılır.
(3) Mahkemelerin bu madde hükmüne göre vermiş olduğu kararlar kesinleşmesinden
sonra mahkeme tarafından Kuruma resen gönderilir.
Yenileme talepleri
GEÇİCİ MADDE 5- (1) 23 üncü maddenin ikinci fıkrası ile 69 uncu maddenin dördüncü
fıkrası yürürlüğe girene kadar yenileme talepleri bakımından, mülga 554 ve 556 sayılı Kanun
Hükmünde Kararnamelerin ilgili hükümleri uygulanır.
Görülmekte olan davalar
GEÇİCİ MADDE 6- (1) Bu Kanunla yürürlükten kaldırılması öngörülen;
551 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 146 ncı,
554 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 58 inci,
555 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 30 uncu,
556 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 71 inci,
maddeleri uyarınca kurulmuş ihtisas mahkemeleri, bu Kanunun 156 ncı maddesinin
birinci fıkrası uyarınca kurulan mahkemeler olarak kabul edilir ve bu mahkemelerde derdest olan
davaların görülmesine devam olunur.
12645
Yürürlük
MADDE 192- (1) Bu Kanunun;
a) 26 ncı maddesi yayımı tarihinden itibaren yedi yıl sonra,
b) 23 üncü maddesinin ikinci fıkrası ve 69 uncu maddesinin dördüncü fıkrasında
düzenlenen yenileme taleplerinin yapılması gereken süreye ilişkin hükümleri ile 46 ncı
maddesinde düzenlenen amblem kullanım zorunluluğuna ilişkin hükümleri yayımı tarihinden
itibaren bir yıl sonra,
c) Diğer hükümleri yayımı tarihinde,
yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 193- (1) Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.